Ukąszenia przez kleszcze stanowią coraz większy problem zdrowotny; pajęczaki wywołują wiele rzadkich, ale poważnych i przewlekłych chorób, jak borelioza, anaplazmoza, gorączka plamista Gór Skalistych (and. Rocky Mountain Spotted Fever, RMSF), tularemia i wiele innych. Z tego wyliczenia – najczęstszą chorobą kleszczową w USA jest borelioza.
Istnieje wiele gatunków kleszczy. W naszym regionie najczęściej występuje Blacklegged Tick, przenoszący boreliozę i babeszjozę, Brown Dog Tick, przenoszący gorączkę plamistą Gór Skalistych i American Dog (albo Wood) Tick, powodujący tularemię i RMSF.
Zapobieganie ukąszeniom kleszcza
Na środkowym zachodzie USA najbardziej narażeni jesteśmy na ukąszenie kleszczy w okresie od kwietnia do września, kiedy pajęczaki są najbardziej aktywne. Należy unikać bezpośredniego kontaktu z kleszczami, czyli m.in. wystrzegać się zalesionych obszarów z wysoką trawą. Jeśli jednak wybieramy się do lasu – należy włożyć długie spodnie, koszulę z długimi rękawami i kapelusz, a także zastosować wodoodporny preparat na skórze i odzieży, który zawiera 20 procent lub więcej DEET, Picaridin lub IR3535.
Po powrocie do domu z takiej wyprawy, koniecznie trzeba jak najszybciej wziąć prysznic (najlepiej do dwóch godzin), przeprowadzić kontrolę całego ciała; szczególnie należy sprawdzić okolice uszu, pępka, pachwin, pod kolanami, między nogami, w pasie, a zwłaszcza we włosach. Należy również sprawdzić nasze zwierzaki i ubrania.
Jak usunąć kleszcza
Kleszcza należy uchwycić jak najbliżej powierzchni skóry, najlepiej użyć małej pęsety. Ciągnąć w górę, równomiernie, bez zaciskania, nie skręcać ani nie szarpać, bowiem może to spowodować, że części jamy ustnej pozostaną w skórze. Jeśli tak się zdarzy, trzeba również usunąć części jamy ustnej, ale nie zawsze się to udaje. Wówczas trzeba ją zostawić i poczekać na wygojenie skóry.
Po usunięciu kleszcza należy dokładnie wyczyścić alkoholem lub mydłem i wodą miejsce ukąszenia, a także ręce. Kleszcza pozbywamy się zanurzając go w alkoholu i umieszczamy w zamkniętym woreczku plastikowym lub pojemniku lub po prostu spłukujemy go w toalecie. Nigdy nie wolno miażdżyć kleszcza palcami.
Unikajcie państwo ludowych środków zaradczych, takich jak malowanie kleszcza lakierem do paznokci lub pokrywanie go wazeliną lub usuwanie za pomocą ognia z zapalniczki, aby zmusić kleszcza do odczepienia od skóry. Naszym celem jest usunięcie kleszcza tak szybko jak to możliwe, nie czekając na to, że sam się odczepi.
Objawy choroby odkleszczowej
Wiele chorób odkleszczowych może mieć podobne objawy; najczęstszymi są gorączka, bóle stawowo-mięśniowe i wysypka. Objawy występują od paru dni do paru tygodni po ukąszeniu przez zakażonego kleszcza.
Dla przykładu w boreliozie wysypka może pojawić się w ciągu 3-30 dni zazwyczaj przed wystąpieniem gorączki i jest pierwszą oznaką zakażenia. Okrągły, zaczerwieniony, z jaśniejszym środkiem, tak zwany rumień wędrujący w 70-80 proc. rozpoczyna się w miejscu ukąszenia przez kleszcza, ale może wystąpić także w innych częściach ciała kilka dni później.
Wszystkie objawy po ukąszeniu przez kleszcza trzeba skonsultować ze swoim lekarzem.
Jaka jest szansa na wystąpienie choroby odkleszczowej?
Wiele ukąszeń może spowodować łagodne objawy, które można leczyć w domu. Przy poważniejszych – konieczna jest wizyta u lekarza. Chociaż łatwo leczone antybiotykami, choroby te mogą być trudne do zdiagnozowania. Jednak wczesne rozpoznanie i leczenie zakażenia zmniejsza ryzyko wystąpienia poważnych powikłań.
Uważajmy na objawy choroby, takie jak wysypka lub gorączka w parę dni do tygodni od ukąszenia i koniecznie skonsultujmy z lekarzem, jeśli się rozwijają. Ryzyko zachorowania zależy od wielu czynników, w tym od typu kleszcza, od tego jak długo pasożytował na naszej skórze.
Życzę wszystkim bezkleszczowych wakacji.
Adam T. Cios, MD, FACEP
absolwent Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Lekarz ze specjalnością Emergency Medicine, z prywatną praktyką na przedmieściach Chicago. Skarbnik i członek Zarządu Związku Lekarzy Polskich w Chicago.
