Joanna Marszałek
W czwartek, ostatnim dniu jesiennej sesji parlamentu Illinois, obie izby przegłosowały znaczne zmiany do kontrowersyjnej ustawy SAFE-T, która w poprawionej wersji trafiła do podpisu na biurko gubernatora Pritzkera. To odpowiedź na liczne głosy krytyki pod adresem ustawy, której celem jest reforma systemu sprawiedliwości i zrównanie w świetle prawa wszystkich oskarżonych bez względu na ich status finansowy.
1 stycznia 2023 r. w Illinois wchodzi w życie Ustawa o Sprawiedliwości Przedprocesowej (Pretrial Fairness Act), która całkowicie eliminuje konieczność wpłacenia kaucji przez osoby aresztowane i oczekujące na proces sądowy w Illinois.
Według autorów, zmiany mają na celu bardziej sprawiedliwe traktowanie oskarżonych w myśl zasady o domniemaniu niewinności i niepozostawianie w areszcie osób, których po prostu nie stać na wpłacenie wyznaczonej przez sędziego kaucji.
Republikanie zarzucali Demokratom, że po 1 stycznia przepisy umożliwią groźnym przestępcom automatyczne wyjście z aresztu. Argument ten był przez nich często przytaczany w listopadowych wyborach powszechnych.
Autorzy ustawy zapewniali, że w pracach legislatury nad eliminacją kaucji gotówkowej uczestniczyła kilkudziesięcioosobowa komisja złożona z przedstawicieli stróżów prawa, prawników, prokuratorów, sędziów i szeryfów. A jednak w ostatnich miesiącach przed jej planowanym wejściem w życie budziły one coraz więcej wątpliwości wśród przedstawicieli tych właśnie grup.
W obliczu tych zarzutów i niepokoju opinii publicznej stanowi Demokraci, którzy w stanowym parlamencie mają przytłaczającą większość, zdecydowali się na wprowadzenie poprawek do ustawy.
Zmiany rozszerzają listę przestępstw, które zezwalają prokuratorom wnioskować do sędziego o zatrzymanie podejrzanego w areszcie. Wyszczególniają również, co i jak udowodnić mają prokuratorzy, aby sędzia przychylił się do wniosku o pozostaniu podejrzanego w areszcie. Poprawki precyzują też między innymi, że policja może aresztować za włamania (trespassing), a sędziowie mogą wydawać nakazy aresztowania za niestawienie się w sądzie.
Pretrial Fairness Act jest tylko częścią SAFE-T Act (Safety, Accountability, Fairness and Equity-Today) – ustawy podpisanej przez gubernatora J. B. Pritzkera w 2021 roku i już wstępnie realizowanej w Illinois.
Ustawa, której autorem jest Illinois Legislative Black Caucus i którą sponsorował senator Elgie R. Sims, Jr., wprowadza również znaczące zmiany w takich kwestiach jak procedury szkolenia policji, odpowiedzialność policji, przejrzystość w egzekwowaniu prawa oraz prawa osób zatrzymanych i więźniów.
Gubernator Pritzker wyraził zadowolenie z wprowadzonych zmian, zaś demokratyczni legislatorzy przyznając, że przepisy nie są „idealne” zapowiedzieli dalsze prace nad ustawą w razie konieczności po jej wprowadzeniu w życie.
