Joanna Marszałek
Muzeum Polskie w Ameryce we wtorek wzbogaciło swoje zbiory o cztery historyczne mapy Polski – w tym dwie ponad trzystuletnie, które kiedyś były własnością prof. Oskara Haleckiego.
Uroczyste przekazanie map zarządowi Muzeum Polskiego w Ameryce (MPA) odbyło się we wtorek 14 września w sali głównej placówki, mieszczącej się przy 984 N. Milwaukee Avenue w Chicago.
Cenny nabytek to dar dla MPA od prof. Tadeusza Gromady, w imieniu którego przekazał je placówce konsul honorowy RP z Karoliny Północnej, dr Alvin M. Fountain II wraz z małżonką Brendą Bruce.
Najstarsza i najcenniejsza mapa pochodzi z 1656 roku, a pozostałe datują się na początek XVIII w. – 1719, 1730 i 1799.
Według przedstawicieli muzeum, mapy są w świetnym stanie, lecz przejdą standardowy proces czyszczenia i konserwacji, zanim będą mogli oglądać je odwiedzający za parę miesięcy.
– Wartość map jest bezcenna, nie tylko ze względu na ich historyczne znaczenie, lecz także fakt, że ich posiadaczem był prof. Halecki, a potem prof. Gromada. Dziękujemy Państwu Fountain, że – choć sami, nie będąc Polakami – tak pięknie zaangażowali się w akcję przekazania nam nowych zbiorów – powiedział Ryszard Owsiany, prezes MPA.
Mapy są darem dla MPA od prof. Tadeusza Gromady, polsko-amerykańskiego historyka i działacza polonijnego, emerytowanego profesora historii europejskiej, jednego z ostatnich uczniów prof. Oskara Haleckiego. 92-letni Gromada wziął udział w uroczystości zdalnie ze swojego domu w Karolinie Północnej. Podkreślił, że jego wielki mentor Oskar Halecki „na pewno byłby zadowolony i zaszczycony, że jego ukochane mapy Polski znajdą się w Muzeum Polskim w Ameryce w Chicago – instytucji, którą bardzo szanował”.
W liście skierowanym do dyrekcji Muzeum prof. Gromada napisał, że placówka jest odpowiednim miejscem dla map, gdyż mogą je tam podziwiać „nie tylko Amerykanie polskiego pochodzenia, lecz wszyscy Amerykanie”.
Przekazanie map koordynował dr Alvin M. Fountain II, honorowy konsul RP z Karoliny Północnej, mecenas kultury polskiej w Ameryce, prezes Festiwalu Paderewskiego w Raleigh w tymże stanie. W związku z organizowaną co roku galą, Państwo Fountain przekazali Muzeum również dar pieniężny w wysokości 10 tys. dolarów.
Prof. Tadeusz Gromada to urodzony w stanie New Jersey syn polskich górali, historyk i działacz polonijny pochodzący z New Jersey. Pod kierownictwem Oskara Haleckiego studiował historię Europy Środkowo-Wschodniej, interesowały go dzieje polskiej emigracji, polska polityka zagraniczna, stosunki międzynarodowe i kultura Podhala. Wyróżniony wieloma odznaczeniami, m.in. w 2020 r. Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.
Gromada otrzymał mapy na mocy testamentu Haleckiego na początku lat 70. 92-letni profesor niedawno zdecydował przekazać je Muzeum Polskiemu w Ameryce.
Oskar Halecki (1891-1973) był znanym polskim historykiem, który w 1940 r. osiedlił się w Stanach Zjednoczonych. Był jednym z założycieli Polish Institute of Arts and Sciences in America (PIASA). Blisko współpracował i przyjaźnił się z Mieczysławem Haimanem, pierwszym dyrektorem Muzeum Polskiego. W muzealnych archiwach zachowała się ich korespondencja z tego okresu.
W uroczystości przekazania wzięli udział Małgorzata Kot, dyrektor wykonawcza MPA, prezes placówki Ryszard Owsiany, prezes Zjednoczenia Polskiego Rzymsko-Katolickiego James Robaczewski, historyk Jan Loryś oraz pracownicy Muzeum.
Małżonka dr. Fountaina, pianistka koncertowa Brenda Bruce, uraczyła gości wykonaniem etiudy Fryderyka Chopina na słynnym muzealnym fortepianie Ignacego Paderewskiego.
– Historia zatoczyła dziś piękne koło – dodała Małgorzata Kot, dyrektor wykonawcza placówki. – Mieczysław Haiman, pierwszy dyrektor Muzeum, zaprzyjaźnił się z prof. Haleckim i wzbogacił jego nową bibliotekę PIASA duplikatami z biblioteki MPA. Dziś, lata po ich śmierci, mapy prof. Haleckiego wzbogaciły nasze zbiory.
