Jola Plesiewicz
Kolejne wydarzenie artystyczne w Lyric Opera of Chicago
Champion to najnowsze wydarzenie artystyczne zaprezentowane w Lyric Opera of Chicago. Akcja opery rozgrywa się w świecie sportu, a jej bohater, bokser Emile Griffith stawia sobie i widzom egzystencjalne pytanie: „Co czyni mężczyznę mężczyzną?”
Chicagowska Lyric Opera, 27 stycznia zaprezentowała bardzo dobrze przyjętą przez publiczność premierę opery „Champion”, do której muzykę skomponował Terence Blanchard – zdobywca nagrody Grammy, a Michael Cristofer, laureat nagród Pulitzera i Tony napisał libretto. Kompozytor, Terence Blanchard określa unikatową produkcję jako „operę na jazzowo” („an opera in jazz”).
„Champion” jest oparty na faktach. Odważnie i szczerze opowiada historię Emile’a Griffitha (1908–2013), geja i zawodowego boksera z Wysp Dziewiczych, który 24 marca 1962 roku, walcząc w Madison Square Garden o tytuł mistrza świata w kategorii półśredniej, zadał Afrokubańczykowi Bennemu „Kidowi” Paretowi (1937–1962) śmiertelne ciosy na ringu po tym, jak rywal ubliżył mu z powodu homoseksualnej orientacji seksualnej.
Dokonywana na scenie przez schorowanego starzejącego się mężczyznę retrospektywna analiza życia dotyczyła kwestii rasy, orientacji seksualnej i samooceny w oparciu o gorzką refleksję: „Zabijam człowieka i świat mi przebacza. Kocham mężczyznę i świat chce mnie zabić”.
Wspomnienia cierpiącego na demencję Emile’a Griffitha (baryton Reginald Smith, Jr.) o burzliwym życiu rozgrywały się w jego apartamencie w Hempstead na Long Island, gdzie towarzyszył mu jego adoptowany syn i opiekun Luis (tenor Martin Luther Clark).
W połowie opery, przed przedstawieniem walki Emile zastanawiał się nad obelgą, którą skierował do niego Paret. Zadał sobie pytanie: „Co czyni mężczyznę mężczyzną?” I szukał na nie usilnie odpowiedzi. Zastanawiał się, czy jest to kolor skóry, barwa głosu, a może sposób, w jaki się porusza?
W kolejnej scenie pierwszego aktu odbył się wyczekiwany wielki mecz, tragiczna walka z Bennym „Kidem” Paretem, która najpierw doprowadziła do znokautowania go, następnie – śpiączki i śmierci. W walce wzięła udział cała obsada: Howie Albert – trener, Emelda Griffith – matka, zapowiadający mecz, chór reporterów i fotografów, właścicielka baru – Kathy Hagen, i kilka drag queens.
To jedno z licznych zwycięstw na koncie mistrza, które na zawsze rzuciło cień na jego karierę i pozostawiło mu największe z egzystencjalnych wyzwań – życie z żalem i pogodzenie się z poczuciem winy.
Emile Griffith postanowił zaprzczyć własnej tożsamości i wziął ślub z Sadie (Meroe Khalia Adeeb). Wkrótce jednak znowu szukał pocieszenia w barze Kahaty.
Ewolucja tożsamości płciowej głównego bohatera, Emile’a następowała powoli. Po brutalnym pobiciu przez bandytów, fatalny stan jego zdrowia jeszcze bardziej pogorszył się. Powróciły koszmary. Ukojenie przyniosło spotkanie Emile Griffitha z Bennym juniorem w scenie przebaczenia.
Inscenizacja dała wielopoziomowy przekaz historii w mistrzowskim wykonaniu tria wokalistów odgrywających Griffitha na trzech etapach jego życia: małego Emile’a – Naya James, uczennica szóstej klasy szkoły podstawowej Highland Elementary w Downers Grove, młodzieńca-boksera – Justin Austin i obciążonego demencją starca – Reginald Smith Jr.
Dzięki fantastycznej scenografii na scenie były jednocześnie ukazywane różne obrazy: starego człowieka rozmyślającego o przeszłości oraz wydarzenia, o których rozmyśla, ilustrowane archiwalnymi wiadomośćiami prasowymi na ten temat.
Następujące po sobie sceny i wynikające z nich rozterki mogłyby się wydawać aktualne jedynie w stosunku do określonej osoby w danym czasie, jakkolwiek z doświadczenia wiemy, że są uniwersalne i ponadczasowe.
Sceny rozpoczynające i kończące operę ukazują wielokrotnego mistrza, cierpiącego na głęboką demencję na skutek wielokrotnych urazów głowy i ciężkiego pobicia, który nieudolnie poszukuje drugiego buta do pary.
W obsadzie „Championa” publiczność rozpoznała plejadę gwiazd, utalentowanych artystów dobrze znanych publiczności z wcześniejszych produkcji.
Byli wśród nich między innymi: Whitney Morrison, która zagrała Yasmine Miller w światowej premierze „Proximity” w Lyric, w sezonie 2022/23, w Championie Emeldę Griffith, matkę Emile’a.
Martin Luther Clark, zapamiętany z zeszłego sezonu ze światowej premiery opery lirycznej „The Factotum”, to Luis Rodrigo Griffith, adoptowany syn i opiekun Emile’a.
Leroy Davis, który wystąpił także w filmie Blancharda „Fire Shut Up in My Bones” w Lyric, w sezonie 2021/22 jest rywalem Emile’a gra rolę Benny’ego Pareta. Meredith Arwady to Kathy Hagen, impresario Hagen’s Hole, baru dla gejów, w którym Emile spotykał się z drag queens i przeżył wzruszające chwile z Człowiekiem z baru (the Man in Bar) granym przez obecnego członka Ryan Opera Center Ensemble, Iana Ruckera.
W Championie wystąpili również: Paul Groves, który zaśpiewał rolę menadżera Howiego Alberta, Meroë Khalia Adeeb to Sadie Donastorg Griffith, Krysty Swann zagrała kuzynkę Blanche, Emily Mwila – Lucię Paret, Cameo T. Humes – Mano Alfaro. W operze zadebiutował legendarny chicagowski aktor Larry Yando jako zapowiadający walkę.
Reżyserem Championa był James Robinson, który wyreżyserował operę podczas jej światowej premiery w Opera Theatre of Saint Louis w 2013 r., w Washington National Opera w 2017 r. i ponownie w jej poprawionej wersji, w koprodukcji z chicagowską Lyric, w Metropolitan Opera w kwietniu 2023 r.
Za imponujące sekwencje taneczne na Wyspach Dziewiczych, w pracowni kapeluszy czy trenujących bokserów w wykonaniu 14 tancerzy Browna była odpowiedzialna Camille A. Browna.
Scenom bokserskim zaakcentowanym charakterystycznymi pauzami autentyczności nadały konsultacje Davida Ortiza Jr., współwłaściciela klubu bokserskiego Barracks przy Logan Square.
W przebraniach między innymi jako pracownicy fabryki, bokserzy, dragsterzy wystąpiło ponad 40 artystów, w tym członkowie Chóru Opery Lirycznej.
W dniu premiery została otwarta w foyer wystawa fotografii Patrica McCoya w stylu art déco. Wystawę można zwiedzać od poniedziałku do piątku w godzinach 9:30–11:30. Można ją oglądać podczas wszystkich spektakli do 11 lutego. Wystawa prezentuje zdjęcia wykonane w latach 80. XX wieku, kiedy przypadł w Chicago szczyt epidemii HIV/AIDS. Bohaterami zdjęć są Afromężczyźni.
Jedną z imprez towarzyszących premierze jest wykład „Castrated Superstars, Cross-Dressed Divas, and Queer Lovers: A History of Drag in Opera”, pierwszej na świecie (i jedynej jak dotąd) drag queen z doktoratem z muzykologii dr Lady J. Było to możliwe dzięki nawiązaniu przez Lyric współpracy z Centre on Halsted, centrum dla osób LGBTQIA+ w Chicago, w związku ze specjalnym wydarzeniem poświęconym dragom w operze. Wykład odbył się 8 lutego 2024 r. w Centrum Hoover-Leppen Theatre.
Opracowała: Jola Plesiewicz
Zdjęcia: Lyric Opera of Chicago
