Kontakt z Polonią oraz przekrój zlecanych naszej kancelarii spraw, wskazuje na dużą dezorientację w temacie alimentów obciążających rodzica wobec dziecka. Np. w prawie polskim nie istnieje data graniczna (wiek osiągany przez dziecko), której nastąpienie powodowałoby wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego.
Największym problem dla naszych klientów jest zwłaszcza to, jak długo obowiązuje orzeczony wyrokiem sądu obowiązek alimentacyjny? Czy istnieje data graniczna, po której można przestać uiszczać alimenty? Czy też do zniesienia obowiązku alimentacyjnego należy przedsięwziąć działania przed sądem?
W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że w prawie polskim nie istnieje data graniczna (wiek osiągany przez dziecko), której nastąpienie powodowałoby wygaśnięcie obowiązku alimentacyjnego. Wbrew ogólnemu przekonaniu, skutek taki nie następuje samoczynnie po osiągnięciu przez dziecko pełnoletniości, ani żadnego innego wieku. W celu zniesienia obowiązku alimentacyjnego orzeczonego wyrokiem sądu polskiego konieczne jest: (i) zawarcie ugody z uprawnionym do alimentacji; względnie (ii) wniesienie powództwa o uchylenie obowiązku alimentacyjnego.
Odnosząc się do kwestii ugodowego zniesienia alimentów, porozumienie w tym zakresie powinno obejmować również obowiązek umorzenia przez uprawnionego do alimentacji postępowania egzekucyjnego – jeśli takowe się toczy.
A co w przypadku, gdy uprawnione do alimentacji dziecko nie chce dobrowolnie zrezygnować z alimentów, a w naszym przekonaniu nadszedł już czas, gdy obowiązek alimentacyjny obciążający dotąd rodzica powinien zostać wygaszony? W takiej sytuacji powinniśmy wytoczyć powództwo o zniesienie (względnie obniżenie) obowiązku alimentacyjnego. Zaprzestanie płacenia alimentów w oparciu jedynie o nasze przekonanie, że są już one nienależne, naraża nas na dodatkowe koszty postępowania egzekucyjnego, które mogą okazać się znaczne.
Jakie okoliczności mogą stanowić podstawę do żądania zniesienia obowiązku alimentacyjnego przed sądem?
W pierwszej kolejności podkreślić należy, że zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego (w tym przypadku dziecka) oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (rodzica). Jak już wspomniane zostało powyżej orzeczony sądownie obowiązek alimentacyjny, może zostać zmieniony na skutek powództwa o zmniejszenie (ewentualnie zwiększenie gdy z żądaniem występuje uprawniony do alimentacji) lub zniesienie obowiązku alimentacyjnego. Podstawą takiego żądania jest tzw. zmiana stosunków. Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego dla stwierdzenia, czy nastąpiła zmiana stosunków niezbędna do orzeczenia zmieniającego obowiązek alimentacyjny, należy brać pod uwagę, czy istniejące warunki i okoliczności – na tle sytuacji ogólnej – mają charakter trwały, czy dotyczą okoliczności zasadniczych, ilościowo znacznych oraz czy wyczerpują te przesłanki, które w istotny sposób wpływają na istnienie czy zakres obowiązku alimentacyjnego
Przykładowo dziecko, które osiągnęło nie tylko pełnoletniość, lecz także zdobyło wykształcenie umożliwiające podjęcie pracy zarobkowej, pozwalającej na samodzielne utrzymanie, nie traci uprawnień do alimentów, jeżeli chce kontynuować naukę i zamiar ten znajduje uzasadnienie w dotychczas osiąganych wynikach. Jeżeli jednak dziecko pełnoletnie, już przygotowane do pracy, zaniedbuje studia, z własnej winy nie zdaje we właściwym terminie egzaminów, a zwłaszcza powtarza lata studiów, ustaje obowiązek rodziców do dalszego dostarczania mu środków utrzymania, a stan taki uprawnia rodzica zobowiązanego do alimentacji do żądania zniesienia obowiązku alimentacyjnego.
Niewątpliwie po osiągnięciu przez dziecko wieku umożliwiającego podjęcie pracy zarobkowej osłabieniu ulega obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka. Przyjmuje się, że rodzice nie mając wpływu na postawę życiową dziecka, nie powinni być obciążeni zbyt długo obowiązkiem alimentacyjnym, z uszczerbkiem dla swojego utrzymania. Ponadto możliwość żądania alimentów od rodziców przez pełnoletnie dziecko, mimo braku własnych starań o uzyskanie samodzielności, ,,usprawiedliwia” naganną postawę dziecka, tworzy złe wzorce zachowania i jest etycznie nieusprawiedliwione.
Jednakże należy pamiętać, że spełnienie się powyższych przesłanek nie powoduje samo przez się ustania obowiązku alimentacyjnego orzeczonego wyrokiem sądu. W tym celu konieczne jest przedsięwzięcie powyższych kroków prawnych. W tym miejscu wskazuję, iż nieobecność rodzica w kraju, nie uniemożliwia skutecznego przeprowadzenia postępowania o zniesienie obowiązku alimentacyjnego. Wystarczające jest udzielenie pełnomocnictwa w zwykłej formie pisemnej (nie jest konieczne nadawanie klauzuli apostille), profesjonalnemu pełnomocnikowi (adwokatowi lub radcy prawnemu), który sformułuje w naszym imieniu właściwe roszczenia i wnioski dowodowe. W przypadku ustanowienia pełnomocnika w kraju, nie jest również konieczny przyjazd do Polski celem złożenia zeznań, gdyż na skutek wniosków postawionych przez pełnomocnika, zeznania takie można złożyć w najbliższym dla naszego miejsca zamieszkania konsulacie RP.
Adwokat Elżbieta Dębowska-Krzyszczak
Partner Kancelarii Adwokackiej PDP – Pawłowska, Dębowska, Puchalski sp.p. z siedzibą w Warszawie, której jednym z profili działalności jest prowadzenie spraw osób zamieszkałych za granicą. Posiada bogate doświadczenie zdobyte m.in. w Stanach Zjednoczonych, które wykorzystuje przy prowadzeniu sporów sądowych nie tylko w sprawach gospodarczych, ale również z zakresu prawa zobowiązań, prawa rodzinnego oraz prawa spadkowego (liczne sukcesy w postępowaniach rozwodowych).
Kancelaria Adwokacka PDP – Pawłowska, Dębowska, Puchalski Spółka partnerska
ul. Poznańska 21 lok. 34, 00 – 685 Warszawa
+ 48 22-828-12-15, + 48 609 572 585, +48 500 188 483
http://kancelariapdp.pl/
fot.123RF
Ewa Malcher
