Odnowienie polskiego paszportu może być prostą czynnością polegającą na złożeniu wniosku, zdjęcia i opłaty albo długotrwałym i kosztownym wyzwaniem, które potrafi nas zniechęcić i odwlec od zamiaru posiadania polskiego paszportu na długie miesiące lub nawet lata.
Wielu z nas pamięta czasy, kiedy wniosek paszportowy można było złożyć w biurze, bez konieczności odwiedzania konsulatu. Do wniosku można było załączyć odpis amerykańskiego aktu małżeństwa, dzięki któremu wykazywaliśmy zmianę nazwiska lub stanu cywilnego i za jakiś czas w tym samym biurze odebrać nowy dokument podróży. Czasy te minęły bezpowrotnie: obecnie złożenie wniosku paszportowego jest możliwe tylko osobiście w konsulacie, a wykazanie zmiany nazwiska i/lub stanu cywilnego stwierdza się na podstawie polskiego aktu małżeństwa, czyli po właściwym umiejscowieniu amerykańskiego aktu w polskich księgach stanu cywilnego. Zmianom uległ również sam proces składania wniosku paszportowego. Jeszcze kilka lat temu obowiązywały wnioski papierowe, wypełniane ręcznie, potem była możliwość wypełnienia wniosku na komputerze i wydrukowania go przed wizytą w konsulacie. Obecnie wnioski są generowane elektronicznie w czasie wizyty i nie ma potrzeby przychodzenia z wnioskiem papierowym. Kilka lat temu pod konsulatem ustawiała się kolejka petentów. Zamieniono ją w system umawiania wizyt w konsulacie na określoną godzinę i w określonej sprawie. Przez pewien czas wizyty ustalano przez telefon, teraz dokonuje się tego za pośrednictwem strony internetowej www.e-konsulat.gov.pl. W okolicach Chicago, usprawnienia poszły również w kierunku ustalenia stałych dyżurów konsularnych na przedmieściach i poszerzenia liczby miejsc, gdzie można umówić się na wizytę paszportową lub prawną o punkty przyjęć w placówkach Polsko-Słowiańskiej Federalnej Unii Kredytowej. Dodatkowym ułatwieniem jest również format zdjęcia paszportowego, które obecnie można wykonać na przykład w Walgreens lub Staples, ponieważ w dużej mierze odpowiada on formatowi zdjęć używanych do amerykańskich paszportów.
Wprowadzenie kilku unowocześnień w stosunkowo krótkim czasie rodzi wiele pytań odnośnie procedury umawiania wizyt w konsulacie i składania wniosków paszportowych, jest to jednak niewątpliwie usprawnienie pracy osób przyjmujących wnioski, dające możliwość szybszego przesyłania danych do urzędu paszportowego. Powyższe zmiany lepiej odbierają pokolenia korzystające z komputerów, natomiast gorzej osoby, które nie mają w tym zakresie doświadczenia. Warto pamiętać, że w naszym biurze ustalenie wizyty w konsulacie od lat jest usługą darmową i można to zrobić przez telefon.
Jednym z warunków złożenia wniosku paszportowego jest posiadanie polskiego obywatelstwa. Dokumentem stwierdzającym, że je mamy jest polski paszport lub dowód osobisty. Należy przypomnieć, że numer PESEL lub polski akt urodzenia nie dają stuprocentowej pewności posiadania polskiego obywatelstwa. Jeśli nasz ostatni paszport lub dowód znajdują się w odpowiednim rejestrze dokumentów to odnowienie paszportu nie powinno stanowić problemu. W przypadku dokumentów, których ważność upłynęła przed 1 stycznia 2002 roku konieczne będzie przejście procedury potwierdzenia polskiego obywatelstwa, o czym szczegółowo pisaliśmy we wcześniejszym artykule.
Wydanie paszportu nie będzie również możliwe w razie rozbieżności pomiędzy danymi, jakie wykazują polskie rejestry a aktualnym amerykańskim dokumentem tożsamości. Jeśli nasz polski aktu małżeństwa zawiera nazwisko z poprzedniego związku a akt urodzenia nie odzwierciedla zmiany imienia dokonanej w czasie naturalizacji (np. z Piotra na Peter, czy Elżbiety na Elizabeth) będziemy zobowiązani do zaktualizowania tych danych w Polsce. Jak wspomniano powyżej, wnioski paszportowe są obecnie generowane elektronicznie, co ma miejsce na podstawie danych przechowywanych w urzędach stanu cywilnego. Jeśli te dane nie zgadzają się z imieniem i nazwiskiem na aktualnie posiadanym dokumencie tożsamości (np. amerykańskim prawie jazdy lub paszporcie), rozpatrywanie wniosku zostanie wstrzymane do czasu ujednolicenia danych. Okres ten wydłuża się proporcjonalnie do ilości zmian i czasu jak dawno zostały one dokonane. Istotna zmiana imienia lub imion w połączeniu z wielokrotnymi zmianami nazwiska i stanu cywilnego (z uwagi na rozwód lub zgon współmałżonka) mogą spowodować wielomiesięczne opóźnienie w rejestracji dokumentów w Polsce i możliwości złożenia wniosku paszportowego. Zwłokę może również wywołać zmiana jednej litery w końcówce nazwiska (-ska na -ski). Przed wizytą w konsulacie warto więc porównać informacje na polskich aktach urodzenia i małżeństwa z danymi zawartymi na aktualnym ID i w razie niezgodności podjąć kroki zmierzające do ich ujednolicenia.
Katarzyna Jankowska
od 2007 roku prowadzi Biuro Tłumaczeń PLUS, LLC w Addison, IL, pomagając Polonii w tłumaczeniach i sprawach urzędowych, szczególnie dotyczących polskiego obywatelstwa.
W Polsce tłumacz przysięgły wpisany na listę Ministra Sprawiedliwości i członek Polskiego Towarzystwa Tłumaczy Przysięgłych i Specjalistycznych (TEPIS), w USA tłumacz certyfikowany przez American Translators Association (ATA) oraz tłumacz sądowy (Administrative Office of Illinois Courts Registry No. 1007). Z wykształcenia magister Filologii Angielskiej na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, absolwentka Wydziału Prawa EWSPA w Warszawie, Wydziału Administracji Publicznej na Roosevelt University w Chicago, gdzie także ukończyła Paralegal Studies Program. Mieszka w okolicach Chicago od 1995 roku.
