Przekreślone ideały

Waszyngton (CT) –  Podpisana we wtorek przez prezydenta Busha ustawa Military Commissions Act of 2006 po raz pierwszy ogranicza habeas corpus  prawo chroniące mieszkańców USA przed nielegalnymi zatrzymaniami i więzieniem.

Chociaż debata na temat tej ustawy toczyła się wokół osobników podejrzanych o terroryzm i trzymanych w obozie Guantanamo Bay oraz na technikach śledczych CIA, to dotyczy wielu innych ludzi. Odbiera możliwość dochodzenia swoich praw na drodze sądowej milionom imigrantów i obywateli obcych państw mieszkających w Stanach Zjednoczonych, w przypadku, gdy zostaną uznani za „bojowników wroga”.

Do tej pory habeas corpus oznaczała, że każdy kto został wtrącony do więzienia miał prawo zwrócić się do sędziego o wysłuchanie jego sprawy. Jeśli rząd nie był w stanie przedstawić legalnych podstaw zatrzymania, więzień wychodził na wolność.

W czasie wtorkowej ceremonii prez. Bush powiedział: „To rzadka okazja, kiedy prezydent może podpisać ustawę, o której wie, że uratuje życie Amerykanów. Teraz mam taki przywilej”.

Wielu ekspertów w dziedzinie prawa podkreśla, że częściowe zniesienie habeas corpus jest niezgodne z Konstytucją.

„Jest to policzek dla Sądu Najwyższego i dlatego ustawa będzie odwołana”, przewiduje Eric Freedman, profesor prawa z Hofstra University i uznany ekspert w zakresie habeas corpus. „Jest to główna zasada prawa ustanowionego przez więźniów wtrącanych przez króla do Tower of London. Weszła do amerykańskiej Konstytucji z myślą o zapobiegnięciu prześladowaniom”.

Nowe prawo brzmi: „żaden sąd, trybunał ani sędzia nie mają jurysdykcji do wysłuchania ani rozważania wniosków na podstawie habeas corpus przedstawionych przez lub w imieniu obcokrajowca zatrzymanego przez Stany Zjednoczone jako „bojownik wroga” lub oczekującego na takie określenie swojego statusu”.

Nowa ustawa zabrania nie tylko więźniom Guantanamo Bay podważania przyczyn ich pobytu w tym obozie na drodze sądowej, lecz również zamyka drzwi sądów przed nieobywatelami aresztowanymi na terenie USA z podejrzenia o bycie „bojownikiem wroga”. Prawo definiuje to określenie raczej szeroko, obejmuje terrorystów i bojowników, jak również ludzi  w tym obywateli USA  którzy materialnie wspierają wrogie akcje przeciw Stanom Zjednoczonym. Do obrony na drodze sądowej mają prawo wyłącznie obywatele.

Konstytucja powiada, że habeas corpus może być zawieszone wyłącznie w czasie nadzwyczajnego zagrożenia, na „wypadek rebelii, inwazji i zagrożenia bezpieczeństwa publicznego”.

Doradcy prawni administracji Busha twierdzą, że teraz też jest wojna, a atak terrorystyczny w dniu 11 września 2001 roku jest porównywalny z inwazją.

Prawo jest o tyle niebezpieczne, że o tym, kto działa przeciw państwu będzie decydował prezydent lub specjalnie desygnowana przez niego grupa ludzi, co daje duże możliwości uciszenia politycznej opozycji. Tym bardziej, że rozprawy w trybunałach wojskowych będą tajne, a sędziowie nie będą zobowiązani do przedstawiania podsądnemu dowodów winy. Wprawdzie władze są zobowiązane do przedstawienia prac trybunałów w dorocznym raporcie dla Kongresu, ale nie daje to żadnej gwarancji poznania prawdy, gdyż prezydent może wykreślić z raportu wszystkie informacje, jakie postanowi utajnić z sobie tylko znanych względów.

Choć zapewniano Amerykanów, że nowe prawo nie będzie dotyczyć obywateli, to zawiera ono klauzulę wyjaśniającą, co może się przytrafić obywatelowi, który wspomaga wrogów Ameryki. Otóż taki obywatel będzie wtrącony do więzienia i pozbawiony praw konstytucyjnych, może tam gnić w nieskończoność. Najgorsze jest to, że nie ma pewności, jaki czyn może zostać uznany za „wspomaganie” wrogów. Prezydent Bush, wiceprezydent Cheney i inni członkowie administracji niejednokrotnie porównywali przeciwników wojny do ludzi sprzyjających terrorystom.

Prawo zawiera również prowizję wykluczającą możliwość postawienia przed odpowiedzialnością karną przedstawicieli rządu i sił zbrojnych USA za naruszenie Konwencji Genewskich. Co więcej, ustawa autoryzuje prezydenta Busha do własnej interpretacji tych konwencji.

Krótko mówiąc ustawa z 17 października 2006 roku jest zaprzeczeniem amerykańskich ideałów zatwierdzonych przez założycieli państwa w dniu 4 lipca 1776.
(eg)