Profesor Dominik Pacyga opowiada historię chicagowskiej Polonii. Poznaj fascynujących ludzi, niezwykłe miejsca i wydarzenia związane z polskim Chicago. Co tydzień nowy odcinek – w poniedziałek jako podcast w radiu WPNA 103.1 FM, a w piątek – w weekendowym wydaniu „Dziennika Związkowego”.
Robert Z. „Bob” Lewandowski urodził się w Warszawie 13 maja 1920 roku. Z wykształcenia był aktorem i wokalistą. Jego kariera w polskim radiu skończyła się niedługo po jej rozpoczęciu, gdy wojska III Rzeszy najechały Polskę we wrześniu 1939 roku.
Radiowiec z powołania
Pomimo tego nie zrezygnował ze swoich młodzieńczych aspiracji. Studiował w Warszawskiej Akademii Teatralnej, planując zarazem karierę dyplomaty. W 1944 roku pracował w rozgłośni radiowej, gdy siły okupacyjne udaremniły plany powstańców warszawskich, starających się oswobodzić kraj spod niemieckiego jarzma.
Udało mu się uniknąć aresztowania, choć naziści przejęli i wysadzili w powietrze używaną przez niego antenę nadawczą. Nie pozostał na wolności długo – wkrótce wpadł w ręce okupantów, a resztę wojny spędził jako niemiecki jeniec.
Po wojnie stał się producentem przedstawień grupy teatralnej finansowanej przez Związek Chrześcijańskiej Młodzieży Męskiej (YMCA). Znalazł się również na studiach muzycznych i teatralnych w Londynie oraz pracował jako reżyser i aktor we Francji. W końcu postanowił zamieszkać na stałe w Stanach Zjednoczonych. Był częścią tak zwanej „imigracji dipisów” – ludzi zmuszonych do opuszczenia ojczyzny przez czynniki od nich niezależne (ang. displaced persons).
Z początku pracował w Nowym Jorku dla Głosu Ameryki i Radia Wolna Europa. Trochę czasu spędził w Detroit, gdzie współpracował przy emisji Polish American Radio Varieties Program – nadawanego przez WJLB. Do Chicago przeniósł się w roku 1953.
Szybko dał o sobie znać w chicagowskim eterze – pomagał przy produkcji wielu polskojęzycznych programów na stacjach WHGC, WTAQ i WSBC.
Angaż radiowy nie przeszkadzał mu w rozwijaniu kariery teatralnej – udzielał się jako aktor i reżyser w polskim teatrze Nasza Reduta.
Lewandowski był pomysłodawcą niejednej uznanej polskiej audycji radiowej. Reżyserował również przedstawienia teatralne, które przyciągały niemałą widownię spośród licznego w okresie powojennym grona imigrantów z Polski.
Prowadził parę programów na WHFC Radio, póki rozgłośnia nie została sprzedana i przemieniona na WVON Radio.
Polka Show
Nie pozostał jednak bez pracy długo. Wkrótce WBKB, stacja telewizyjna blisko związana z ABC TV, zwróciła się do niego z ofertą poprowadzenia nowego „polka show”.
„It’s Polka Time!” kręcono w studio WBKB przy 190 North State Street. Program był emitowany przez telewizję ABC w godzinach najwyższej oglądalności. Lewandowski współpracował przy jego produkcji ze swoim bliskim przyjacielem, Bruno „Juniorem” Zielińskim.
Gdy Zieliński zrezygnował z dalszego prowadzenia programu, Lewandowski został zaproszony na przesłuchanie do nowej audycji telewizyjnej poświęconej muzyce polka.
Pierwsza transmisja programu „Polka Go-Round” na kanale ABC odbyła się 23 czerwca 1958 roku, zaś ostatni odcinek serii ukazał się 29 czerwca 1959. Nie był to jednak koniec programu – przez kolejne lata był on emitowany przez lokalne stacje telewizyjne.
Audycja telewizyjna skupiała się na czeskich utworach polka, niemieckich walcach oraz polskich mazurach wykonywanych przez kolorowo ubrane zespoły tańca ludowego. Lewandowski nie tylko zapowiadał kolejne utwory, ale sam też czasem śpiewał – w stylu, jak to powiedziała jego żona, „mniej lub więcej Perry’ego Como”. Wtedy też zaangażował się w produkcję programu „Press International” – serwisu informacyjnego transmitowanego przez WBKB.
[spacer color=”000000″ icon=”fa-music” style=”2″]
POSŁUCHAJ podkastu „Polish Chicago” Radia WPNA 103.1 FM
[spacer color=”000000″ icon=”fa-music” style=”2″]
„Uśmiechnij się, jutro będzie lepiej”
W 1964 roku powstał pierwszy kanał UHF w Chicago – Channel 26. Zdając sobie sprawę, że nowa stacja telewizyjna będzie musiała stawić czoła pięciu już działającym stacjom VHF, WCIU rozpoczęło poszukiwania utalentowanych osobistości, które byłyby w stanie przyciągnąć do odbiorników mniejszości narodowe Chicago.
Z początku Bob Lewandowski występował w piętnastominutowym, polskojęzycznym serwisie informacyjnym. Wkrótce jednak został producentem, scenarzystą oraz prowadzącym „The Bob Lewandowski Show”. Program emitowany był przez WCIU-TV przez prawie trzydzieści lat.
Wysoki, przystojny i obdarzony pięknym głosem Lewandowski szybko stał się jedną z ulubionych osobistości telewizyjnych Chicago, choć nigdy nie pozbył się rodzimego polskiego akcentu. Swoje występy kończył charakterystyczną, polską sentencją: „Uśmiechnij się, jutro będzie lepiej”.
Przez ponad trzy dekady jego głos można było usłyszeć między godziną 7 a 8.30 w radiu WSBC AM – podczas swojej półtoragodzinnej audycji podawał wiadomości ze świata i z Chicago, umilając poranki muzyką i ciekawymi wywiadami.
Aktor, producent i społecznik
Pracował przy kręceniu filmów dokumentalnych dla lokalnych kanałów w Stanach i Polsce. Zajmowały się one rozmaitymi tematami – wizytą Jana Pawła II w Chicago, wpływem polskich imigrantów na dzieje Ameryki, historią Matki Boskiej Częstochowskiej i jej kultem w Doylestown w stanie Pensylwania.
Zaangażował się też w produkcję paru przedstawień, które wystawione były na scenie Polskojęzycznego Teatru Chicago. W ojczyźnie kojarzono go jeszcze lepiej – występował jako aktor w wielu polskich filmach. Przez większość swojego życia Lewandowski nie zaniedbywał teatru. W 1974 roku powrócił do Polski, by wyreżyserować przedstawienie „Dziwna para”.
Prócz kariery telewizyjnej i radiowej, Bob Lewandowski również udzielał się społecznie.
Znany był ze swojej działalności charytatywnej – pomagał zbierać środki na lekarstwa dla najbardziej potrzebujących w Polsce i sierot. Niemałą sumę uzbierał na wzniesienie pomnika Mikołaja Kopernika. Udzielił pomocy grupie polskich marynarzy, którzy ubiegali się o azyl w Panamie po ogłoszeniu stanu wojennego w ojczyźnie, oraz wspierał Fundację Jana Pawła II w Rzymie, zajmującą się między innymi utrzymywaniem polskich sierocińców i finansowaniem edukacji dla dzieci powracających z ZSRR.
Należał do Krajowej Rady Dyrektorów Kongresu Polonii Amerykańskiej oraz Amerykańskiego Kongresu Żydowskiego.
W 1996 roku zrezygnował z radia i telewizji, lecz wciąż pracował jako komentator dla ,,Dziennika Związkowego”. W 2003 roku został przyjęty do „Srebrnego Kręgu” National Academy of Television Arts and Sciences – towarzystwa osób szczególnie zasłużonych dla amerykańskiego przemysłu medialnego.
Robert Z. „Bob” Lewandowski zmarł 16 września 2006 roku. Miał 86 lat.
Dominik Pacyga
Tłum. i oprac. Aleksander Kołłajtis
Dominik A. Pacyga
Imigrant w trzecim pokoleniu, urodził się w Chicago w 1949 roku. Profesor historii (emerytowany w 2017 r.) w Columbia College w Chicago. Studia doktorskie ukończył w 1981 roku na Uniwersytecie Illinois w Chicago. Jest autorem i współautorem sześciu książek poświęconych historii Chicago i chicagowskiej Polonii, m.in. “Slaughterhouse: Chicago’s Union Stock Yard and the World It Made” (2015), “Chicago: A Biography” (2009) i “Polish Immigrants and Industrial Chicago” (1991, 2001). Obecnie pracuje nad książką “Polish Chicago”. Laureat nagród Oskara Haleckiego i Mieczysława Haimana przyznawanej przez Polish American Historical Association oraz nagrody Catholic Book Award. Profesor wizytujący na uniwersytetach: Chicagowskim, Illinois i Oksfordzkim. W latach 2013-14 wykładał w Instytucie Studiów Amerykańskich i Polskiej Diaspory na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Współpracuje z wieloma muzeami, instytucjami pomocowymi i organizacjami etnicznymi w celu zachowania i prezentowania historii.
