Reklama

Choroba XXI wieku – otyłość, a zdrowie psychicznie i fzyczne

Katarzyna Pilewicz
06/30/2022 09:53 PM

Justyna, samotna matka dwóch nastoletnich synów od dawna zmagała się z depresją i otyłością. Od ponad czterech lat, od czasu rozwodu, przestała dbać o swój wygląd, odizolowała się od znajomych i większość czasu spędzała w domu. Aż nadszedł dzień, gdy po rutynowych badaniach lekarskich dowiedziała się, że ma cukrzycę i grozi jej nadciśnienie. Wtedy w obawie o swoje zdrowie, sięgnęła po pomoc.

Amerykańskie Centrum Kontroli i Prewencji Chorób (CDC) bije na alarm. Blisko 4 na 10 osób dorosłych w Stanach Zjednoczonych spełnia kryteria otyłości. Mimo ogromnej ilości programów zajmujących się zrzucaniem wagi, dietetycznych produktów na rynku, czy nowoczesnych urządzeń do mierzenia kalorii, wagi i do ćwiczeń, Ameryka staje się coraz grubsza. Najgorsze wyniki ma Zachodnia Wirginia, gdzie szacuje się, że około 40 procent dorosłych ma nadwagę. Ostatnie dwa lata, gdy świat zmagał się z epidemią COVID również nie pomogły w tej kwestii. Coraz więcej dzieci i młodzieży ma problemy z nadwagą. Prawie 20 procent w tej grupie wiekowej można zaklasyfikować jako otyłe. Otyłość nie tylko podnosi ryzyko cukrzycy, chorób wątroby lub wysokiego ciśnienia, ale także ma wpływ na zdrowie psychiczne. Otyłe osoby, a szczególnie młodzież, są trzykrotnie bardziej narażone na cierpienie z powodu depresji, nerwic, obniżonego poczucia własnej wartości, zaburzeń odżywiania i samookaleczeń, co w rezultacie może prowadzić do samobójstw.

Przyczyny otyłości

Nieaktywny styl życia. Wiele osób spędza każdą wolną godzinę przed telewizorem, siedząc przy ekranie komputera, pracując za biurkiem lub odrabiając lekcje na siedząco. Badania mówią, że już tylko dwie godziny spędzone przed telewizorem mogą przyczynić się do nabierania wagi. Inną przyczyną braku aktywności jest nasze przekonanie, że samochód zabierze nas wszędzie. Wolimy podjechać do sąsiada mieszkającego dwie ulice dalej niż przejść się na piechotę. Nieaktywni ludzie nie spalają kalorii.

Środowisko. Czasem to środowisko nie wspiera do utrzymywania zdrowych nawyków, a wręcz przeciwnie – zachęca do otyłości. Brak chodników dla pieszych, długie godziny pracy i czas poświęcony na przejazdy do pracy sprawiają, że nie mamy czasu na aktywność fizyczną. W restauracjach dostajemy ogromne porcje, jesteśmy otoczeni niezdrowymi przekąskami, fastfoodem (Amerykanie spożywają około 13 bilionów hamburgerów rocznie). Jedzenie wielkich porcji, jeśli nie jest zrównoważone aktywnością fizyczną na pewno nie ułatwi utrzymania szczupłej sylwetki. Do tego reklamy firm spożywczych – wysokokaloryczne przekąski, przesłodzone napoje kuszą nas swoją atrakcyjnością.

Genetyka. Badania mówią, że gdy masz oboje rodziców, którzy byli otyli znacznie zwiększa się twoja tendencja do nabrania zbędnych kilogramów, jeśli nie będziesz uważać. Geny również mogą wpływać na to, ile twój organizm odkłada tłuszczu i gdzie go przechowuje.

Warunki zdrowotne. Niektóre problemy hormonalne mogą przyczynić się do szybkiego nabierania masy ciała. Do nich należą: nadczynność tarczycy, syndrom Cushinga (hiperkortyzolizm) i policystyczna choroba jajników.

Leki. Wiele preparatów psychotropowych – w tym antydepresanty – powoduje otyłość. Leki te mają wpływ na obniżenie spalania kalorii, podwyższają apetyt i zatrzymują wodę w organizmie.

Czynniki emocjonalne. Niektórzy z nas zajadają stres, objadają się, gdy są znudzeni, samotni czy sfrustrowani. Poszukiwanie komfortu i zaspokajanie emocjonalnych potrzeb jedzeniem nigdy nie prowadzi do dobrych wyników. Osoby, które mają tendencję do unikania negatywnych, niekomfortowych emocji, samokrytyczne, z niską samooceną, i brakiem akceptacji siebie będą bardziej predysponowane psychicznie do rozwoju i utrzymania nadwagi.

Wiek. W miarę upływu lat, jak się starzejemy tracimy mięśnie, szczególnie jeśli jesteśmy mniej aktywni. Utrata mięśni spowalnia spalanie kalorii. Wówczas, jeśli nie zredukujemy przyjmowanych kalorii możemy przytyć. Duży procent kobiet, które utrzymywały szczupłą sylwetkę, tyje właśnie w średnim wieku. Ma to związek z wiekiem, nieaktywnym stylem życia, ale także z menopauzą. Przypuszcza się, że w okresie menopauzy przybiera się na wadze minimum 5 funtów i więcej tłuszczu odkłada się wokół bioder.

Ciąża. Naturalne jest to, że podczas ciąży kobieta przybiera na wadze, aby dziecko mogło rozwijać się prawidłowo. Po urodzeniu niektórym kobietom trudno jest zgubić zbędne kilogramy. To także może prowadzić do otyłości po kilku ciążach.

Sen. Ostatnie badania mówią, że ludzie, którzy mniej śpią mają większą tendencję do otyłości. Na przykład osoby, które śpią tylko pięć godzin mają większe szanse na tycie niż osoby, które śpią siedem do ośmiu godzin dziennie. Wiąże się to z tym, że ludzie, którzy mają kłopoty ze snem wybierają typ jedzenia bardziej bogaty w kalorie i węglowodany. Podczas snu uwalniane są hormony które kontrolują apetyt i zużycie energii. Na przykład insulina kontroluje spadek i podniesienie poziomu cukru we krwi. Ludzie, którzy cierpią na bezsenność mają często zbliżony poziom insuliny i cukru do tych, którzy cierpią na cukrzycę.

Skutki otyłości

Otyłość związana jest ze znacznym ciężarem psychicznym. Wiele otyłych osób zmaga się z depresją, nerwicami, zaburzeniami odżywiania, niską samooceną i obniżoną jakością życia. Otyłość nasila ryzyko chorób układu krążenia, głównie nadciśnienia tętniczego, powikłań metabolicznych, jak cukrzyca typu II. Może też być przyczyną powikłań zatorowo-zakrzepowych. Kolejne skutki otyłości dotyczą układu ruchu takich, jak choroba zwyrodnieniowa stawów czy dolegliwości bólowe kręgosłupa. Mówi się, że nadwaga, a zwłaszcza otyłość może być związana aż z trzynastoma typami nowotworów w różnych lokalizacjach, począwszy od raka przełyku, żołądka, jelita grubego, wątroby, prostaty, piersi czy też błony śluzowej macicy.

Co robić, aby nie przytyć?

Oto kilka wskazówek jak dbać o zdrowie i zachować szczupłą sylwetkę:

Dieta. Jedz zdrowo z naciskiem na owoce i warzywa.
Naucz się gotować. Nowocześni rodzice nie wiedzą, jak gotować, bo byli wychowani na szybkich posiłkach i wysokokalorycznych przekąskach. Nowa generacja lekarzy, którzy mają świecić przykładem, ma zresztą ten sam problem. Gotuj dla siebie i swojej rodziny.
Nie nadużywaj kupnych sosów i dressingów do sałatek. Zawierają dużo cukru i soli i neutralizują wartość zdrowej sałatki.
Nie pij napojów wysokokalorycznych i wysokosłodzonych, a także zawierających syropy fruktozowe.
Bądź aktywny. Codziennie poświęcaj minimum 150 minut na fizyczną aktywność, włączając w to spacery.
Ogranicz przesiadywanie przed telewizorem oraz czas spędzony na grach wideo i przed komputerem do dwóch godzin dziennie.
Jedz przynajmniej pięć owoców dziennie.
Ćwicz godzinę dziennie.
Pij wodę zamiast słodkich napojów.
Ogranicz słodycze.
Nie jedz po godzinie 8 wieczorem.
Zaprogramuj się, że lepiej wstać od stołu z lekkim niedosytem niż nie wstać wcale lub przenieść się na kanapę z powodu obżarstwa.

Zastosowanie się do nawet tylko kilku wybranych z powyższych wskazówek może przynieść dobre rezultaty i pomóc ci utrzymać lub wrócić do zdrowej sylwetki.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.