Wilno obchodzi 700. rocznicę założenia. 25 stycznia 1323 roku nazwa miasta pojawiła się po raz pierwszy w dokumencie pisanym. Uroczystości urodzinowe, które potrwają przez cały roku, zainaugurowało w środę w południe uroczyste podniesienie flagi miasta z wizerunkiem św. Krzysztofa, patrona Wilna, na stołecznym placu Ratuszowym.
Główne przesłanie jubileuszowego programu, w którym wiele jest też polskich akcentów, brzmi: „Wilno – przez 700 lat młode”. Mer litewskiej stolicy Remigijus Szimaszius podkreśla, że hasło nawiązujące do młodości oznacza, iż „miasto jest w ciągłym ruchu, kroczy do przodu, ciągle się odnawia”.
Program uroczystości jest bardzo bogaty – wycieczki, wystawy, koncerty festiwale, konferencje. Wilno będzie świętowało przez cały rok, a kulminacja obchodów jest rozłożona na dwa dni: 25 stycznia i 25 lipca, gdy jest wspominany św. Krzysztof, patron miasta.
Data narodzin Wilna nawiązuje do pierwszej pisemnej wzmianki o tym mieście. 25 stycznia 1323 roku wielki książę litewski Giedymin wystosował list do mieszkańców Lubeki, Bremy, Magdeburga, Kolonii i innych miast, w którym zapraszał rycerzy, kupców, lekarzy i rzemieślników do osiedlania się w Wielkim Księstwie Litewskim.
W liście Giedymin obiecywał chłopom, że przez 10 lat będą mogli uprawiać ziemię bez płacenia podatków, a kupcom – że zostaną zwolnieni od płacenia cła. Książę zapewniał też o tolerancji wobec chrześcijan i informuje, że wystosował list do papieża Jana XXII, w którym zapowiada, że zamierza się ochrzcić.
W środę w wileńskiej Wierzy Giedymina została otwarta wystawa jednego eksponatu, kopii listu księcia Giedymina sprowadzonej do Wilna z sąsiedniej Łotwy, przechowywanej w Archiwum Miejskim w Rydze.
„Nie zachował się żaden z oryginalnych listów Giedymina, dlatego ten zapis jest najbardziej autentycznym dokumentem poświadczającym narodziny Wilna. To właśnie dzięki tej kopii wiemy o pierwszej wzmiance o Wilnie” – mówi Ruta Kaczkute, dyrektor Litewskiego Muzeum Narodowego.
W Wilnie na Dziedzińcu w Wielkim Pałacu Władców w środę został też odsłonięty pomnik „Przykazania wielkiego księcia litewskiego Giedymina dla Wilna i Litwy”, a wieczorem w wielkiej sali renesansowej Pałacu Władców odbędzie się uroczysty koncert muzyki barokowej w wykonaniu zespołu Cappella Concertante Vilnense.
W środę wieczorem w Wilnie rozpocznie jedno z najbardziej oczekiwanych przedsięwzięć, organizowanych od pięciu lat na urodziny stolicy, Wileński Festiwal Światła, który o ciemnej porze dnia przekształca miejską architekturę w świetlne obrazy. Przez najbliższe wieczory wilnianie i goście miasta będą mogli podziwiać wyjątkowy nocny pokaz ognia, muzyki i świateł, a na fasadzie Katedry Wileńskiej będzie prezentowany tzw. świetlny portal historii miasta.
Inga Romanovskiene, dyrektor agencji rozwoju biznesu i turystyki w stolicy Litwy Go Vilnius podkreśla, że „Wilno jest miastem wielokulturowym i takim było zawsze”.
„Wiele kultur i narodów tu się splatało przez wieki i jest to w widoczne chociażby w architekturze Wilna” – mówi Romanovskiene. Podkreśla, że „historia Wilna jest nierozłącznie związana z historią Polski” i że „praktycznie każde większe przedsięwzięcie w ramach obchodów to odzwierciedli”.
Szefowa agencji Go Vilnius w bogatym programie wskazuje na projekt kulinarny.
„Kuchnia wileńska, litewska jest kojarzona głównie z cepelinami i chłodnikiem, ale jeżeli zgłębimy historię kulinarną miasta, odnajdziemy wiele innych ciekawych potraw” – mówi Romanovskiene. Informuje, że wileńskie restauracje przygotowały stare, historyczne dania i będą je serwowały przez cały rok.
W inauguracji obchodów 700. rocznicy założenia Wilna uczestniczą też przedstawiciele miasta partnerskich, w tym z Polski – Warszawy, Lublina, Gdańska, Łodzi.
Prezydent Ukrainy Wołodymyr Zelenski pogratulował Wilnu 700-lecia, zauważając, że Litwę i Ukrainę łączy bliska historia i wspólne przeznaczenie do bycia wolnymi.
„Wilno, stolica Litwy, zaczyna obchodzić 700. urodziny, a przez cały ten czas historia naszego narodu była ściśle związana. Mamy wspólne przeznaczenie do bycia wolnymi. (…) Być może rozumiemy to teraz lepiej, niż kiedykolwiek w naszej historii” – powiedział Zelenski w swoim tradycyjnym nocnym przemówieniu wideo.
Obchody urodzin Wilna są nową tradycją. Idea obchodzenia urodzin zrodziła się przed sześciu laty w ramach rozpoczętych przygotowań do obchodów jubileuszu 700-lecia miasta.
Wilno jest stolicą Litwy i największym miastem kraju. Jego powierzchnia wynosi około 400 km kw., z czego ponad 40 proc. zajmują tereny zielone. W Wilnie mieszka ponad 540 tys. osób. Według ostatniego spisu ludności, Litwini stanowią 63,2 proc. mieszkańców miasta, Polacy – 16,5 proc., Rosjanie – 12 proc., Białorusini – 3,5 proc., przedstawiciele innych narodowości – 4,8 proc.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
