Skradziona Madonna

Obraz Leonarda da Vinci pt. Madonna z kądzielą to słynne arcydzieło, znane także jako Madonna w pieleszach lub Madonna z futrem. Został namalowany około 1489 roku i jest jednym z niewielu dzieł religijnych autorstwa Leonarda. Przedstawia Matkę Boską z dzieciątkiem Jezus na ramionach, otoczoną delikatnym pejzażem…

Zuchwały napad

Madonna jest ubrana w bogate, brązowe futro. Uwagę zwraca uwagę jej spokojny i łagodny wyraz twarzy. Jej spojrzenie skierowane jest na dziecko, które trzyma na kolanach. Dziecko ma w dłoni węża, co może być odniesieniem do wczesnej przepowiedni o Mesjaszu miażdżącym głowę gada. To nawiązanie do przyszłego zbawienia jest typowe dla renesansowej symboliki, w której obrazy miały często głębsze znaczenie religijne i moralne.

Leonardo da Vinci słynął z niezwykłej umiejętności malowania i rysowania detali, co widoczne jest także na tym obrazie. Starannie namalowane futro, tkaniny i detale pejzażu podkreślają mistrzostwo w posługiwaniu się techniką i światłocieniem. Jednym z interesujących aspektów tego dzieła jest również jego kompozycja. Madonna i Jezus są umieszczeni w centrum, tworząc trójkątną strukturę, która przyciąga wzrok i nadaje harmonii całej kompozycji.

Niestety obraz Madonna z kądzielą jest również znany z tego, iż stał się najcenniejszym dziełem sztuki skradzionym kiedykolwiek w Wielkiej Brytanii. 27 sierpnia 2003 roku stary samochód VW Golf GTI przejechał przez wiejskie tereny Dumfriesshire w Szkocji i zatrzymał się przed zamkiem Drumlanrig, domem księcia Buccleuch – jednego z najbogatszych ludzi w kraju. Dwóch mężczyzn wysiadło z samochodu i udało się do zamku, gdzie obezwładnili zaskoczoną przewodniczkę, Alison Russell. Następnie oderwali siekierą arcydzieło Leonarda od ściany i uciekli. Cała operacja trwała zaledwie kilka minut.

Dzień po napadzie odbyła się konferencja prasowa, w czasie której poinformowano o kradzieży obrazu wartego wtedy ponad 50 milionów dolarów. Mark Dalrymple, reprezentujący ubezpieczycieli obrazu, ogłosił „znaczną” nagrodę za informacje prowadzące do odzyskania arcydzieła. Jednocześnie rozpoczęła się szeroko zakrojona akcja policyjna, ale nie przyniosła ona żadnych rezultatów. Po czterech latach śledztwo zostało umorzone.

Dziś wiadomo już, że w tym czasie skradziony obraz był w rękach grupy ludzi w mieście Liverpool, którzy nabyli go od złodziei jako zabezpieczenie nieudanej transakcji dotyczącej nieruchomości. Chcieli odzyskać utracone pieniądze, czyli sumę ok. 700 tysięcy funtów brytyjskich, i w związku z tym szukali nabywcy obrazu, ale szybko zorientowali się, iż będzie to praktycznie niemożliwe. W tej sytuacji zaczęli rozważać możliwość zwrócenia obrazu właścicielowi i zainkasowania w ten sposób nagrody.

Niezwykła propozycja

Wtedy do akcji wkroczył Robbie Graham. Był to właściciel pubu w Liverpoolu, który prowadził też różne inne interesy. Założył między innymi prywatną agencję dochodzeniową oraz stronę internetową, dzięki której możliwy miał być zwrot skradzionych przedmiotów ich prawowitym właścicielom. Jego firma nazywała się Stolen Stuff Reunited. Nie była to operacja na dużą skalę, ale czasami przynosiła pewne efekty.

W czerwcu 2007 roku dwóch mężczyzn, znanych tylko jako J i Frank, przyszło do Robbiego i jego partnera biznesowego Jackie Doyle’a z niezwykłą propozycją. Twierdzili, że są w posiadaniu skradzionego obrazu Leonarda, choć zapewnili, że to nie oni go ukradli. Chcieli dzieło zwrócić w zamian za nagrodę.

Robbie i Jackie skontaktowali się z prawnikiem Marshallem Ronaldem. Szybko uzgodniono nagrodę w wysokości 2 milionów funtów, która miała zostać wpłacona na rachunek powierniczy, prowadzony przez osobę trzecią. Ustalono, że Marshall nie będzie miał dostępu do gotówki, dopóki obraz nie wróci do księcia Buccleucha, ale będzie mógł zobaczyć, że pieniądze czekają na koncie. Ronald skontaktował się też z Davidem Boyce’em, prawnikiem szanowanej szkockiej firmy HBJ Gateley Wareing, który doradził mu, by nawiązał kontakt ze wspomnianym już Markiem Dalrymplem. Marshall wysłał mu e-mail, ale w odpowiedzi usłyszał, iż powinien spotkać się z osobą, którą opisano mu jako przedstawiciela księcia Buccleucha.

Grupa usiłująca pozbyć się obrazu zgodziła się na pomniejszenie nagrody pieniężnej o 700 tysięcy funtów. Powstał plan, w ramach którego Robbie miał odebrać dzieło sztuki, zabrać je do biura HBJ Gately Wareing w Glasgow i odebrać nagrodę. Dalsze negocjacje doprowadziły do ​​tego, że grupa zgodziła się na jeszcze bardziej obniżoną płatność w wysokości 350 tysięcy funtów w gotówce plus przekaz bankowy na 150 tysięcy.

Hale Village leży kilka mil na południowy wschód od centrum Liverpoolu. To właśnie tam, w środę, 3 października 2007 roku, Robbie wjechał na parking pubu Childe of Hale z gotówką i przekazem bankowym. Wkrótce potem zjawił się tam J, który wziął pieniądze, a po czterech godzinach wrócił w to samo miejsce z obrazem zawiniętym w biały koc. Następnego dnia Robbie, Jackie i Marshall spotkali się przed biurem HBJ Gateley Wareing i spodziewali się, że zostaną przywitani jak bohaterowie. Rozczarowali się. Biuro prawników zostało otoczone przez policję, a cała trójka została aresztowana. Okazało się, że śledczy cały czas obserwowali poczynania Robbiego i spółki, a zaoferowana nagroda pieniężna za obraz została „zorganizowana” przez policję w Glasgow.

Dwa i pół roku później Marshall, Robbie, Jackie i David Boyce stanęli przed sądem po zarzutem usiłowania wyłudzenia pieniędzy. Jednak w kwietniu 2010 roku wszyscy oni zostali uniewinnieni. Książę Buccleuch nigdy nie doczekał zwrotu swojego obrazu. Zmarł we wrześniu 2007 roku, na miesiąc przed przywiezieniem Madonny z kądzielą do kancelarii adwokackiej. Nikt nigdy nie został aresztowany za kradzież obrazu i nie wypłacono żadnej nagrody za jego zwrot. Obraz znajduje się dziś w Scottish National Gallery w Edynburgu.

Krzysztof M. Kucharski