Gaslighting to popularne ostatnio słowo w terminologii amerykańskich psychologów, niestety nie do końca przetłumaczalne na polski. Oznacza manipulację emocjonalną mającą na celu zasianie wątpliwości co do zdrowia psychicznego i racjonalnego osądu ofiary. Jest to forma przemocy psychicznej poważnie destabilizująca ofiarę, która zaczyna kwestionować własny osąd i postrzeganie rzeczywistości. Gaslighting jest praktykowane najczęściej przez osoby o skłonnościach narcystycznych, ponieważ osoby o tym zaburzeniu osobowościowym nie potrafią wziąć odpowiedzialności za własne zachowania i ustawicznie winią najbliższych za swoje błędy. Używają takich praktyk jak zaprzeczanie, oskarżanie, wprowadzanie w błąd i kłamanie, by zmanipulować ofiarę. Osoba zmanipulowana zastanawia się, gdzie popełniła błąd i dlaczego źle wszystko osądziła.
„Gas light” to tytuł sztuki teatralnej wystawianej w pierwszej połowie ubiegłego stulecia. Główny bohater wprowadza w życie swojej nowo poślubionej żony drobne i podstępne zmiany, których kobieta nie jest świadoma (ukrywa przedmioty, gasi światła). Gdy kobieta zwraca mu na to uwagę, krzyczy i zaprzecza wszystkiemu, wprowadzając ją w stan zaniepokojenia i niepewności. Bohaterka staje się zagubiona i powoli zaczyna utwierdzać się w przekonaniu, że to z nią dzieje się coś niedobrego. Jak wiele osób żyjących w toksycznych związkach czuje się podobnie? Ile razy usłyszeliście:” jak zwykle przesadzasz!”, “coś ci się ubzdurało!”, “ chyba zwariowałaś!”.
Jak rozpoznać gaslighting
Najlepsza przyjaciółka Moniki, zazdrosna o jej sukcesy w pracy i powodzenie u mężczyzn podkrada drobne przedmioty z jej domu. Kiedy Monika odwiedza ją i ze zdumieniem odkrywa swoje rzeczy, przyjaciółka mówi: ”coś ty, Monika, przecież dałaś mi to parę miesięcy temu”, “coś się dzieje z twoją pamięcią, musiałaś chyba zapomnieć”. Monika odchodzi z wątpliwościami dotyczącymi stanu własnej pamięci.
Gdy mąż decyduje się na pozamałżeński romans i zostaje na tym złapany, odwraca kota ogonem krzycząc, że żona zwariowała z zazdrości i jest z nią coś nie tak. Wielu zdradzonych partnerów czuje się, jakby tracili zdrowy rozsądek i umiejętności rozeznania oczywistych faktów. Patrząc na siebie z perspektywy czasu zadają sobie pytanie, jak ktoś mógł ich tak zmanipulować, by zaprzeczali temu, co widzą na własne oczy.
Agata przez wiele miesięcy dyskutowała podczas terapii manipulacje swojej narcystycznej matki. Gdy skonfrontowała ją w końcu, reakcja matki była następująca :”to tylko twoja wyobraźnia, jesteś za wrażliwa, to się nie stało”. Agata zaczęła wątpić, czy to co czuła w dzieciństwie mogło być prawdą. Rozmowa z matką pozostawiła ją w przekonaniu że jej uczucia nic dla matki nie znaczą.
Manipulacja to przemoc
Gaslighting to jedna z technik przemocy emocjonalnej, która daje sprawcy władzę i dominację w związku. Może postępować wolno, by ofiara stopniowo zaczęła wątpić w swoją interpretację i ocenę sytuacji, a następnie dojść do wniosku, że coś jest nie tak z jej zdrowiem psychicznym. Gaslighting powoduje poważne szkody w psychice, powodując że ofiara nie wierzy w swoje możliwości racjonalnego myślenia i kwestionuje własne uczucia. Ten brak zaufania do siebie i innych wpływa niekorzystnie na formułowanie zdrowych związków w przyszłości.
Jeśli myślisz, że stałeś się ofiarą tej formy przemocy psychicznej, praktykuj następujące kroki:
1. Zapisuj w dzienniczku swoją własną interpretację sytuacji i swoje uczucia.
2. Porozmawiaj o sytuacji z zaufanym przyjacielem lub terapeutą.
3. Zacznij wierzyć swojej własnej intuicji i uczuciom. One cię nie zawiodą.
4. Utrzymuj zdrowe granice z osobą manipulującą i zatrzymuj niestosowne komentarze.
5. Daj sobie trochę czasu i przemyśl sytuację zanim zaczniesz wątpić w swój osąd.
Każdy z nas posiada odmienną interpretację wydarzeń i doświadczeń życiowych. Możemy nie zgadzać się z innymi, możemy uważać że nasz osąd jest ten jedyny, prawdziwy. To nie jest gaslighting. Pamiętaj, że gaslighting jest formą przemocy psychicznej. Znajdź siłę i wsparcie z zewnątrz, by się z tej sytuacji wydostać.
Katarzyna Pilewicz LCPC, CADC
psycholog i psychoterapeutka licencjowana w stanie Illinois. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Obecnie prowadzi badania doktoranckie w Walden University na temat wpływu psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Członek American Psychological Association i PSI CHI. W swojej praktyce opiera się na holistycznym poglądzie o wzajemnym wpływie umysłu, ciała i środowiska. W swojej klinice w Deerfield zajmuje się leczeniem młodzieży i dorosłych z problemami psychologicznymi pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.
Psychological Counseling Center prowadzi konsultacje i porady dla osób zmagających się z problemami natury psychologicznej. Pomożemy zredukować stres, lęki i depresję. Wskażemy właściwe rozwiązania. Ukierunkujemy cię na odnalezienie siebie i twojej drogi życiowej. Po konsultację dzwoń: (847) 907-1166.
NOWA GRUPA:
Psychological Counseling Center otwiera nową grupę dla rodziców POZYTYWNE RODZICIELSTWO. W komfortowej atmosferze, pełnej poufności i wzajemnego wsparcia omawiamy trudne sytuacje i problemy, by znaleźć proste rozwiązania. Zrozum zachowanie swojego dziecka! Działaj na jego korzyść! Program oparty jest na zasadach nauk Alfreda Adlera. Po informacje dzwoń: (847) 907-1166
fot.PXHere.com
Katarzyna Pilewicz
