Medycyna w pigułce
Chrapie około 30 % populacji. Mężczyznom zdarza się to częściej niż kobietom. Ryzyko, że będziesz chrapać wzrasta wraz z wiekiem.
Anatomia chrapania
Chrapanie to wynik wibracji tkanek w gardle i krtani. Powstaje w wyniku wibracji miękkich tkanek w obrębie gardła środkowego.
Chrapanie jest wynikiem częściowego zamknięcia górnych dróg oddechowych, związanego ze zmniejszeniem napięcia mięśni gardła i podstawy języka.
Chrapiemy także, kiedy mamy zatkany nos, np. na skutek przeziębienia lub alergii. Choć chrapanie nie zawsze musi być chorobą, może się wiązać z groźnymi bezdechami podczas snu.
Choroba ta profesjonalnie nazywana OBTURACYJNYM bezdechem podczas snu, w skrócie OBS.
Co to jest bezdech senny?
Obturacyjny bezdech senny (OBS) jest chorobą, którą medycyna zajęła się stosunkowo niedawno. Zdecydowana większość pacjentów nie została jeszcze objęta opieką. Sytuację utrudnia wieloletni, skryty przebieg choroby. Osoby dotknięte nią bardzo długo w ogóle nie zdają sobie sprawy, że są chore. Szacuje się, że z powodu OBS cierpi 24% dorosłych mężczyzn i 9% dorosłych kobiet.
OBS jest chorobą polegającą na wielokrotnym występowaniu podczas snu epizodów niewystarczającego lub zupełnego braku przepływu powietrza przez drogi oddechowe – tak zwanych hipowentylacji i bezdechów. Chorobę można rozpoznać, jeżeli średnio w każdej godzinie snu pojawi się przynajmniej pięć tego typu zdarzeń trwających nie krócej niż 10 sekund.
OBS jest spowodowany zablokowaniem przepływu powietrza przez gardło podczas snu. Jak już wspomniałem, mężczyźni chorują częściej niż kobiety.
Ważnym czynnikiem ryzyka jest otyłość, a także duży obwód szyi, który prowadzi do wiotkości mięśni szyi, a także zmiany anatomiczne górnych dróg oddechowych (np. skrzywienie przegrody nosowej). Przerośnięte migdałki lub tzw. trzeci migdał lub zmiany podniebienia miękkiego też mogą wpływać na wystąpienie bezdechu. Nie bez znaczenia pozostaje także palenie tytoniu i picie alkoholu.
Bezdech senny często pojawia się u chorych z akromegalią (choroba spowodowana nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu) lub nieleczoną niedoczynnością tarczycy.
Objawy OBS
Jeżeli większość tych objawów występuje u Państwa, to jest możliwe, że cierpisz na OBS. W takich przypadkach zaleca się zgłoszenie do lekarza.
Objawy choroby możemy podzielić na występujące w nocy i w dzień.
Objawy nocne:
• Bezdechy obserwowane przez osoby trzecie.
• Głośne nieregularne chrapanie.
• Nagłe wybudzenia ze snu, połączone często z uczuciem braku powietrza, przyspieszonym oddechem czy tętnem.
• Nadmierna potliwość w nocy.
• Potrzeba oddawania moczu w nocy.
• Niespokojny, przerywany sen.
Objawy dzienne:
• Budzenie się z bólem głowy.
• Sen nie przynoszący wypoczynku.
• Nasilona senność podczas dnia.
• Znaczna suchość w ustach po przebudzeniu.
• Nadmierna drażliwość.
• Trudności z koncentracją i pamięcią.
• Zaburzenia potencji u mężczyzn.
OBS jest chorobą częstą, która prowadzi do groźnych dla zdrowia powikłań i może być przyczyną przedwczesnego zgonu.
Leczenie OBS jest w większości przypadków bardzo skuteczne, ale niestety choroba zbyt rzadko jest rozpoznawana. U wielu chorych objawy OBS są bagatelizowane przez pacjenta. Taka sytuacja powoduje, że rozpoznanie i leczenie choroby ustalone jest bardzo późno, kiedy występują powikłania ze strony układu sercowo- naczyniowego.
Metody leczenia
Istnieją trzy główne sposoby leczenia bezdechu sennego:
• Leczenie operacyjne.
• Stosowanie aparatu CPAP.
• Stosowanie aparatu nazębnego.
Dodatkowo, a w zasadzie przede wszystkim, u osób z nadwagą konieczna jest normalizacja wagi ciała.
Leczenie operacyjne jest metodą zarezerwowaną dla osób z niewielkim lub średnim zaawansowaniem choroby, bez znacznej nadwagi, chorób serca i naczyń. Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym i polega na prostowaniu skrzywionej przegrody nosa, usuwaniu polipów, usuwaniu powiększonych migdałków podniebiennych oraz gardłowego, wycinaniu języczka i plastyce podniebienia miękkiego. Niekiedy także zmniejszany jest język. Zakres wykonanego zabiegu zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta. Niestety leczenie operacyjne nie daje pewności powodzenia.
Aparaty CPAP – Continuous Positive Pressure
Zapewniają stałe, dodatnie ciśnienie powietrza w drogach oddechowych.
CPAP używa się podczas snu, najczęściej poprzez maskę obejmującą nos. Delikatne ciśnienie powietrza z aparatu CPAP wydostaje się poprzez maskę i przyczynia się do otwarcia górnych dróg oddechowych. Ciśnienie powietrza doprowadzane przez CPAP jest stałe, ciągłe i może być ustawione dla każdego pacjenta indywidualnie.
W ten sposób można zapobiec blokadzie dróg oddechowych i zmniejszyć symptomy bezdechu.
Aparaty nazębne, wkładane do ust na noc
Istotą działania jest wysuwanie żuchwy do przodu i odsuwanie przez to języka od tylnej ściany gardła. Dzięki temu w gardle pojawia się więcej wolnej przestrzeni i zmniejsza się szansa na jego zapadnięcie się, a co za tym idzie powstania bezdechów czy chrapania.
NastępstwaOBS
• Nadciśnienie tętnicze uważane jest za jedno z głównych następstw OBS. Osoby z łagodną postacią OBS mają 2-krotnie wyższe szanse rozwoju nadciśnienia tętniczego w porównaniu z osobami bez bezdechu.
• Choroba niedokrwienna serca – osoby z zaawansowaną postacią OBS mają zwiększone ryzyko zgonu z powodu choroby wieńcowej.
• Zaburzenie rytmu serca – OBS jest również czynnikiem zwiększającym częstość występowania zaburzeń rytmu serca, szczególnie napadów migotania przedsionków. Bezdech senny może wywołać poważne arytmie, nawet bezpośrednio zagrażające życiu.
• Udar mózgu – ryzyko udaru wzrasta wraz z nasileniem obturacyjnego bezdechu sennego. Rokowanie pacjentów po przebytym incydencie mózgowym pogarsza się w razie współistnienia OBS.
• Zaburzenia potencji –fragmentacja i zaburzenia struktury snu może doprowadzić do zmniejszonego wydzielania testosteronu i obniżenia libido.
• Depresja.
• Wypadki komunikacyjne – osoby z bezdechem sennym, odczuwające senność podczas dnia, nie powinny prowadzić pojazdów mechanicznych z powodu zwiększonego ryzyka spowodowania wypadku.
Należy pamiętać, że nie każda osoba chrapiąca ma OBS. Jest jednak regułą, że wszystkie osoby cierpiące na obturacyjny bezdech senny CHRAPIĄ. Jest to chrapanie nieregularne i bardzo uciążliwe dla partnerów.
***
Mówiący po polsku lekarz Aleksy Dobradin, MD z wieloletnią praktyką w Polsce i Ameryce. Były ordynator Oddziału Medycyny Ogólnej szpitala St. Mary of Nazareth w Chicago. Praktykujący pod adresem: 6422 W. Belmont Ave. Chicago, Illinois 60634, tel. (773) 481-2504.
