Pani Irena ma następujące pytanie: „Mąż pobiera emeryturę Social Security, a ja dostaję połowę jego świadczeń. Niestety, małżeństwo nie układa się. Mąż uważa, że moja renta pomniejsza jego świadczenia. Chce się ze mną rozwieść, żebym została pozbawiona renty i ubezpieczenia Medicare. Czy to możliwe? Jesteśmy małżeństwem od 8 lat, mam 68 lat i już nie dam rady wypracować własnej emerytury. Co mam zrobić?”
Oto inny problem, tym razem pani Teresy: „Nigdy w Stanach nie pracowałam, bo wychowywałam trójkę dzieci. Dwadzieścia lat po ślubie mąż znalazł sobie inną kobietę. Domaga się rozwodu, na co nie chcę się zgodzić. On mnie straszy, że jak się nie zgodzę, to on nie pozwoli, żebym ja dostawała po nim rentę Social Security. Czy to prawda, że może mnie pozbawić tych świadczeń?”
Zgoda męża niepotrzebna
Odpowiedź jest prosta. Mąż ani były mąż nie może odebrać żonie należnych jej świadczeń Social Security: renty małżeńskiej i ubezpieczenia zdrowotnego Medicare. Zgoda męża czy byłego męża nie jest wymagana. Co prawda, rozwiedziona żona potrzebuje 10 lat małżeństwa, by kwalifikować się do renty po byłym mężu. Ale jeżeli żona jest już na rencie i rozwiedzie się po mniej niż 10 latach małżeństwa, to renta nie zostanie wstrzymana. Dlatego ani pani Teresa, ani Irena nie muszą się martwić, że stracą swoje świadczenia.
Ile renty dla żony
Nawet osoba, która nigdy nie pracowała w Stanach, może dostać rentę Social Security z tytułu małżeństwa z amerykańskim pracownikiem, który wypracował własną emeryturę albo otrzymuje rentę inwalidzką. Ażeby uniknąć niepotrzebnych uogólnień, załóżmy, że pracownikiem jest mąż, a żona swoich świadczeń nie wypracowała, choć oczywiście sytuacja może być odwrotna.
Niepracującej żonie może należeć się renta małżeńska w wysokości do połowy emerytury męża. Jeżeli żona jest uprawniona zarówno do własnej emerytury, jak i renty po mężu, to Administracja Social Security zawsze wypłaca w pierwszej kolejności jej własną emeryturę. Jeżeli jej emerytura jest niższa od renty po mężu, to otrzyma ona świadczenia łączne w wysokości renty małżeńskiej. Żona dostanie rentę małżeńską dopiero wtedy, gdy jej mąż złoży wniosek o swoją emeryturę.
Uwaga na redukcję aktuaryjną! Małżonkowie, którzy biorą swoje renty przed osiągnięciem pełnego wieku emerytalnego (obecnie 66 lat), mają te świadczenia na stałe pomniejszone. Stopień redukcji zależy od wieku. Na przykład, występując o rentę w wieku 62 lat, żona dostaje 70 proc. połowy emerytury męża, czyli tylko 35 proc. jego świadczeń (30 proc. redukcji). W wieku 63 lat redukcja wynosi 25 proc., w wieku 64 – 16,66 proc., a w wieku 65 lat – 8,5 procent. Więcej informacji SSA podaje na swojej witrynie: www.SSA.gov.
Renta po rozwodzie
Rozwódka otrzyma rentę małżeńską, jeżeli spełni wszystkie następujące warunki:
– osiągnie wiek emerytalny – co najmniej 62 lata
– nie wyszła ponownie za mąż
– małżeństwo z pracownikiem trwało co najmniej 10 lat
– były małżonek (pracownik) jest uprawniony do emerytury (ukończył 62 lata) albo renty inwalidzkiej Social Security. Jeżeli eksmąż ukończył 62 lat, ale nie jest na emeryturze, wtedy rentę można otrzymać dopiero 2 lata po rozwodzie.
Renta rozwiedzionej żony nie powoduje pomniejszenia emerytury pracownika, ani renty jego drugiej żony.
Gdy małżonkowie rozliczają podatki oddzielnie
Pani Elwira pracowała w Stanach tylko kilka lat i liczy na rentę po swoim drugim mężu, z którym jest w związku od siedmiu lat. Jednak nie jest pewna swojej przyszłości, bowiem jej mąż rozlicza ich podatki oddzielnie. Nie jest pewna, czy w takiej sytuacji należeć jej się będą jakieś świadczenia.
Odpowiedź. Sposób sporządzania deklaracji podatkowych nie ma wpływu na rentę Social Security. Rozliczenie podatkowe z małżonkiem nie jest podstawą do renty małżeńskiej, lecz sam fakt istnienia małżeństwa.
Rozwód a konta emerytalne
Jeżeli mąż ma plan emerytalny w pracy, to po rozwodzie część świadczeń będzie należała się żonie. Podzielone też musi zostać zakładowe konto emerytalne męża, w zależności od długości związku małżeńskiego. Mąż nie może odmówić wypłaty świadczeń. Jeżeli grozi ci rozwód, koniecznie zwróć się do prawnika, żeby wyegzekwował przysługujące świadczenia. Prawnik załatwi podział funduszy emerytalnych między małżonkami. Służy temu sporządzona przez sąd instrukcja dla administratora planu emerytalnego (ang. Qualified Domestic Relations Order, QDRO), by przeniósł część udziału w planie na nazwisko eksmałżonka, zachowując uprzywilejowany status podatkowy.
QDRO musi być wydany przez stanowy sąd. Może on dotyczyć każdego rodzaju programu emerytalnego (jak profit-sharing, 401(k), Keogh, SEP etc.) z wyjątkiem IRA. Administrator planu musi zaakceptować QDRO, pod warunkiem, że zarządzenie jest prawomocne. Jeżeli rozporządzenie jest nieprawidłowo przygotowane, to przywileje podatkowe mogą być utracone.
Przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji przeczytaj książkę pt. „Amerykańskie emerytury” oraz skonsultuj się z prawnikiem albo doświadczonym księgowym.
Wniosek
Programy emerytalne stanowią największy przedmiot majątkowy typowego Amerykanina, zaraz po domu. Rozwodzący się małżonkowie mogą przypuszczać, że niewiele mają do podziału, ale po wielu latach pracy na koncie emerytalnym może spoczywać spora kwota. Część tych pieniędzy należy się drugiemu małżonkowi: czy w formie jednorazowej wypłaty gotówką, czy w miesięcznych spłatach. Mąż nie może odmówić tego prawa swojej żonie. Tak samo, jak nie może pozbawić jej renty Social Security.
***
Uwaga, pytania do autorki należy wysyłać e-mailem: [email protected]
Ewa Malcher
