Reklama

Nie pozwól sobą manipulować!

Katarzyna Pilewicz
09/15/2022 10:00 PM

Wszystko o manipulacji emocjonalnej

Czy ci się to podoba czy nie, emocjonalna manipulacja jest bardzo powszechna. Nie tylko politycy, niektóre skorumpowane media i wielkie korporacje próbują manipulować, ale to może być też twoje dziecko, szef, partner, a nawet rodzic. Na pewno nie raz czułeś się naciskany, kontrolowany, a może wątpiłeś w swoje zdrowe zmysły? Manipulacja wiąże się z trzema czynnikami: strachem, poczuciem obowiązku i poczuciem winy. Gdy jesteś manipulowany zazwyczaj robisz coś wbrew swojej woli, coś czego byś prawdopodobnie nie zrobił w innych okolicznościach. Możesz czuć lęk i niepokój, gdy zgadzasz się na warunki manipulatora, ogromne poczucie odpowiedzialności i obowiązku, że musisz to zrobić i poczucie winy, gdy tego nie zrobisz.

Najbardziej narażeni na manipulację emocjonalną są ci, którzy mają dużą potrzebę otrzymania pozytywnej uwagi otoczenia lub adoracji, a także osoby o niskiej samoocenie i braku asertywności. Sadystyczni manipulatorzy uwielbiają rzucać mgliste obietnice, a potem szantażować emocjonalnie i grać na nerwach swojej ofierze. Daje im to wielką przewagę i w przypadku braku sprzeciwu, czują się wszechmocni. Gdy ofiara sobie manipulację uświadamia, budzi się złość, bezsilność i uraza. Ofiary manipulacji mają też większe szanse rozwoju depresji.

Dorosła osoba w różnym stopniu jest podatna na manipulację. Czasem łatwo poddajemy się manipulacji, na przykład, gdy nastoletnia córka posprząta swój pokój przed poproszeniem cię o zgodę na wyjście na imprezę bez nadzoru lub twój partner kupi ci kwiaty, zanim powie ci, że chce jechać z kolegami na weekend. To tylko kilka niewinnych przykładów – prób wpłynięcia na twoje zachowania. Często jednak mamy do czynienia z dużo gorszymi, które mają wpływ na zdrowie, a nawet życie drugiego człowieka.

Zachowania manipulacyjne

Gdy podejrzewasz, że jesteś manipulowany spójrz w głąb swoich uczuć i emocji. Osoba manipulowana czuje się często winna, zawstydzona, sfrustrowana i bezwolna. Nie umie powiedzieć nie w sytuacji, która jest dla niej niekorzystna lub niechciana. Poniższe przykłady pomogą ci zrozumieć istotę manipulacji:

• Manipulator często kłamie, zmienia fakty, wymyśla usprawiedliwienia i wini ofiarę za swoje niepowodzenia.•Intelektualne wywyższanie się jest jedną z cech manipulatorów. Osoby te rzucają danymi statystycznymi i faktami, o których mało wiesz, aby osiągnąć przewagę i wykorzystać twoją niewiedzę. Dzieje się to często przy sprzedaży, negocjacjach handlowych i dyskusjach branżowych.•Niektórzy uzyskują przewagę przez zarzucenie cię dokumentacją, procedurami, regułami i uchwałami, by utrzymać pozycję władzy i utrudnić ci życie. Ta technika często wykorzystywana jest przez polityków, aby opóźnić odkrycie prawdy i ukryć nieuczciwe posunięcia.•Podnoszenie głosu podczas dyskusji jest jedną z form manipulacji. Wyrażanie negatywnych emocji, zastraszanie postawą i gestykulacją jest jedną z form przymuszania do posłuszeństwa przez agresję.•Dawanie ci zbyt mało czasu na decyzję. Ta forma jest powszechna w sprzedaży. Manipulator naciska na ciebie, zanim jesteś gotowy na podjęcie decyzji. Buduje napięcie w nadziei, że się złamiesz i podporządkujesz.•Negatywny humor i sarkazm. Manipulatorzy żartują z ciebie i krytykują, byś poczuł się gorszy i niepewny siebie. Przykłady mogą być różne, od twojego wyglądu, poprzez starszy model telefonu, do twojego pochodzenia i wykształcenia. Manipulator ma nadzieję, że w ten sposób uzyska nad tobą psychologiczną władzę.•Obok sarkazmu najczęstszą techniką manipulatorów jest osądzanie, marginalizowanie, ośmieszanie i poniżanie, byś czuł się źle we własnej skórze. Manipulator wkłada ci do głowy, że jesteś niewystarczająco dobry, coś jest z tobą nie tak, lub że nieważne, jak się starasz i tak nic z tego nie wychodzi. I wtedy przestajesz w siebie wierzyć i uzależniasz się od manipulatora.•Reagowanie ciszą. Gdy manipulator nie odpowiada na twoje pytania, telefony, teksty czy e-maile. Wykorzystuje w ten sposób przewagę, aby zasiać w twojej głowie wątpliwość i niepewność.•Udawanie ignorancji. Poprzez stwarzanie pozorów niewiedzy i braku zrozumienia manipulator przenosi swoją odpowiedzialność na innych. Tę taktykę często stosują dzieci, gdy nie chcą wykonywać swoich obowiązków i zadań.•Manipulowanie poczuciem winy. Poprzez winienie ofiary i wykorzystywanie słabych punktów manipulator uzyskuje przewagę i zmusza do posłuszeństwa. Klasyczne jest nakładanie odpowiedzialności na inną osobę – za manipulatora szczęście, sukces czy porażki.•Robienie z siebie ofiary. Manipulator wyolbrzymia osobiste sprawy, często przerysowuje lub wymyśla choroby, cierpienia, i poświęcenia. Gra słabą, bezsilną ofiarę, aby wykorzystać twoją dobrą wolę, instynkty ochronne, poczucie moralności i obowiązku. Tę technikę stosuje się, aby wywołać współczucie i zmusić do przysługi lub posłuszeństwa.

Jak radzić sobie z manipulatorem?

Manipulatorzy to osoby niedojrzałe emocjonalnie, zapatrzone w siebie i słabe. Niektórzy zastanawiają się, jak można zahamować działania manipulatora. Pierwszym krokiem jest zrozumienie taktyki manipulatora. Zazwyczaj jest to taktyka polegająca na zaszczepieniu strachu, poczucia winy i poczucia obowiązku. Człowieka, który stosuje manipulację emocjonalną, na pewno powstrzyma kilka zachowań lub wypowiedzianych zdań, które ofiara może stosować jako swoją strategię obronną:

Pokaż swoją pewność siebie. Gdy tylko zauważysz, że zaczynasz czuć się osaczany, bądź stanowczy i spokojnie powiedz: „Nie boję się Ciebie i Twoich gróźb. Możesz robić to, co chcesz. Nie wpłynie to na mnie”. To proste zdanie, wypowiedziane z pewnością siebie i przekazujące prawdę, jest potężne, ponieważ manipulant nie wie, jak postępować z kimś, kogo nie może zastraszyć.Jeśli ktoś próbuje kontrolować Twoje opinie za pomocą zwrotów typu: „Ty zawsze myślisz, że masz rację” lub przerywa ci wpół zdania, nie ekscytuj się. Spokojnie poproś tę osobę, by pozwoliła Ci dokończyć wypowiedź.Naucz się mówić stanowcze „nie”. Manipulantowi trudno jest usłyszeć odmowę, ponieważ wierzy, że zawsze ma rację i że wszystkie jego pragnienia muszą zostać spełnione. Jeśli powiesz „nie” w stanowczy i spokojny sposób, manipulant będzie zaskoczony i zakłopotany.Nie wpadaj w pułapkę kontynuowania kłótni lub przeprosin za coś, co spowodowała dana osoba. Odejście to najlepszy sposób na ucieczkę z gry z manipulatorem.Trzymaj się tematu. Podczas kłótni manipulujący jest ekspertem w odwracaniu rzeczywistości tak, aby wyglądało na to, że wina leży po twojej stronie. Jeśli gra ofiarę, zmienia znaczenie tego, co zostało powiedziane, i robi wszystko, aby inni uwierzyli, że nie jest za nic winny. Nie pozwól mu na to i stanowczo broń swojej strony.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.