Warto inwestować w Polonię

Grzegorz Dziedzic: – Przyjechała Pani do Chicago, żeby szkolić przedstawicieli instytucji i organizacji polonijnych w uzyskiwaniu dotacji i grantów na polonijne projekty oświatowe i kulturalne. Na czym polegają takie szkolenia?

Magdalena Rzepniewska: – Przede wszystkim chciałam przybliżyć dyrektorom szkół i prezesom organizacji polonijnych istotne elementy wniosków o dopłaty, które mają istotny wpływ na ich pozytywne rozpatrzenie. Omawiałam też terminy składania wniosków oraz kierunki, w których można starać się o dofinansowanie. Główny nacisk szkolenia położony był jednak na sposoby rozliczania dofinansowania, ponieważ dla środowisk polonijnych stanowi to dosyć duży problem.

Kto może starać się o dotacje z Polski? Czy tylko instytucje i organizacje, czy również osoby prywatne?

– Osoby prywatne nie mogą starać się o nasze wsparcie. Środki pochodzą z budżetu państwa polskiego i przyznajemy je sformalizowanym instytucjom i organizacjom polonijnym, na przykład szkołom. Wyjątek stanowią stypendia, o które mogą starać się studenci polskiego pochodzenia mieszkający za granicą lub studenci o polskich korzeniach podejmujący naukę w Polsce. Stypendia naukowe i socjalne mogą otrzymać także uczniowie szkół średnich oraz doktoranci. Zakres przyznawania stypendiów zależy od środków, jakimi dysponujemy i zmienia się każdego roku w zależności od wysokości tych środków. W przypadku stypendium naukowego należy wykazać się wysoką średnią ocen. Bierzemy też pod uwagę działalność społeczną studentów. Chcemy wspierać osoby aktywne, które mają pomysły i udzielają się w swojej społeczności. Proszę jednak pamiętać o tym, że w skali wydatków na studia w USA nie są to kwoty znaczące, ale mogące pomóc choćby w zakupie podręczników czy pomocy naukowych.

Jakiego typu projekty polonijne finansuje Stowarzyszenie Wspólnota Polska?

– Środki, które otrzymujemy od Senatu RP, przeznaczane są na kilka obszarów tematycznych: edukacji, kultury, wspierania organizacji i ich struktur i sportu. W tych obszarach przekazujemy dofinansowania beneficjentom. Jeśli chodzi o Stany Zjednoczone, to realizujemy choćby program wsparcia szkół polonijnych w zakresie wynajmu pomieszczeń. W ubiegłym roku objęliśmy takim wsparciem 16 placówek, w tym roku będzie to ponad 20 szkół w obrębie aglomeracji chicagowskiej. Blisko współpracujemy ze Zrzeszeniem Nauczycieli Polskich w Ameryce. Zdarza się, że finansujemy polonijne media. W tym roku będziemy dofinansowywać organ prasowy Zrzeszenia Nauczycieli Polskich w Ameryce. Dofinansowujemy także przedsięwzięcia i projekty kulturalne, od kilku lat współpracujemy z Orkiestrą Paderewskiego. Udało nam się pomóc w wystawieniu „Strasznego dworu” oraz zorganizowaniu Koncertu Niepodległościowego. Nie jest to duża pomoc finansowa, bo w Polsce pokutuje przekonanie, ze USA to kraj bogaty i tamtejsze organizacje nie potrzebują wsparcia z Polski. To przekonanie jest jednak błędne. Polonijne przedsięwzięcia warto wspierać z kilku powodów: promocji Polski za granicą, dowartościowania i zauważenia organizatorów, a także dla podtrzymywania polskiej tożsamości i kultury.

Od kilku lat rzeczywiście obserwujemy w Polsce zwrot w podejściu do Polonii i jej potrzeb. Dofinansowywane są choćby polskie szkoły w Chicago. Niektórzy narzekają co prawda na ich jakość, ale faktem jest, że instytucje te uczą języka polskiego i historii, podtrzymując polskość wśród uczniów. Jaka jest główna motywacja Stowarzyszenia Wspólnota Polska, aby inwestować w polonijne szkoły?

– Może zacznę o tego, że niektórzy narzekają na polonijne szkolnictwo. Zdecydowanie przeciwko temu protestuję. Polonijne szkoły w USA nie odbiegają poziomem od szkół polonijnych w Wielkiej Brytanii czy innych krajach europejskich. To niesamowite instytucje polonijne. Ich poziom jest wysoki, realizowane są ambitne programy edukacyjne, organizowane są ciekawe przedstawienia i konkursy. W każdej chwili sprawdzić można, jak wspaniałe postępy, choćby w nauce języka polskiego, robią uczniowie. Oraz jakie wspaniałe pomysły mają nauczyciele, którzy nie zarabiają przecież dużo, a nierzadko wcale. My dostrzegamy, że szkoły polonijne są nie tylko ośrodkami nauki języka i kultury polskiej, ale też instytucjami integrującymi środowisko polonijne. Dzieci i rodzice działają razem, wspólnie kultywują polskość w szkołach, na piknikach i spotkaniach integracyjnych. Dlatego kładziemy ogromny nacisk na pomoc polonijnym szkołom i szkolenie zawodowe nauczycieli. Kształcimy nauczycieli polonijnych w Polsce oraz na miejscu, dzięki tworzeniu lokalnych ośrodków metodycznych. Stawiamy na oświatę i polonijną młodzież.

Dlaczego warto jest inwestować pieniądze polskiego podatnika w polonijną młodzież, czyli w grupę, która raczej nie wiąże swojej przyszłości z Polską?

– Naszym celem nie jest nakłanianie polonijnej młodzieży do powrotu do Polski. Zależy nam, żeby młodzi Polacy mieszkający w USA byli tutaj, na miejscu, ambasadorami polskości. Młody człowiek, który czuje sentyment do kraju swoich przodków, zna język polski i nie wstydzi się swoich korzeni, to najlepszy ambasador polskości. Tego rodzaju promocja jest Polsce niezwykle potrzebna.

W jaki sposób można ubiegać się w Stowarzyszeniu Wspólnota Polska o dofinansowanie do polonijnych projektów? Od czego zacząć?

– Przede wszystkim trzeba złożyć wniosek o dofinansowanie i wypełnić stosowne dokumenty. Wnioski Stowarzyszenie przyjmuje do końca września roku poprzedzającego realizację projektu. Są one dostępne na stronie internetowej Stowarzyszenia Wspólnota Polska. Jeśli chodzi o warunki, jakie trzeba spełniać, to jako instytucja należy działać już od jakiegoś czasu. W przypadku szkół polonijnych musi być to minimum jeden pełny rok szkolny, a organizacji – dwa lata działalności. Jest to potrzebne, ponieważ musimy być pewni, że dana szkoła czy organizacja jest na tyle stabilna, że można jej powierzyć pieniądze z budżetu państwa. Finansujemy organizacje, które nie są nastawione na zysk. Organizacja musi posiadać konto do przelewów międzynarodowych. Po spełnieniu tych warunków należy wypełnić wniosek o dofinansowanie. Należy opisać planowane przedsięwzięcie, jego cele, termin i liczbę biorących udział w projekcie osób. Ważne jest właściwe skalkulowanie budżetu. W budżecie, oprócz prawidłowych wyliczeń należy podać inne źródła finansowania. Wniosek składa się drogą elektroniczną, a my na bazie wpływających wniosków budujemy oferty tematyczne, rozdzielając fundusze na działalność kulturalną, edukacyjną i projekty związane z młodzieżą.

Skąd pochodzą rozdzielane przez Stowarzyszenie Wspólnota Polska środki?

– Głównym dysponentem budżetu polonijnego jest Senat, ale inne instytucje, np. Ministerstwo Edukacji Narodowej, także dysponują środkami na realizację projektów polonijnych. W listopadzie oferty składamy w Senacie, gdzie rozpatrywane są w pierwszych miesiącach roku. Następnie środki są przyznawane wnioskodawcom, przekazywane do szkół i organizacji polonijnych, a my przechodzimy do etapu rozliczeń.

Czy dla Stowarzyszenia istnieją za małe bądź za duże projekty polonijne?

– Za małe – generalnie nie, choć ubieganie się o niewielkie kwoty raczej pozbawione jest sensu. Wymierna pomoc to dofinansowanie rzędu 10 tysięcy złotych. Oczywiście istnieją projekty za duże, przekraczające nasze możliwości. Nie mamy możliwości finansowania projektów wycenianych na kilkaset tysięcy złotych. Trzeba rozumieć, że kwoty, o które ubiegają się wnioskodawcy, muszą mieścić się w rozsądnych ramach. Standardowe dofinansowanie, w wysokości 30-40 tysięcy złotych jest w naszym zasięgu, a jednocześnie jest to suma, która może rzeczywiście pomóc w realizacji projektu.

Co dzieje się, jeśli we wnioskach znajdują się błędy, albo wymagana dokumentacja jest niekompletna?

– Zwykle kontaktujemy się z wnioskodawcą z prośbą o uzupełnienie i poprawki. Nie jesteśmy instytucją bardzo restrykcyjną, więc nie odrzucamy z miejsca niekompletnych wniosków. Wspólnota Polska od samego początku swojej działalności, od jej założenia przez profesora Stelmachowskiego, jest otwarta na potrzeby Polonii. Staramy się pomóc osobom działającym społecznie, także w prawidłowym wypełnieniu wniosku i zgromadzeniu odpowiedniej dokumentacji. Nie przyjmujemy natomiast wniosków, które nadchodzą po terminie, czyli później niż koniec września.

Czy środki przyznawane przez Stowarzyszenie są w jakikolwiek sposób rozliczane? Czy macie kontrolę nad tym, co dzieje się z tymi pieniędzmi?

– Oczywiście. Musimy mieć taką kontrolę, ponieważ sami podlegamy wszelkim instancjom kontrolnym w kraju. Dlatego też nasze rozliczenia są coraz bardziej szczegółowe, co nie zawsze podoba się stronie polonijnej. To, co można uprościć, staramy się uprościć, ale działamy zgodnie z polskim prawem i polską ustawą o rachunkowości, która jest niezwykle restrykcyjna. Nasze środki pochodzą z budżetu państwa polskiego – musimy wiedzieć, w jaki sposób zostały użyte. W związku z tym oczekujemy przedstawienia dokumentów i rachunków pokazujących, w jaki sposób pieniądze zostały wydane. Oczekujemy też sprawozdań z projektów i przedsięwzięć polonijnych, recenzji i artykułów prasowych. Przede wszystkim wymagamy, aby ukazywały się w nich informacje o pochodzeniu przyznanych środków.

Czy zdarzają się wnioskodawcy nieuczciwi, którzy chcą wyłudzić dofinansowanie na fikcyjne projekty?

– Na szczęście zdarza się to sporadycznie. W przeszłości miały miejsce takie przypadki, ale obecnie raczej nie zdarzają się nieuczciwi beneficjenci. Inna sprawa, że często nie potrafią właściwie udokumentować wydatków. Jeśli projekt został zrealizowany – zakładamy, że przyznane przez nas pieniądze zostały użyte właściwie. Natomiast dokumenty przedstawiane przez beneficjentów często po prostu nie nadają się do rozliczenia. Wtedy wspólnie szukamy rozwiązań, żeby właściwie rozliczyć koszty. Dlatego zwracam się z apelem i prośbą do wszystkich wnioskodawców – proszę wybierać takie wydatki i koszty, które są łatwe do udokumentowania i rozliczenia.

Zachęcamy zatem do korzystania z pomocy Stowarzyszenia Wspólnota Polska i ubieganie się o dofinansowanie polonijnych projektów.

– Zapraszamy do korzystania z naszej pomocy. Warto działać dla dobra polonijnej społeczności i warto zwracać się do Stowarzyszenia o dofinansowanie projektów. Proszę pamiętać, że im dany projekt jest ciekawszy, kreatywny i wyróżniający się, tym większe ma szanse na otrzymanie dofinansowania.