Jolanta Telega
Podróżujemy dziś po całym świecie, a paszport kraju naszego obywatelstwa otwiera drzwi do większości krajów świata – oferujących możliwość ruchu bezwizowego, przyznających wizy na granicy albo na podstawie tzw. electronic travel authorizations (eTAs). Ale paszport paszportowi nierówny. Dokumenty podróży niektórych krajów mają większą moc niż innych. Na szczęście świat, mimo pandemicznych i wojennych perturbacji znów robi się bardziej otwarty.
Publikowane na bieżąco rankingi siły paszportów pozwalają na stałe śledzenie zjawiska globalnej mobilności. Dwa najważniejsze zestawienia: Passport Index firmy Arton Capital (www.passportindex.org) oraz Henley Passport Index (www.henleyglobal.com/passport-index) pokazują, że najsilniejsze paszporty mają dziś mieszkańcy bogatych krajów Azji. Na pierwszych miejscach zestawień najsilniejszych paszportów świata nie znajdziemy krajów z Europy czy Ameryki Północnej. Rankingi uwzględniają siłę normalnych paszportów wydawanych zwykłym śmiertelnikom, a nie paszporty dyplomatyczne, tymczasowe czy wydawane w sytuacjach nadzwyczajnych. Zakładają też, że osoba wjeżdża do danego kraju z zamiarem krótkiego pobytu – od kilku dni do kilku miesięcy.
Azja na czele
Według rankingu Passport Index firmy Arton Capital najsilniejszym paszportem na świecie jest dziś dokument podróży Zjednoczonych Emiratów Arabskich. Według tzw. mobility score, paszport ZEA daje wjazd do 198 krajów, w tym 122 w ruchu bezwizowym, 59 z wizą na granicy oraz tylko 17 z koniecznością uzyskania normalnej wizy. To oznacza, że paszport ZEA ze 181 punktami otwiera drzwi do 91 proc. krajów świata bez konieczności wcześniejszego ubiegania się o wizę. Drugie na tej liście są Niemcy – odpowiednio 129, 45 i 24 kraje. „Kraje europejskie stanowią nadal bardzo silną grupę, ale wzrost notowań w rankingach krajów z rejonu Zatoki Perskiej jest niezaprzeczalny – napisali w komentarzu autorzy najnowszych notowań z firmy Arton Capital – jednocześnie mamy stagnację siły niektórych paszportów, tak jak to ma miejsce w przypadku Wielkiej Brytanii w następstwie podjętych decyzji politycznych”. Dla porównania – amerykański paszport pozwala na podróże bezwizowe do 118 krajów, uzyskanie wizy na granicy w 56 państwach, a w kolejnych 25 krajach posiadacz amerykańskiego dokumentu podróży musi wcześniej postarać się o wizę. Daje to dostęp do 83 proc. państw świata.
Z kolei według stosującego nieco inną metodologię konkurencyjnego zestawienia Henley Passport Index palma pierwszeństwa należy do Japonii. Kolejne miejsca w zestawieniu zajmują Singapur i Korea Południowa, a dopiero po nich Niemcy i Hiszpania. Co ciekawe Henley na swojej stronie zamieszcza listę krajów, które oferują obywatelstwo i paszport w zamian za inwestycje.
Powrót do normalności
Pomimo toczącej się w Europie wojny oraz perturbacji związanych z covidem, poszczególne kraje zaczęły otwierać się na ruch turystyczny i biznesowy, co zwiększyło globalną mobilność – czytamy w raporcie Arton Capital. Według tej firmy innym czynnikiem, który wpływa na większą otwartość świata, jest zmiana struktury rynku pracy i możliwość pracy zdalnej. „Powstała nowa kategoria wiz dla ‘cyfrowych nomadów’ w różnych częściach świata – od Tajlandii po Estonię” – twierdzi Arton Capital. „Co zaskakujące, mimo że świat wciąż odczuwa wstrząsy wtórne po pandemii, podróżowanie nigdy nie było tak łatwe jak obecnie, z systematycznym wzrostem siły paszportów większości krajów. Przewidujemy kontynuację tego trendu w 2023 roku” – prognozuje Arton Capital.Niezależnie od tego, które państwo otwiera ranking, polski paszport pnie się systematycznie w górę. W zestawieniu Passport Index jest już na trzecim miejscu ex aequo z takimi krajami jak Stany Zjednoczone, Dania, Belgia, Portugalia i Norwegia ze 172 punktami. Polacy mogą wjechać bezwizowo do 123 państw, a w 50 następnych krajach otrzymają wizę na granicy. Warto jednak pamiętać, że drugie miejsce w tym zestawieniu zajmuje łącznie 11 państw. Z kolei w zestawieniu Henley Passport Index Polska jest na 10. miejscu, a USA na 7. Jeszcze w 2015 roku polski paszport był w tym zestawieniu na 17 miejscu, a w 2020 na 11. To ogromna zmiana w porównaniu z sytuacją sprzed kilku dekad, kiedy polski dokument podróży był uważany za „zły” paszport. Wyjazd do większości krajów zachodniej Europy wymagał posiadania wizy. W słusznie minionych czasach komuny pod ambasadami i konsulatami w Warszawie ustawiały się gigantyczne kolejki, w których całymi dniami oczekiwano na wbicie wiz – także tych tranzytowych.Dziś w roli paszportowych pariasów występują takie kraje jak Afganistan, Syria, Irak, Pakistan i Somalia oraz inne ogarnięte konfliktami kraje afrykańskie. Posiadacze „słabszych” paszportów są skazani na aplikowanie o wizy do większości krajów, jeśli chcą podróżować. Są także narażeni na bardziej skrupulatne kontrole na granicach.
Który paszport wybrać?
Dziś wielu Polaków mieszkających w USA może cieszyć się luksusem posiadania dwóch obywatelstw i dwóch paszportów. Wady i zalety takiej sytuacji to co prawda temat na zupełnie inny artykuł, ale warto pamiętać, że polskie placówki konsularne wydają biometryczne dokumenty podróży, które dziś zalicza się do najbardziej cenionych paszportów na świecie. Przy planowaniu podróży do różnych zakątków świata warto zastanowić się, który z dokumentów pokazać na granicy kraju, do którego chcemy pojechać. W pewnych okolicznościach polski dokument podróży będzie bezpieczniejszy od paszportu USA, biorąc pod uwagę antyamerykańskie nastroje w wielu krajach świata. Już dziś na polskim paszporcie można wjechać bezwizowo do 5 krajów więcej niż na amerykańskim. To także oszczędność, bo zwykle za wizę, nawet tę wstemplowaną na granicy trzeba dodatkowo zapłacić.
Jolanta Telega[email protected]
