Redakcja
W najbliższy poniedziałek obchodzimy w naszym stanie Dzień Pułaskiego. Oddając hołd Bohaterowi Obojga Narodów chciałbym przypomnieć pokrótce Jego życiorys:
Kazimierz Michał Władysław Wiktor Pułaski herbu Ślepowron urodził się 6 marca 1744 roku w dworku Pułaskich w Warszawie. Był synem starosty wareckiego Józefa Pułaskiego, bratem Antoniego i Franciszka Ksawerego.
Dzieciństwo spędził w Warce, w pałacu na Winiarach. Uczył się w szkole parafialnej w Warce, a następnie w szkole księży teatynów w Warszawie. W 1762 roku został paziem księcia kurlandzkiego Karola Krystiana Wettyna. W Mitawie był świadkiem wyrzucenia księcia ze stolicy przez wojska rosyjskie (1763). W 1764 brał udział w elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego i oddał za nim swój głos, bowiem nie orientował się jeszcze, że król będzie rosyjską marionetką. Oczy otworzyły mu się bardzo szybko.
Wtajemniczony w przygotowania do antyrosyjskiego spisku zbroił oddziały na Podolu i Wołyniu.
29 lutego 1768 podpisał akt założenia konfederacji barskiej. W latach 1768-1772 był jednym z przywódców Konfederacji, z jej ramienia został marszałkiem ziemi łomżyńskiej. Przez 2 tygodnie w 1768 bronił się w warownym klasztorze w Berdyczowie przed atakami rosyjskiej piechoty i kawalerii. Skapitulował, został wypuszczony po przyrzeczeniu porzucenia konfederacji. Już niedługo jednak ogłosił, że został do tego zmuszony siłą i będzie walczyć do ostatniej kropli krwi. Dowodził w bitwie pod Orzechowem stoczonej późną jesienią 1768 roku przeciw wojskom Aleksandra Suworowa.
W 1769 bronił Okopów Świętej Trójcy przed przeważającymi siłami rosyjskimi, następnie przeszedł do Turcji, ale zaraz potem wrócił na Podole. Gdy przybył pod Barwinek na Podkarpaciu, koncentrowały się tam właśnie siły konfederackie ks. Jerzego Marcina Lubomirskiego, niefortunnego obrońcy Krakowa. Pułaski mimo młodego wieku otrzymał funkcję regimentarza krakowsko–sanockiego i sandomierskiego. W Barwinku wydany został uniwersał nazwany imieniem Pułaskiego, wzywający pod broń szlachtę Podkarpacia. Stąd też w kwietniu 1769 r. stanął przeciw rosyjskim oddziałom Jelczaninowa do bitwy pod Iwlą. Pułaski z tego miejsca wyruszył w wielki rajd kawaleryjski na Podlasie i Litwę, w czasie którego w bitwie pod Łomazami poległ jego brat Franciszek Ksawery, idący z odsieczą od Włodawy.
W dniu 6 kwietnia, na polach między Miejscem Piastowym a Rogami, doszło do bitwy konfederatów z Rosjanami, w której Pułaski został ranny. Wkrótce przebił się ze swoim oddziałem na Litwę i Ruś, wzniecając tam powstanie. Wsławił się między innymi brawurową obroną Jasnej Góry przed wojskami Iwana Drewicza i królewskimi (od 31 grudnia 1770 do 14 stycznia 1771).
Mniej szczęśliwe były wystąpienia Pułaskiego w polityce: ulegając wpływom Wessla i jego otoczenia, podjął się na rozkaz Generalności zorganizowania porwania króla, Stanisława Augusta Poniatowskiego, a po tym nieudanym wyczynie, spadła na niego główna odpowiedzialność.
Po upadku konfederacji w 1772 roku, zaocznie skazany na śmierć za próbę królobójstwa, musiał emigrować z Polski. Władze żadnego kraju europejskiego nie chciały go jednak przyjąć. Najpierw udał się do Turcji, skąd jednak po interwencji dyplomatycznej został wydalony, a następnie nielegalnie przebywał we Francji, skąd wyjechał na zaproszenie generała Marie Josepha de La Fayette'a do powstających właśnie Stanów Zjednoczonych Ameryki.
W latach 1777-1779 walczył w szeregach Armii Kontynentalnej Jerzego Waszyngtona, mianowany przezeń generałem-brygadierem. W tym czasie utworzył legion kawalerii, na którego czele odniósł zwycięstwo nad Anglikami w bitwie pod Charleston (10 maja 1779).
Zmarł 11 października tegoż roku w wyniku ran odniesionych w czasie oblężenia Savannah. Ciała nie zdołano przetransportować na brzeg ze względu na ogromne upały i został oddany morzu z pokładu USS„Wasp” w dniu 21 października. Po zawinięciu okrętu do portu odbył się symboliczny pogrzeb Kazimierza Pułaskiego. Według innej wersji, został on najpierw pochowany na farmie Greenwich, a potem przeniesiony i pochowany na jednym z placów starego miasta Savannah. Teorię tę, według jej zwolenników, potwierdza fakt, że w 1997 r. na placu Monterey, pod pomnikiem, znaleziono miejsce pochówku, ale szczątki trudno jest jednoznacznie zidentyfikować.
Na wieść o śmierci Pułaskiego, generał Jerzy Waszyngton, stacjonujący wówczas ze sztabem w swojej głównej kwaterze w Moore House w West Point, zadecydował, aby w dniu, w którym przyszła ta wiadomość (17 listopada), hasłem w wojsku stało się słowo "Pulaski", a odzewem "Poland". Na koniec dodam, że w roku 2009 prezydent Barack Obama nadał Pułaskiemu (jako jednej z siedmiu zaledwie osób na całym świecie) Honorowe Obywatelstwo tego kraju. Legislatura stanu Illinois ustanowiła każdy pierwszy poniedziałek marca Dniem Pułaskiego. Kto jak kto, ale my – Polacy – winniśmy o tym pamiętać.
Piotr K. Domaradzki
