Żeby zdrowym być
Dorota Feluś
Jedną z najczęstszych dolegliwości naszych cza-sów jest przewlekłe zmęczenie, które uniemożliwia normalne funkcjonowanie i nie pozwala cieszyć się życiem. Szacuje się, że skarży się na nie niemal 30%. pacjentów. Cechuje je uczucie ciężkości w kończynach, problemy z koncentracją i poruszaniem się. Często jednocześnie występują bóle mięśni i stawów, a nawet nudności. Istnieje wiele przyczyn zmęczenia. Poniżej podajemy najczęstsze z nich.
1. Niewystarczająca ilość snu
Najczęstszym powodem zmęczenia jest chroniczne niewyspanie, wynikające z niewystarczającej ilości godzin snu (7-8) lub kłopoty ze snem (trudność w zasypianiu lub sen przerywany). Według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), cierpi na niego około jedna trzecia populacji świata. Sen jest bardzo ważnym czasem dla regeneracji organizmu, a także wzmacniania odporności, dlatego też jego niewystarczająca ilość może stać się przyczyną częstego łapania infekcji, drażliwości oraz niskiej efektywności pracy.
2. Niedożywienie
Powodem zmęczenia może być zbyt mała ilość jedzenia, ale i nieodpowiedni sposób odżywiania się, tj. spożywanie bezwartościowych produktów, w tym używek (kawa, papierosy) i słodkich przekąsek. Te ostatnie mogą bardzo znacząco i szybko zwiększać poziom cukru we krwi, a następnie znacznie go obniżać. Katastrofalne dla organizmu bywa nagminne spożywanie na śniadanie ciastek, np. pączków, rogalików z czekoladą itp. Nieodpowiedni dobór jedzenia może sprawiać, że człowiek jest raz nadpobudliwy, drugi raz zupełnie wyczerpany.
3. Bezdech senny
Zespół bezdechu sennego jest zespołem dolegliwości spowodowanych zatrzymaniem oddechu w czasie snu na 10-20 sekund. Skutkiem tego zmniejsza się wysycenie krwi tlenem. O bezdechu mówimy, gdy człowiek głośno chrapie w czasie snu, miewa bóle głowy w godzinach rannych, zaburzenia pamięci i koncentracji oraz poczucie przygnębienia. O bezdechu pisaliśmy obszernie w innym odcinku „Żeby zdrowym być”.
4. Anemia
Niedokrwistość rozwija się, kiedy organizm pozbawiony jest odpowiedniej ilości czerwonych krwinek transportujących tlen do tkanek. Najczęściej jest spowodowana niedoborem żelaza lub witaminy B12. Może wystąpić w efekcie obfitych miesiączek lub po przebytych większych krwawieniach oraz u osób przewlekle chorych, np. na cukrzycę i nerki. Przy podejrzeniu anemii dobrze jest włączyć do diety chude mięso (wskazana jest wołowina), wątróbkę, morele, owoce morza, fasolę, żółtka jajek, zboże i żelazo. Preparaty z tym ostatnim należy spożywać po konsultacji z lekarzem.
5. Choroby tarczycy
W tym przypadku chodzi przede wszystkim o niedoczynność tarczycy, polegającej na zbyt niskiej produkcji hormonów. Poza ogólnym osłabieniem, czło-wiek jest apatyczny, szybko się męczy, nie ma łaknienia. Inne mogące wystąpić objawy to osłabienie mięśni i ich skurcze, zwolniony puls, łuszczenie się skóry, wypadanie włosów, zachrypnięty głos, depresja, wzrost wagi ciała.
6. Choroby nerek
Chroniczne zmęczenie może wskazywać na obecność poważnych kłopotów z nerkami, w tym ich niewydolność. Zaburzenia w filtracji krwi powodują, że w organizmie gromadzone są substancje toksyczne, co zaburza pracę innych narządów. W tym przypadku zmęczeniu towarzyszą bóle głowy, utrata apetytu, nudności, a także problemy z oddychaniem, duszności oraz obrzęki twarzy.
7. Fibromialgia
Ogólne zmęczenie organizmu może występować w przebiegu fibromialgii. Schorzenie to charakteryzuje się przewlekłym bólem mięśni. Oprócz dolegliwości bólowych, które mogą mieć różny stopień nasilenia, pojawiają się brak energii, spadek odporności, uczucie niepokoju, zaburzenia koncentracji, snu oraz kłopoty z widzeniem.
8. Choroby serca
Przewlekłe osłabienie lub zmęczenie pojawiające się nagle w trakcie wykonywania prac o niskim natężeniu wysiłku mogą świadczyć o zaburzeniach kardiologicznych, takich jak arytmia czy niewydolność krążenia. Uczucie zmęczenia może również mieć miejsce w przebiegu nerwicy serca (tu poza brakiem energii pojawiają się często także bóle w klatce piersiowej, kołatanie serca, duszność, nadpotliwość, poczucie rozbicia, niepokoju).
9. Cukrzyca
Do cukrzycy dochodzi, gdy we krwi krąży nadmierna ilość cukru. To wina braku lub niedostatecznej ilości insuliny, która transportuje glukozę z krwi do komórek. Jeśli komórki zostają pozbawione źródła energii, nie mogą prawidłowo funkcjonować. W efekcie człowiek jest zmęczony i senny. W przypadku cukrzycy zmęczeniu zwykle towarzyszą także nadmierne pragnienie, częste oddawanie moczu, spadek masy ciała, bądź zwiększony apetyt.
10. Depresja
W przebiegu depresji oprócz dolegliwości emocjonalnych, występuje również wiele dolegliwości fizycznych, w tym i zmęczenie. Pojawiają się też bóle głowy, brak apetytu, spadek masy ciała, bezsenność. Należy pamiętać, że długotrwałe zmęczenie prowadzące do obniżenia nastroju nie musi od razu oznaczać depresji.
11. Zespół przewlekłego zmęczenia
To zespół objawów chorobowych, który dotychczas nie ma jednoznacznie ustalonej etiopatogenezy ani sposobu leczenia. Jego powodem mogą być różne przyczyny. O jego wystąpieniu może świadczyć utrzymujące się dłużej niż sześć miesięcy zmęczenie, które jest tak poważne, że nie można wykonywać codziennych czynności, oraz współwystępujące z nim inne dolegliwości, m. in. bóle mięśni, stawów, bóle głowy, kłopoty ze snem, zaburzenia pamięci i koncentracji, uczucie przygnębienia. Oprócz tego mogą wystąpić także zmiany dermatologiczne, dolegliwości ze strony układu pokarmowego oraz zaburzenia akcji serca.
Wysiłek fizyczny, dobra dieta i sen
Rozpoznanie przyczyny chronicznego zmęczenia może być długotrwałe i trudne. U około 75% pacjentów jest nią niezdrowy styl życia oraz problemy natury psychicznej. Przyczynę medyczną stwierdza się u około 25% osób skarżących się na zmęczenie.
Przy chronicznym, ale łagodnym zmęczeniu, które nie jest związane z żadną chorobą, w odzyskaniu energii może pomóc:
• wysiłek fizyczny, co najmniej trzy razy w tygodniu,
• zdrowe odżywianie się w regularnych odstępach czasu,
• adekwatna ilość snu.
Jeśli wraz ze zmęczniem współwystępują inne niepokojące objawy, należy udać się do lekarza w celu wyjaśnienia sprawy.
