Wielu emigrantów pozostawiło w Polsce mieszkania lub domy. Znaczna część tych nieruchomości jest usytuowana na gruntach pozostających w użytkowaniu wieczystym. Z dniem 1 stycznia 2019 roku wejdzie w życie ustawa przekształcająca prawo użytkowania wieczystego tych gruntów w prawo ich własności. Rodzi to wiele zmian dla ich właścicieli, a co więcej – może przynieść im znaczną korzyść ekonomiczną.
Dotychczas, tytułem użytkowania wieczystego gruntu, właściciele mieszkań lub domów uiszczali opłaty za użytkowanie wieczyste, których wysokość odpowiadała 1 proc. wartości gruntu. Opłatę tę wnosiło się rokrocznie, w terminie do 31 marca danego roku, przez czas trwania użytkowania wieczystego. Począwszy od 1 stycznia 2019 roku, opłatę tę zastąpi opłata przekształceniowa, która będzie uiszczana przez 20 lat, w wysokości 20-krotności dotychczasowej opłaty za użytkowanie wieczyste. Roszczenie o zapłatę opłaty przekształceniowej zostanie wpisane do księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości (co może utrudnić następnie obrót mieszkaniem lub domem).
Dla przykładu, jeżeli dotychczas właściciel mieszkania uiszczał opłatę za użytkowanie wieczyste w wysokości tysiąca złotych rocznie, będzie zobowiązany do uiszczenia opłaty przekształceniowej w wysokości 20 tys. złotych (20x1000 złotych), płatnej rocznie po 1000 złotych.
Co jednak istotne, w ustawie przekształceniowej wprowadzono możliwość przyznawania właścicielom mieszkań lub domów ulg w przypadku jednorazowego uiszczenia opłaty przekształceniowej, to znaczy jej wniesienia z góry za cały pozostały okres. W przypadku gruntów, których dotychczasowym właścicielem był Skarb Państwa, ulga ta wynosi od 60 proc.(w przypadku uiszczenia opłaty jednorazowo w pierwszym roku po przekształceniu) do 10 proc. (w przypadku uiszczenia opłaty przekształceniowej w 6 roku po przekształceniu).
Uwzględniając powyższy przykład, w którym opłata za użytkowanie wieczyste wynosiła 1000 złotych, zaś opłata przekształceniowa została obliczona na 20 tys. złotych, jej uiszczenie jednorazowo w pierwszym roku po 1 stycznia 2019 roku, dawałoby 60 proc. ulgę (12 tys. złotych), to jest opłata wnoszona jednorazowo wyniosłaby 8 tys. złotych.
W przypadku gruntów, których właścicielem była jednostka samorządu terytorialnego (np. miasto Warszawa), wysokość ulgi w przypadku jednorazowej płatności opłaty przekształceniowej określa uchwała rady gminy, powiatu lub sejmiku wojewódzkiego. W Warszawie, po pewnych politycznych przepychankach, wartość ulgi została określona na aż 98%. Innymi słowy, opłata wnoszona jednorazowo jest niższa niż przypadająca na dany rok rata opłaty przekształceniowej (1/20 opłaty). Dla zweryfikowania, jaka ulga przysługuje w danym mieście/gminie, należy zwrócić się do właściwego jej urzędu, z prośbą o informację.
Ulga w opłacie przekształceniowej nie jest jednak przyznawana automatycznie. Warunkiem jej uzyskania jest złożenie wniosku o jednorazową płatność opłaty przekształceniowej, po którym to wniosku właściwy urząd powinien przysłać informację o wartości opłaty jednorazowej po uwzględnieniu ulgi. Bez złożenia wniosku, ulga w opłacie przekształceniowej nie przysługuje, zaś rokrocznie należy się rata w opłacie przekształceniowej w wysokości 1/20 (to jest w wysokości dotychczas uiszczanej opłaty za użytkowanie wieczyste).
Skorzystanie z ulgi w opłacie przekształceniowej i jej jednorazowa płatność, oprócz korzyści ekonomicznej, chroni przed ryzykiem ekonomicznym. W toku uiszczania rat opłaty przekształceniowej (to jest przez 20 lat od 1 stycznia 2019 roku), dotychczasowy właściciel gruntu (Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego) będzie mógł bowiem aktualizować wysokość opłaty przekształceniowej i dostosowywać ją do aktualnej wartości gruntów. W poprzednich latach wysokość opłaty za użytkowanie wieczyste potrafiła wzrastać o 300 proc. lub 400 proc. w przypadku gruntów położonych w centrach miast. Brak jednorazowej płatności opłaty przekształceniowej może zatem narazić właściciela mieszkania lub domu na podobne zwyżki w toku 20-letniego okresu uiszczania opłaty przekształceniowej. Co więcej, niektóre jednostki samorządu terytorialnego – by zmaksymalizować dochód jednostki z tytułu opłaty przekształceniowej – jeszcze w tym roku postanowiły wprowadzić podwyżki opłaty za użytkowanie wieczyste. W takim przypadku jeśli użytkownik wieczysty nie akceptuje podwyżki opłaty, może w terminie 30 dni złożyć do Samorządowego Kolegium Odwoławczego wniosek o ustalenie, że podwyżka opłaty jest nieuzasadniona albo jest uzasadniona w innej wysokości. Co w przypadku, gdy decyzję o podwyżce otrzymaliśmy dawniej, niż 30 dni temu, ale przykładowo z uwagi na nieobecność w kraju i brak poinformowania przez najbliższych nie złożyliśmy „odwołania” do SKO? W takiej sytuacji zalecamy złożenie wniosku o ustalenie, że podwyżka opłaty jest nieuzasadniona, wraz z właściwie uzasadnionym wnioskiem o przywrócenie terminu na powyższą czynność.
Istotnym jest, by pamiętać, że po uiszczeniu opłaty przekształceniowej należy wystąpić o zaświadczenie, które stanowi podstawę wykreślenia z księgi wieczystej roszczenia o zapłatę oraz złożyć do sądu wieczystoksięgowego wniosek o wykreślenie wpisu tego roszczenia z księgi wieczystej.
W nowym, 2019, roku warto zatem zadbać o swój majątek pozostawiony w Polsce i uregulować sprawę jego własności i opłat z nim związanych.
Adwokat Jan Lech Puchalski
Partner Kancelarii Adwokackiej PDP – Pawłowska, Dębowska, Puchalski sp.p. z siedzibą w Warszawie, której jednym z profili działalności jest prowadzenie spraw osób zamieszkałych za granicą. Posiada bogate doświadczenie w prowadzeniu sporów sądowych w zakresie szeroko pojętego prawa gospodarczego (specjalizuje się w zakresie sporządzania kasacji i skarg kasacyjnych). Posiada bogate doświadczenie w obsłudze prawnej podmiotów gospodarczych: zarówno tej bieżącej, jak i przy realizacji dużych projektów gospodarczych.
Kancelaria Adwokacka PDP – Pawłowska, Dębowska, Puchalski Spółka partnerska
Poznańska 21 lok. 34, 00 – 685 Warszawa
+ 48 22-828-12-15, + 48 609 572 585, +48 500 188 483, +48 603 190 095
www.kancelariapdp.pl
fot.pxhere.com
Ewa Malcher
