Dojście do dwujęzyczności dziecka wcale nie jest łatwe, dlatego wielu rodziców, mimo ogromnych wyrzutów sumienia – kapituluje.
Władanie dwoma czy więcej językami, w tutejszych warunkach, postrzegane jest przez ludzi jako wielkie dobrodziejstwo i ogromny skarb. To wartość pomocna w zmierzaniu się z wyzwaniami dorosłego życia, otwierająca niejedne drzwi, a czasem ułatwiająca karierę życiową. Wystarczy zapytać o to polskojęzycznych lekarzy, pielęgniarki, innych pracowników szpitali, prawników, pracowników banków, handlowców, biznesmenów, agentów nieruchomości, ubezpieczeniowych, fryzjerów, kosmetyczki itd.
Dwujęzyczność (z łacin. bilinguis) oznacza „sprawny w obu językach”. Dzisiaj coraz częściej mówi się, że idealna dwujęzyczność nie istnieje i, prawie zawsze, na jakimś etapie nauki dziecka lub młodzieży któryś z języków dominuje. Ale, przy dużej motywacji zazwyczaj w okresie dorosłym, można te braki wyrównać.
Rodzice i dziadkowie muszą zdawać sobie sprawę z faktu, że podstawy języka macierzystego można przekazać dzieciom w sposób naturalny, bezstresowy i bez kosztów finansowych pod warunkiem przestrzegania kilku zasad:
Zasada 1. Rozmowy z dzieckiem od chwili urodzenia mają być prowadzone w języku macierzystym. Dziecko pozna wtedy dźwięki mowy, melodię języka, słowa, wyrażenia i zdania, które przy jego cudownej wręcz percepcji, będzie kodowało, a komunikacyjnie uruchomi w odpowiednim czasie – zazwyczaj około drugiego roku życia.
Zasada 2. Przynajmniej do 4. roku życia nie powinno się dziecku mieszać języków! Wprowadzać język angielski (mimochodem) w formie osłuchania się w postaci bajek lub kilkugodzinnych zajęć w przedszkolu angielskim, ale przy ciągłym używaniu języka polskiego w domu i czytaniu dziecku polskich książek. Połączenie tych dwóch zasad to opoka, na której będzie tworzona nadbudowa w postaci języka angielskiego. Język polski jest językiem bardzo bogatym, ale trudnym, dlatego bez edukacji w polskiej szkole zostanie wyparty przez angielski i dziecko straci szanse na dwujęzyczność.
Zasada 3. Powinniśmy zapisać dziecko do polskiej szkoły, która oferuje nauczanie języka polskiego dla trzy-, czterolatków w przemyślanym programie, z odpowiednimi podręcznikami i pomocami do nauki. W 6. roku życia (po przejściu przygotowania w grupach przedszkolnych i tzw. kl. O) dziecko zostanie zakwalifikowane na określony poziom nauki. Jeżeli posiada słabe kompetencje językowe w zakresie rozumienia i komunikacji, zostanie skierowane na poziom A, jeżeli opanowało słownictwo i otwarło się na komunikację – na poziom B. Każdy z tych poziomów opiera się o inny program, inne podręczniki i inne wymagania. W związku z tym będą też różne osiągnięcia dziecka – bardziej widoczne na poziomie wyższym, ale wymagające większego nakładu pracy dziecka i dobrej współpracy nauczyciela z rodzicami.
Młodzi rodzice często obawiają się, że jeśli nie będą wprowadzać wczesnej nauki języka angielskiego, dzieci będą miały problemy w szkole angielskiej. Owszem, w początkowych dwóch latach w szkole angielskiej dzieci dwujęzyczne dają się wyprzedzić jednojęzycznym, ale ta różnica szybko się zaciera, a z czasem zupełnie odwraca na korzyść dzieci dwujęzycznych.
Co daje dziecku dwujęzyczność?
Naukowcy przedstawiają twarde dowody, że wielojęzyczność popłaca. Dzieci ćwiczą pamięć, myślenie, koncentrację, mają lepszą zdolność przetwarzania informacji, są lepiej zorganizowane i odporniejsze na trudne sytuacje życiowe. Nauczyciele szkół angielskich zauważyli, że znacznie łatwiej nasze dzieci uczą się języków, np. hiszpańskiego, przechodząc szybko na wyższy poziom nauki. Co ważne w dwujęzyczności, to fakt, że młodzież jest pewniejsza siebie, bo umie się znaleźć w obu rzeczywistościach językowych i kulturowych, nie mówiąc już o korzyściach praktycznych w ich dorosłym życiu.
Od strony sentymentalnej, ale niepozbawionej racjonalności, trzeba stwierdzić, że każdy człowiek powinien czuć swoje korzenie, mieć do nich szacunek, znać historię, kulturę i religię kraju, z którego pochodzi – bo jest to wartość sama w sobie.
Ale nie we wszystkich rodzinach ta „słowiańska dusza gra”. Czy jest to krótkowzroczność, wygoda czy niedbalstwo – niech sobie na to odpowie każda rodzina i każdy w swoim sumieniu. Pytanie – dlaczego? – zadają sobie nauczyciele, którzy uczą w polskich szkołach nie dla korzyści finansowych, ale z poczucia obowiązku i swojego posłannictwa.
Na jaką pomoc w wychowaniu mogą liczyć rodzice polonijnego dziecka?
Na pewno mogą liczyć na polską szkołę! Polska szkoła w cudowny sposób podaje rodzicom receptę na właściwe organizowanie wolnego czasu dziecka z ogromnym dla niego pożytkiem. Dzieci uczęszczające do polskiej szkoły mają mniej czasu na telewizję, gry komputerowe, rozmowy telefoniczne, spotkania na czatach. Mają narzuconą dyscyplinę (oczywiście w porozumieniu z rodzicami), stały harmonogram pracy i organizację tej pracy, bardzo często według zaleceń wcześniejszych pokoleń – „najpierw obowiązek – później przyjemność”.
Rodzice bardzo często nie zdają sobie sprawy z faktu, że polska szkoła to nie tylko umiejętności językowe i wiedza. Polska szkoła to także wychowanie, to przekazywanie wartości moralnych, które mogą być drogowskazem dla dziecka na całe życie. To także pomoc dla rodziców w trudnym procesie wychowania, szczególnie nastolatków.
Jeśli rodzic śledzi treści podręczników, odrabiając z dzieckiem lekcje, z łatwością dostrzeże, że każda treść czytanek uwrażliwia dziecko na dobro, piękno, sprawiedliwość, odpowiedzialność, miłość i przyjaźń – wartości, które znajdzie w świecie realnym, a nie wirtualnym! Polska szkoła to jeden z ważnych elementów wszechstronnego wykształcenia, a dobrze wychowane i wyedukowane dziecko w tym kraju to ogromny kapitał. Dajmy więc szansę naszym dzieciom, by dojrzewały do otwartości na obie kultury i zaakceptowały siebie jako wartościowe jednostki odnoszące sukces w tym kraju.
Jest jeszcze czas na decyzję! Szkoły przyjmują zapisy!
Małgorzata Pawlusiewicz
Zrzeszenie Nauczycieli Polskich w Ameryce
