Joanna Trzos
Po miesiącach negocjacji i dyskusji kuluarowych, ustawodawcy ze Springfield w środę ostatecznie uchwalili budżet stanu Illinois, przy poparciu głównie ze strony Demokratów. Ustawa budżetowa na rok fiskalny 2025, zatwierdzona przez obie izby parlamentu Illinois, zamyka się sumą 53,1 miliarda dolarów, co jest jednym z najwyższych budżetów w historii stanu. Po podpisaniu przez gubernatora J.B. Pritzkera budżet wejdzie w życie 1 lipca br. Demokraci podkreślają, że budżet jest zrównoważony i pomoże mieszkańcom stanu. Republikanie, będący w opozycji w stanowym parlamencie, krytykują przydzielenie środków na wsparcie dla migrantów oraz podwyżkę niektórych podatków.
Izba Reprezentantów stanu Illinois przyjęła ustawę budżetową podczas sesji, która zakończyła się w środę, 29 maja nad ranem. Zaskoczeniem może być to, że siedmiu Demokratów, którzy mają większość w stanowym parlamencie, przyłączyło się do Republikanów głosujących przeciw budżetowi. W niedzielę, 26 maja, na sesji w czasie świątecznego weekendu Memorial Day, budżet uchwalił stanowy Senat.
Demokraci zatwierdzili plan wydatków bez wsparcia ze strony Republikanów, co jest kontynuacją trendu z poprzednich lat, za kadencji Pritzkera.
Ustawa budżetowa na nowy rok fiskalny (Fiscal Year 2025), która zamyka się sumą 53,1 miliarda dolarów, w środę trafiła na biurko gubernatora J.B. Pritzkera, który zadeklarował, że ją podpisze. Gubernator Pritzker przedstawił swój projekt budżetu w lutym, koncentrując się na priorytetach takich jak wczesna edukacja, usługi socjalne i opieka zdrowotna. Większość propozycji Demokraty została zatwierdzona przez obie izby parlamentu stanowego.
W oświadczeniu w środę gubernator stwierdził, że jest to zrównoważony budżet, który poprawi standard życia rodzin w Illinois, tworząc miejsca pracy, obniżając podatki dla małych firm, rozwijając stanową gospodarkę i kontynuując odpowiedzialną politykę fiskalną.
Zniesienie podatku od sprzedaży artykułów spożywczych
W uchwalonej 3000-stronicowej ustawie budżetowej znalazła się ogłoszona przez gubernatora propozycja zniesienia jednoprocentowego podatku od sprzedaży artykułów spożywczych w Illinois. Gubernator nazwał ten podatek „regresywnym, którego po prostu nie potrzebujemy”. „Jeśli zmniejszy to inflację odczuwalną przez rodziny z 4 proc. do 3 proc., jeśli spowoduje zatrzymanie w ich kieszeniach kilkuset dolarów, będzie to słuszne posunięcie” – mówił Pritzker. Jednak zniesienie podatku od artykułów spożywczych nie nastąpi do 2026 roku.
Ulga podatkowa na dzieci
W budżecie przewidziano także wprowadzenie około 20-procentowej ulgi podatkowej na dzieci poniżej 12. roku życia dla rodzin o niskich dochodach, co pozwoliłoby kwalifikującym się rodzinom otrzymać średnio od 300 do 600 dolarów w formie ulg podatkowych.
Wydatki na edukację, pomoc społeczną i migrantów
Wśród innych wydatków w budżecie znajdują się również środki na zwiększenie finansowania szkół publicznych na terenie całego stanu oraz dodatkowe 75 milionów dolarów na wczesną edukację, co ma przynieść 5 tysięcy dodatkowych miejsc przedszkolnych w Illinois.
W budżecie znalazło się też 10 milionów dolarów na granty MAP dla studentów z rodzin z niskimi dochodami.
Przewidziano także środki na zatrudnienie 280 pracowników stanowego Departamentu ds. Dzieci i Rodzin (Department of Children and Family Services, DCFS).
Dodatkowo, 182 mln dol. trafić ma na schroniska i inne usługi dla migrantów wysłanych do Illinois, głównie do Chicago, z przygranicznych stanów.
Opieka zdrowotna i długi medyczne
Budżet zawiera również ustawę HB 5290, która wprowadza program uwolnienia od długów medycznych (Medical Debt Relief Program). Program ten miałby umożliwić umorzenie długów medycznych dla około 340 tysięcy mieszkańców stanu. Gubernator zaproponował na ten cel przeznaczenie ok. 10 mln dol. z funduszy federalnych.
Więcej stanowych funduszy zostanie również przeznaczonych na ośrodki zdrowia reprodukcyjnego, w tym 2 mln dol. na zwiększenie bezpieczeństwa w tych ośrodkach.
Podwyżka podatków
Uchwalony budżet przewiduje podwyżkę podatków od dochodów z wideo pokera i zakładów sportowych, choć pierwotny plan gubernatora Pritzkera został zmieniony przez stanowych ustawodawców.
Pritzker chciał, aby podatek pobierany od operatorów zakładów sportowych wzrósł z 15 proc. do 35 proc., ale stanowi ustawodawcy ustalili widełki podwyżki na przedział od 20 proc. do 40 proc. Szacowany dochód z podwyżki ma przynieść stanowi 200 mln dol.
Propozycja spotkała się z dużym sprzeciwem szybko rozwijającej się branży, która w 2023 roku zarobiła w Illinois ponad miliard dolarów.
Stan szacuje, że dochód z podatków od osób indywidualnych, korporacyjnych i od sprzedaży wyniesie 43 miliardy dolarów w przyszłym roku fiskalnym, a pozostałe 10 miliardów dolarów będzie pochodzić z innych źródeł, w tym z dochodów z podatków od loterii i hazardu.
Warto dodać, że w budżecie nie uwzględniono dwóch miliardów dolarów z publicznych funduszy dla Chicago Bears na budowę nowego stadionu nad brzegiem jeziora Michigan, na szczycie obecnego południowego parkingu Soldier Field.
Senator stanowa z Partii Republikańskiej, Sue Rezin, krytykując ustawę, zwróciła uwagę na rekordowe wydatki z kasy stanowej, które przyczynią się do podwyżek podatków.
„Ten budżet jest największym w historii Illinois – ponownie z 30-procentowym wzrostem wydatków od momentu, gdy gubernator objął urząd” – powiedziała Rezin. Republikanka miała też duże zastrzeżenia do wydatków na migrantów, którzy ubiegają się o azyl w USA i zostali wysłani do Illinois z Teksasu i innych stanów.
W ustawie budżetowej znalazły się środki na podwyżkę podstawowego wynagrodzenia legislatorów o 5 procent, do kwoty 93 tys. 712 dolarów rocznie. Zgodnie z prawem stanowym, wynagrodzenie posłów i senatorów wzrasta rocznie wraz z inflacją.
Budżet obejmuje 3,5 mld dol. na infrastrukturę – około 500 mln dol. więcej niż to, co gubernator Pritzker zaproponował w swojej propozycji z lutego. Co najmniej pół miliarda przeznaczono na wsparcie rozwoju regionalnego kampusu nauki i technologii kwantowej. Ponadto w ustawie znalazło się 900 mln dol. na przebudowę stanowych więzień Stateville i Logan.
Joanna Trzos[email protected]
