Ogłoszenie 1 września Światowym Dniem Modlitw o Ochronę Stworzenia to kolejna inicjatywa papieża Franciszka dedykowana środowisku naturalnemu po jego encyklice „Laudato si’ ”. "Ekologiczny przełom” jego pontyfikatu został zapowiedziany już na jego początku.
Nowością spojrzenia papieża z Argentyny na kwestie ekologii, obecne wcześniej w nauczaniu Jana Pawła II i Benedykta XVI, jest ich scalenie ze sprawami społecznymi i walką z ubóstwem. Jego wezwania jednoczą także ludzi dalekich od Kościoła, wyznawców innych religii czy wyznań. Mają zarazem znacznie szerszy zasięg.
Franciszek wskazuje, że konieczność ratowania Ziemi, w pierwszej kolejności przed niszczycielską siłą człowieka, jest jednym z najważniejszych zadań ludzkości, która powinna zjednoczyć się wokół tej idei ponad innymi podziałami.
„Strzec dzieło stworzenia”, „poszanowanie każdego Bożego stworzenia oraz środowiska, w którym żyjemy” - te imperatywy papież wymienił w homilii podczas mszy inaugurującej jego pontyfikat 19 marca 2013 roku. Już wtedy wskazał jeden z priorytetów posługi, której patronem uczynił świętego Franciszka z Asyżu. Również jego słowa „Pochwalony bądź” są główną inspiracją encykliki.
Nowy papież apelował przed dwoma laty do rządzących w świecie polityki i gospodarki, aby byli „„opiekunami stworzenia, Bożego planu wypisanego w naturze, opiekunami bliźniego, środowiska”.
„Nie pozwólmy, by znaki zniszczenia i śmierci towarzyszyły naszemu światu!” - wzywał.
Światowy Dzień Modlitw o Ochronę Stworzenia został ustanowiony niecałe dwa miesiące po publikacji encykliki poświęconej w dużej części kwestiom środowiska naturalnego i jest, jak zauważyło Radio Watykańskie, jej „naturalną konsekwencją”.
Papież podkreślił ogłaszając ten dzień: „Jako chrześcijanie pragniemy wnieść swój wkład w rozwiązanie kryzysu ekologicznego, wobec którego staje obecnie ludzkość. W tym celu musimy przede wszystkim z naszego bogatego dziedzictwa duchowego czerpać motywacje ożywiające pasję ochrony stworzenia”.
Zdaniem Franciszka konieczne jest wielkie „ekologiczne nawrócenie” chrześcijan i to w duchu ekumenizmu. Dzień modlitw obchodzony będzie razem z Kościołem prawosławnym, którego formalny zwierzchnik, patriarcha Konstantynopola Bartłomiej, jest bardzo zaangażowany w kwestie ochrony środowiska , o czym świadczą także jego wypowiedzi przytoczone w encyklice.
Od lat żadna encyklika nie wywołała tak ożywionej dyskusji niemal na całym świecie. Niezależnie od kontrowersji, jakie wzbudziły słowa Franciszka wymierzone w wielkie koncerny, przyczynił się on – podkreślają komentatorzy - do uwrażliwienia opinii publicznej. Co więcej, papież zjednoczył wokół tej tematyki zarówno wielu chrześcijan, jak i laickie ruchy obrony środowiska.
Według watykanistów „Laudato si’” ma charakter wręcz rewolucyjny, gdyż po raz pierwszy kluczowy element nauczania poświęcony jest ekologii. Całemu Kościołowi dał on możliwość zaznaczenia stanowczego głosu w kwestii świadomości ekologicznej katolików.
Jednak sam papież wyznał, że nie chce, aby jego encyklikę nazywać „zieloną”. To dokument społeczny - powiedział.
Kolejne ważne słowa Franciszka na temat bezwzględnego wymogu troski o środowisko padły w Boliwii, podczas spotkania z ruchami ludowymi. Zachęcił do refleksji: „Czy uznajemy, że sytuacja nie zmierza w dobrym kierunku, gdy gleba, woda, powietrze i wszystkie byty stworzone są nieustannie zagrożone?”. Przyznał rację ekologom, którzy – jak przypomniał - od dawna alarmują, że w ekosystemie dochodzi do nieodwracalnych szkód.
„W niemal dziki sposób karzemy Ziemię, ludy i osoby” - powiedział wtedy papież. Dał wyraz swemu sprzeciwowi wobec systemu gospodarczego, który „przyspiesza w nieodpowiedzialny sposób tempo produkcji i wdraża w przemyśle i rolnictwie metody niszczące Matkę Ziemię w imię wydajności”.
Apelując o obronę Ziemi Franciszek oświadczył w Boliwii: „Wspólny dom nas wszystkich jest plądrowany, dewastowany, bezkarnie upokarzany. Tchórzostwo w jego obronie jest grzechem ciężkim”.
Podkreślił, że kolejne międzynarodowe szczyty klimatyczne nie przynoszą żadnych istotnych rezultatów.
Watykanistka dziennika „Il Messaggero” Franca Giansoldati w rozmowie z PAP podkreśliła odwagę, z jaką Franciszek podjął złożone kwestie ekologii w swoim dokumencie. Jak wskazała, także Jan Paweł II, tak bardzo rozmiłowany w naturze, myślał o „zielonej encyklice”.
„Lecz jego współpracownicy zachęcili go, by z nią zaczekał aż świat nauki wypowie się jednoznacznie na temat wielu kwestii, na przykład skutków dziury ozonowej. Naukowcy prosili go o ostrożność” - powiedziała włoska watykanistka.
Przypomniała następnie, że polski papież, a także Benedykt XVI, kierowali apele o ochronę natury, na przykład w obronie Amazonii. Ale dopiero Franciszek, stwierdziła, miał odwagę zebrać całą myśl ekologiczną w encyklice, „nie biorąc pod uwagę naukowych polemik na temat przyczyn katastrof ekosystemu”.
„Papież wyraźnie wskazuje palcem na człowieka, który jako jedyny ponosi odpowiedzialność za zmiany klimatyczne, i apeluje o zmianę stylu życia” - powiedziała Franca Giansoldati. Wśród najważniejszych aspektów encykliki wymieniła apel o rezygnację z nadmiernego wydobycia ropy i węgla na rzecz energii odnawialnej.
W ten sposób w ocenie watykanistki rzymskiej gazety papież idzie “pod prąd”. Ale najważniejsze, dodała, że przyczynia się do rozbudzenia w katolikach ducha ekologii.
Watykanista agencji Ansa Fausto Gasparroni powiedział PAP, że nowość w podejściu Franciszka do tej tematyki polega na jego woli umieszczenia ekologicznego zaangażowania i obrony stworzenia w centrum swego pontyfikatu i nauczania.
“Encyklika +Laudato si'+ jest też bardzo surowym aktem oskarżenia - znacznie surowszym od tonu poprzednich papieży - wobec kapitalistycznej gospodarki bez żadnej kontroli, która nie tylko niszczy naturę, ale wręcz zabija” -zauważył Gasparroni. Przypomniał, że już trzy dni po wyborze nowy papież, przywołując postać świętego Franciszka z Asyżu mówił: „obecnie także my nie mamy zbyt dobrych relacji ze środowiskiem naturalnym”.
Zdaniem watykanisty włoskiej agencji dzięki temu Franciszek zdołał też wywrzeć wpływ na międzynarodową politykę.
„Wystarczy przypomnieć o tym, że prezydent USA Barack Obama, ogłaszając niedawno przełomowy, nie mający precedensu plan redukcji emisji CO2 przez elektrownie o 32 proc. do 2030 roku przywołał właśnie encyklikę papieża Franciszka” - dodał.
Na ten aspekt wpływu przesłania encykliki na politykę rządów i organizacje międzynarodowe uwagę zwrócił przewodniczący Papieskiej Rady Sprawiedliwość i Pokój kardynał Peter Turkson.
“Na świecie zaczęli słuchać papieża” - stwierdził watykański dostojnik, który w Nowym Jorku uczestniczył w czerwcu w dyskusji na temat zmian klimatycznych. Odnotował, że wielokrotnie w jej trakcie odwoływano się do dokumentu. Ujawnił, że do Watykanu wciąż napływają gratulacje dla papieża od naukowców i szefów oraz przedstawicieli rządów.
Z Rzymu Sylwia Wysocka(PAP)
Zamieszczone na stronach internetowych portalu www.DziennikZwiazkowy.com materiały sygnowane skrótem „PAP” stanowią element Codziennego Serwisu Informacyjnego PAP, będącego bazą danych, którego producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa S.A. z siedzibą w Warszawie. Chronione są one przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Powyższe materiały wykorzystywane są przez Alliance Printers and Publishers na podstawie stosownej umowy licencyjnej. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, jest zabronione.
Ewa Malcher
