“….Mowo ojcow i braci,i moja gwaro podhalańsko! Hej moja miyło, zalubiyłek sie w Tobie na śmierzć.Wysłaś ku mnie z siklawic tynce,ze słonecnej mgiełki i leluje kwiatu….Przyniós mi cie sum wiatru i sum orlik skrzydeł, i śpiyw dziywek z polany….. Wzionek cie na ryncei idem z Tobom pokozać cie światu.”Tymi słowami Stanisława Nędzy Kubińca z 1937 roku, Helena Studencka (inicjatorka konkursu), rozpoczęła IV Konkurs Poezji i Gawędy Góralskiej,organizowany przez Związek Podhalan w Ameryce Płn. Konkurs odbył się w dniu 8 marca 2020 roku w Domu Podhalan w Chicago.
Założeniem programowym konkursu jest propagowanie i kultywowanie gwarowej recytacji i gawędziarstwa na ziemi amerykańskiej jako jednego z głównych elementów kultury podhalańskiej.
Gwara – obok muzyki, tańca, śpiewu, góralskiego przyodziewku – jest bardzo ważnym elementem tradycji i kultury podhalańskiej.
Kiedy góralski poeta pisze tekst gwarą, jego wypowiedź jest autentyczna. Bo w dalszym ciągu gwara jest mową pierwszą, domową, bliską sercu, codzienną, szczególnie TU, w góralsko – amerykańskich rodzinach, gdzie językiem ”ojczystym” staje się język angielski. Ale w domach wciąż mówi się i pielęgnuje ”mowę Ojców”. Mimo że, wykształcone podhalańskie pokolenia emigrantów, dysponują znajomością języka angielskiego, języka polskiego – literackiego, którego uczą się w szkołach polskich, wciąż imponują znajomością gwary podhalańskiej
. Prawdziwą więc ”ucztą duchową” dla przybyłych do Domu Podhalan, były pięknie recytowane przez uczestników konkursu wiersze i gawędy. Poezja gwarowa dotyczy kluczowych dla góralskiej tożsamości pojęć i wartości. A są to wiara, wolność – śleboda, miłość, rodzina, honor, praca, ojcowizna, szacunek do drugiego człowieka. To wartości nadal pielągnowane, leżące u podstaw góralskiej kultury, stawiającej człowieka w centrum. Człowieka i jego troskę o godne życie.
Dlatego też z ogromną dumą możemy powiedzieć, że IV Konkurs recytatorski zakończył się wielkim sukcesem. Cieszy bardzo duże zainteresowanie i ilość uczestników – w różnym wieku – gdyż konkurs odbywał się w trzech kategoriach wiekowych.
W swoim protokole końcowym, Jury podkreśliło wysoki poziom wszystkich występujących recytatorów i gawędziarzy, którzy niejednokrotnie prezentowali swoje utwory.
A w jury w tym roku zasiadali:
Marian Bryja – przewodniczący.
Kinga Kościelniak
Zofia Bobak Ustupska
Małgorzata Tys – mąż zaufania.
Konkurs poprowadziła – z ogromnym wdziękiem – królowa ZPPA 2020 Kamila Wilczek, która poza konkursem recytowała swój wiersz, napisany gwarą oczywiście.
Jury po przesłuchaniu wszystkich uczestników uznało, że:
Kategoria I
I miejsca – Gabriela Mulica lat 10 i Oskar Mulica lat 6
II miejsca – Anna Stękała lat 7 i Vicky Tylka lat 8
III miejsca – Kuba Komperda lat 11 i Paweł Rzadkosz lat 11
Kategoria II
I miejsca – Karol Stękała lat 13 i Beata Knurowski lat 13
II miejsce – Karolina Kukulak lat 13
III miejsce – Nataniel Zołądek
Kategoria III
I miejsca – Maria Madetko lat 70 i Katarzyna Naglak lat 37
II miejsca – Teresa Stękała lat 19 i Elżbieta Stękała lat 19
III miejsce – Anna Scisłowicz.
Wyróżnienia otrzymali: Anna Chowaniec, Karolina Szczypta, Emilia Szczechowicz, Oliwer Raczkowski, Izabela Pawlikowska, Wiktoria Komperda.
Laureaci otrzymali cenne nagrody ufundowane przez sponsorów.
Wszyscy uczestnicy otrzymali piękne, pamiątkowe dyplomy a także książki ufundowane przez Konsulat RP w Chicago i szkołę św Błażeja. Pamiętniki 90 Lecia ZPPA ufundował Zarząd Główny ZPPA.
Wśród gości honorowych byli: Konsul Generalny RP w Chicago Piotr Janicki, który z wielkim zainteresowaniem wysłuchał wszystkich uczestników, laureatom wręczył dyplomy i nagrody, a nawet poza konkursem opowiedział o perypetiach ”góralskiej ciupagi” podczas koncertu górali w Millenium Park, podczas wizyty prezydenta RP Andrzeja Dudy z małżonką w USA; Jolanta Wiśnicki – manager oddziału w Bridgeview wraz z pracownikami, oraz przedstawiciele PSFCU – oddział w Orland Park; prezes ZPPA Józef Cikowski, który powitał wszystkich, a poza konkursem opowiedział gadkę A. Skupnia Florka, o 12 kołyskach; Zarząd Główny reprezentował także wice prezes Zdzisław Dorula z małżonką, zbójnik roku Mateusz Kois, kapelmistrz Marek Bukowski. W czasie gdy jury udało się na obrady, Lech Kubera opowiedział wzruszające wspomnienia z pielgrzymki pieszej z Nowego Targu do Rzymu, którą wraz z kolegą odbył w intencji powrotu do zdrowia postrzelonego na placu św Piotra – św Jana Pawła II – 13 maja 1981 roku. Poza konkursem wystąpiła także Ania Knurowska i Ania Stękała.
Mała sala w domu Podhalan była wypełniona po brzegi – obecni byli rodzice, dziadkowie, instruktorzy, działacze.
Konkurs przebiegał w serdecznej i życzliwej atmosferze, przy kawie i słodkościach z Olimpia Bakery.
Z całego serca pragnę podziękować wszystkim uczestnikom, gościom, sponsorom, Jurorom, prowadzącej Kamili Wilczek, za udział w tej ważnej uroczystości, jaką jestświęto góralskiej gwary w Domu Podhalan w Chicago.
Laureatom szczerze GRATULUJEMY.
Do zobaczenia za rok.
Z poważaniem – Helena Studencka
Komunikat Prasowy
