Andrzej Baraniak
Tegoroczne obchody 105. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości zorganizowane przez Konsulat Generalny RP odbyły się w Copernicus Center na północnym zachodzie Chicago. Liczna grupa przedstawicieli organizacji polonijnych, klubów, stowarzyszeń i gości z zaprzyjaźnionych placówek dyplomatycznych wzięła udział 9 listopada w okolicznościowym przyjęciu.
Po odśpiewaniu przez Mariannę Mosz hymnów narodowych Polski i USA, witając przybyłych gości, konsul generalny Paweł Zyzak powiedział, że dzisiaj czcimy pamięć tych wszystkich, którzy przyczynili się do odzyskania przez Polaków wolności oraz do odbudowania tożsamości narodowej. Gospodarz uroczystości przypomniał kilka mniej znanych wydarzeń, które z udziałem polskich dyplomatów miały miejsce w Stanach Zjednoczonych i Chicago po zakończeniu I wojny światowej.
Jak przypomniał, polskie służby dyplomatyczne i konsularne reprezentowały w Stanach Zjednoczonych polskie interesy zagraniczne od pierwszego dnia po odzyskaniu niepodległości. W 1919 roku pierwszym wysłannikiem ze strony polskiej do Waszyngtonu był książe Kazimierz Lubomirski. 27 czerwca 1920 roku Polonia chicagowska witała pierwszego konsula generalnego w Chicago Zygmunta Nowickiego, który przybył do Chicago wraz z żoną Filipą i dwójką dzieci, 10-letnim Mateuszem oraz trzy lata młodszą córką Ewą.
Konsul przytoczył relację z jego powitania w Chicago, jaka ukazała się na łamach „Dziennika Chicagoskiego”. Dziennikarz tej gazety pisał: „Po powitaniu przedstawicieli naszej polskiej społeczności pośród okrzyków i skandowania: Niech żyje polski konsul, niech żyje Polska – konsul Zygmunt Nowicki udał się samochodem do hotelu La Salle, gdzie spotkał się z reporterami amerykańskich gazet. Potem na prośbę Polish Loan Comunitte udał się do kościoła pw. św. Marii od Anioła, gdzie uczestniczył w mszy świętej”.
Podkreślił, że dla polskiej diaspory obecność polskiego konsula w Chicago w 1920 roku była ostatecznym namacalnym dowodem na to, że Polska znów istnieje. Polacy wylegli tłumnie na ulice Chicago ponownie 8 listopada 1923 roku, by z ogłuszającym aplauzem powitać innego zwiastuna polskiej wolności.
– Dziś jest 9 listopada, więc możemy powiedzieć, że dokładnie 100 lat temu, po raz pierwszy generał Józef Haller odwiedził Wietrzne Miasto i polski konsulat. Kilka lat wcześniej, rdzeń niepodległej polskiej armii, który później miał nosić nazwę jego imienia, został utworzony w najbardziej nieprawdopodobnym miejscu – w Stanach Zjednoczonych. W późniejszej, polsko-sowieckiej wojnie, Błękitna Armia Hallera zdobyła uznanie za swoją rolę w obronie stolicy podczas Bitwy Warszawskiej. A byli to Amerykanie polskiego pochodzenia, synowie Polonii, którzy stanęli do walki przeciwko bolszewikom i ocalili nie tylko Polskę, ale i Zachodnią Europę uchronili przed rosyjskim komunizmem (…). Ponieważ świętujemy dzisiaj razem z naszymi gośćmi, którzy nie są Polakami, chcę wypowiedzieć słowa raczej oczywiste dla nas Polaków. Tu w USA tożsamość polsko-amerykańskiej emigracji zasadza się w dużej mierze na dziedzictwie służby żołnierskiej, służby zarówno Armii Hallera, jak i innych jednostek Polskich Sił Zbrojnych z czasów II wojny światowej oraz po 1945 roku w podziemnym oporze wobec komunistycznego reżimu. Polska tożsamość wyrasta z postawy tych, którzy żywili się osamotniona nadzieją na sukces Powstania Warszawskiego. Wyrasta z postawy walczących bohaterów żydowskiego getta, z postawy Żołnierzy Wyklętych, którzy zwalczali sowieckiego okupanta, z postawy poznańskich robotników zastrzelonych w 1956 roku. Ta tożsamość wyrasta z postawy studentów pobitych na ulicach Warszawy w 1968 roku, z postawy ofiar masakry Czarnego Czwartku w 1970 roku oraz postawy setek pobitych podczas zamieszek w Radomiu, Płocku, Ursusie w 1976 roku. Kręgosłup polskiej diaspory w USA ugruntował się podczas stanu wojennego i terroru komunistycznego aparatu represji. Wszyscy spośród tych bezimiennych bohaterów zmuszonych do opuszczenia swoich domów zapakowali ojczyznę do swych serc i zaczęli życie od nowa w USA, w Chicago – powiedział między innymi konsul Paweł Zyzak, przypominając jeszcze postać konsula generalnego z okresu II wojny światowej w Chicago Karola Ripy, który będąc Amerykaninem polskiego pochodzenia, został w 1920 roku aresztowany przez Sowietów i skazany na śmierć. Udało mu się jednak zbiec z niewoli do Chin, a później wrócił do USA i został w Chicago konsulem generalnym – mówił konsul Zyzak.
W swoim wystąpieniu konsul Zyzak przywołał również postać Mikołaja Kopernika, który został uznany w 2023 roku przez polski parlament Ambasadorem Polski, bo on reprezentuje naturę kosmopolity, który jest bardzo dumny ze swojej narodowej tożsamości oraz ma naturę pełnego wiary w Boga człowieka i jednocześnie pełnego respektu wobec nauki, połączonego z duchowym światem i pełnego podziwu dla piękna Polski.
Kulminacyjnym momentem uroczystości było wręczenie odznaczeń oraz tytułów Wybitnego Polaka Roku. Nadanymi przez szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Józefa Kasprzyka Medalami „Pro Patria” odznaczeni zostali: Anna Wójtowicz, córka śp. Wojciecha Seweryna, autora Pomnika Katyńskiego na cmentarzu św. Wojciecha w Niles, Łucja Mirowska-Kopeć, prezeska Związku Klubów Polskich, ks. Andrzej Totzke, dyrektor Misji Świętej Trójcy w Chicago, Andrzej Zapalski, weteran, członek chicagowskiego oddziału Koła Byłych Żołnierzy Armii Krajowej oraz Matthew Gryczana, działacz polonijny i społecznik. Decyzją Biskupa Polowego Wojska Polskiego Wiesława Lechowicza Medalem „Błogosławionego Ks. Jerzego Popiełuszki” odznaczona została Anna Wójtowicz.
– Pierwsza informacja, jaką dostałam od prezesa Stowarzyszenia Pamięci Kapelanów Katyńskich z siedzibą w Warszawie, do którego należę o wystawieniu mojej osoby do odznaczenia Medalem „Błogosławionego Ks. Jerzego Popiełuszki”, wywołała olbrzymie zaskoczenie i wzruszenie. Jestem bardzo szczęśliwa. Jest to dla mnie bardzo wielkie i symboliczne wyróżnienie, które jako córka Wojciecha Seweryna, twórcy Pomnika Katyńskiego w Wietrznym Mieście, który zginął pod Smoleńskiem i wnuczka jego ojca, Mieczysława Seweryna, oficera 16. Pułku Piechoty zamordowanego w Katyniu, przyjmuję jako dowód ich zasług i pamięci oraz mojego zaangażowania w utrwalanie pamięci o tych tragicznych wydarzeniach. Pragnę dodać, że ks. biskup Lechowicz pochodzi z rodzinnej miejscowości mojego ojca, z Żabna, a później przeprowadził się do Tarnowa i tam spędził resztę dorosłego życia przed pójściem do seminarium duchownego. Mój śp. Tato robił dekorację na jego komunię, a ks. biskup sprawował duszpasterską posługę na pogrzebie mojego Ojca po katastrofie smoleńskiej i on chyba najlepiej wie, ile nasza rodzina wycierpiała i jakie świadectwo zawsze dawaliśmy o prawdzie katyńskiej – powiedziała Anna Wójtowicz.
Dyrektor Konkursu „Teraz Polska” Michał Lipiński z Warszawy i przedstawiciel fundacji w Chicago Norbert Barszczewski wręczyli statuetki i dyplomy laureatom Konkursu „Wybitny Polak w USA”. W kategorii osobowość uhonorowana została Katarzyna Evans, działaczka i była prezeska Legionu Młodych Polek. Na płaszczyźnie naukowej wyróżniona została psycholog, dr Anna Węgierek-Skorupa. W dziedzinie kultury statuetką Wybitnego Polaka został uhonorowany Grzegorz Dziedzic, publicysta i autor książek kryminalnych „Żadnych Bogów, żadnych panów” i „Gangway”, których fabuła jest osadzona w realiach Chicago z początków XX wieku. W kategorii „Młody Polak” wyróżniony został Konrad Pawełek, muzyk, dyrygent orkiestry dętej, nauczyciel w Polskiej Szkole Sobotniej im. św. Błażeja. W dziedzinie biznesu tytuł otrzymał Sławomir Maciej Soja. Wyróżnieniem specjalnym w dziedzinie kultury uhonorowany został prezes Związku Podhalan w Ameryce Północnej Stanisław Sarna, a dyplom specjalny „Przyjaciela Polonii” otrzymał polityk i wspierający polonijne środowisko wybitny filantrop Willie Wilson.
Gratulacje z okazji Dnia Niepodległości przekazały przedstawicielki biura burmistrza Chicago i prezes Rady Powiatu Cook. W części artystycznej uroczystości w koncercie muzycznym wystąpił, grając na klarnecie Konrad Pawełek oraz pianista Youssef El Yakine.
Tekst i zdjęcia: Andrzej Baraniak/NEWSRP
