John Guzlowski
W ostatnich latach ukazało się kilka doskonałych książek opisujących, co stało się z Polakami wywiezionymi na Syberię przez Sowietów podczas drugiej wojny światowej. Mam na myśli powieść Krysi Jopek „Map and Shadows”, wspomnienia Donny Urbiki „My Sister’s Mother: A Memoir of War, Exile, and Stalin’s Siberia” oraz antologię Haliny Ablamowicz „Polish Poetry from Soviet Gulag”. Jest też kilka innych książek, które opowiadają o trudzie i cierpieniu, jakich doznali Polacy uprowadzeni przez Sowietów z okupowanych przez nich terytoriów Polski, które zajęli, kiedy wraz z nazistami napadli na Polskę w początkach wojny. Mam tu na myśli książki Stefana Waydenfelda „Ice Road” oraz Wesleya Adamczyka „When God Looked the Other Way”.
Do tej krótkiej listy trzeba dodać książkę Matthew Kelly’ego „Finding Poland”.
W jednej części pamiętnik, w drugiej historia rodziny, a w części biografia, częściowo panegiryk dla pokolenia, które szybko odchodzi. Książka Kelly’ego dotknie każdego Amerykanina polskiego pochodzenia, który kiedykolwiek oglądał stare fotografie dziadków, których nazwiska zostały zapomniane lub wpatrywał się w żółte strony pisane po polsku sześćdziesiąt, osiemdziesiąt czy sto lat temu. Wszyscy wpatrywaliśmy się w podobne zdjęcia przywiezione ze Starego Kraju, próbując rozszyfrować te listy i zastanawiając się, jak wyglądało życie tych krewnych, którzy odeszli i zostali być może zapomniani. Jestem pewien, że Kelly robił to samo jako młody chłopak.
Jako dorosły, polsko-angielski historyk wykładający na Uniwersytecie w Southampton w Wielkiej Brytanii, Kelly postanowił odpowiedzieć na pytania, które musiał sobie zadać jako chłopiec: Kim byli ci ludzie na tych wyblakłych fotografiach, dlaczego zostali zabrani z ich domów, jak cierpieli i jak cierpienie ich zmieniło?
Pisząc o czasie po rozbiorach Polski przez Niemcy i Związek Radziecki, Kelly śledzi podróż swojej prababki i jej najbliższych, którzy zostali wysłani w drogę, która zaprowadziła ich na Syberię i do Pakistanu, a nawet dalej. Doświadczyli gorzkich zim w Rosji, cierpieli w obozach pracy przy budowie linii kolejowych lub wycince lasów, pracowali na farmach, gdzie Rosjanie zmuszali ich do tej pracy. Członkowie rodziny Kelly, podobnie jak setki tysięcy innych Polaków, znali głód, choroby i śmierć w tych obozach.
Podążając śladami swojej rodziny, Kelly znajduje odpowiedzi, które zmienią sposób, w jaki myślisz o przeszłości i kim jesteś, gdy wkraczasz w przyszłość. Lektura jego książki sprawi, że będziesz chciał dalej odkrywać własne polskie dziedzictwo.
Finding Poland
In the last few years, a number of excellent books about what happened to the Poles who were taken east to Siberia by the Soviets during World War II have appeared. I think of books like Krysia Jopek’s novel Map and Shadows, Donna Urbikas’s memoir My Sister’s Mother: A Memoir of War, Exile, and Stalin’s Siberia, and Halina Ablamowicz’s anthology Polish Poetry from the Soviet Gulag. And there are a handful of other fine books that retell the story of the hardships suffered by the Poles as they were taken by the Soviets from the sections of Poland that came under their control when they and the Nazis invaded Poland at the start of the war. Stefan Waydenfeld’s Ice Road and Wesley Adamczyk’s When God Looked the Other Way come to mind.
To this short list must be added Matthew Kelly’s Finding Poland
Part memoir, part history, part family biography, part eulogy for a generation quickly receding, Kelly’s book will touch any Polish-American who has ever looked at old photographs of grandparents whose names have been forgotten or stared at yellow pages written in Polish sixty, eighty, or a hundred years ago. We all stare at similar pictures brought from the Old Country, try to decipher those letters, and wonder what the lives of those relatives who are now gone and perhaps forgotten were like. Kelly, I’m sure, did the same as a young boy.
And as an adult, an Anglo-Polish historian teaching at the University of Southampton, UK, Kelly set out to answer the questions that he must have asked himself as a boy: Who were those people in those fading photographs, why were they taken from their homes, what did they suffer, and how did the suffering change them?
Writing of the time after the partition of Poland by Germany and the Soviet Union, Kelly follows the journey of his great grandmother and her relatives who were sent on a journey that took them to Siberia and Pakistan and beyond. They experienced the bitter winters of Russia, struggled in the labor camps to build railways and clear forests, and worked the farms the Russians forced them to work on. Kelly’s family members like hundreds of thousands of other Poles knew starvation and disease and death in these camps.
As he retraces the footsteps of his family, Kelly finds answers that will change the way you think about the past and who you are as you step into tomorrow. Reading his book will make you want to further discover your own Polish heritage.
John Guzlowski
amerykański pisarz i poeta polskiego pochodzenia. Publikował w wielu pismach literackich, zarówno w USA, jak i za granicą, m.in. w „Writer’s Almanac”, „Akcent”, „Ontario Review” i „North American Review”. Jego wiersze i eseje opisujące przeżycia jego rodziców – robotników przymusowych w nazistowskich Niemczech oraz uchodźców wojennych, którzy emigrowali do Chicago – ukazały się we wspomnieniowym tomie pt. „Echoes of Tattered Tongues”. W 2017 roku książka ta zdobyła nagrodę poetycką im. Benjamina Franklina oraz nagrodę literacką Erica Hoffera za najbardziej prowokującą do myślenia książkę roku. Jest również autorem serii powieści kryminalnych o Hanku i Marvinie, których akcja toczy się w Chicago oraz powieści wojennej pt. „Retreat— A Love Story”. John Guzlowski jest emerytowanym profesorem Eastern Illinois University.-John Guzlowski's writing has been featured in Garrison Keillor’s Writer’s Almanac, Akcent, Ontario Review, North American Review, and other journals here and abroad. His poems and personal essays about his Polish parents’ experiences as slave laborers in Nazi Germany and refugees in Chicago appear in his memoir Echoes of Tattered Tongues. Echoes received the 2017 Benjamin Franklin Poetry Award and the Eric Hoffer Foundation's Montaigne Award for most thought-provoking book of the year. He is also the author of two Hank Purcell mysteries and the war novel Road of Bones. Guzlowski is a Professor Emeritus at Eastern Illinois University.
