Ewa Malcher
Alex L. Włodzimierski na początku lat siedemdziesiątych przez dwa lata kierował budową największego wówczas w świecie centrum handlowego, które powstało na przedmieściu Chicago. Popularne Woodfield Mall w Schaumburgu wyrastało pod czujnym okiem polskiego inżyniera.
Gigantyczny kompleks handlowy
„Dziennik Związkowy” tak pisał na krótko przed tym, jak 9 września 1971 r. Woodfield Mall został uroczyście oddany do użytku: "Ten gigantyczny kompleks zaplanowany jako dwu- lub trzykondygnacyjna konstrukcja, zdolna pomieścić 215 sklepów i magazynów, jest najnowszym wyrazem architektonicznej kompozycji, elegancji, stylu i maksymalnego komfortu dla klienta. Ogromne dziedzińce zewnętrzne i wewnętrzne, wśród których wielki dziedziniec w środkowym hallu projektowany na wzór dawnych greckich amfiteatrów jest harmonijnym połączeniem klasycznego stylu i nowoczesnej techniki: ogromne akwarium ze specjalnymi efektami wizualnymi i dźwiękowymi, kolosalna hala na meetingi i zebrania, szerokie aleje pomiędzy poszczególnymi segmentami całości, mnóstwo zieleni, trawników, kwiaty w pomysłowym dekoracyjnym układzie, budynek teatralny z dwoma kinami – tworzą imponującą całość.
O rozmiarach tego największego na świecie „shopping center” mówią chyba najlepiej same cyfry: całkowity projekt zajmuje fantastyczny obszar 2 000 000 stóp kwadratowych, a przestrzeń zajęta pod sklepy i magazyny – 131 akrów. Koszt budowy wyniósł 90 000 000 dolarów".
Przygotowanie architektoniczne, budowa i koordynacja tego gigantycznego projektu to praca zespołowa wielu architektów i firm budowlanych zatrudnionych przez właściciela projektu Woodfield Associates i głównego wykonawcy Taubman Company Inc. z Southfield w Michigan. Jednak pierwsze miejsce na tej długiej liście zajmowała firma WLW & Assoc. Inc., którą zaangażowano do wykonawczego i konstrukcyjnego nadzoru. Jej dyrektorem był nasz rodak – inż. Alex L. Włodzimierski.
Wykształcony w Niemczech i w USA
Urodzonemu w 1926 r. w Polsce inż. Włodzimierskiemu nie dane było wykształcić się w swoim kraju. W wyniku wojennych zawirowań znalazł się w Niemczech. W 1948 r. ukończył gimnazjum i liceum fizyczno-matematyczne w Regensburgu-Hohenfels w amerykańskiej strefie okupacyjnej Niemiec. W latach 1948–49 studiował inżynierię cywilną na University of Regensburg, by studia w dziedzinie inżynierii i matematyki ostatecznie ukończyć na DePaul University w Chicago. Tytuł inżyniera otrzymał po następnych dwóch latach nauki w Illinois Institute of Technology, który ukończył w 1960 roku. Przez większość swojej późniejszej kariery zawodowej wykorzystywał nabyte na uczelniach obu krajów umiejętności.
Przez dwa lata był m.in. pracownikiem znanej chicagowskiej firmy architektonicznej Skidmore, Owings & Merrill Architects & Engineers. W 1968 r. założył własną firmę WLW & Associates Inc., której został prezesem i która zdobyła kontrakt na nadzór budowlany i opiekę architektoniczną nad Woodfield Mall. Jednak zanim do tego doszło, WLW & Associates nadzorowało takie budowy jak Medical Center w La Grange, szpital w Springfield w stanie Vermont, kościół Lakeside Congregation w Highland Park, Tribune Square Additions w Chicago, Industrial Center w Elk Grove, St. Nicolas Serbian Eastern Orthodox Church w Chicago oraz wiele innych, a wśród nich domy apartamentowe, rzeźnie, fabryki, magazyny, motele, kościoły czy banki.
Ten niezwykle zdolny inżynier w stosunkowo krótkim czasie po przybyciu do Stanów Zjednoczonych zrealizował 23 projekty, w których albo uwzględniano jego koncepcje architektoniczne, albo zlecano nadzór nad wykonaniem albo koordynację wszystkich robót budowlanych.
Rok 1969 okazał się szczytowym w karierze zawodowej inż. Włodzimierskiego. To właśnie jego firmie zostaje powierzone architektoniczne przedstawicielstwo i koordynacja całej budowy największej – mówiąc współczesnym językiem – galerii handlowej na świecie.
Rekordowe tempo budowy
Tempo budowy tego potężnego kompleksu również biło wszelkie rekordy. W październiku 1969 r. rozpoczęto pierwsze roboty niwelacyjne na setkach akrów pól kukurydzianych, w dużej części zalanych wodą. Nie minęły dwa lata, gdy w przededniu uroczystego otwarcia inż. Włodzimierski oprowadzał po budowie przedstawiciela „Dziennika Związkowego”. Reporter Antoni Leszczyński wówczas pisał: "Na kilka tygodni przed oficjalnym otwarciem Woodfield Mall robi wrażenie potężnego ula, w którym 7000 osób personelu pracuje gorączkowo w ostatniej fazie konstrukcyjnej. Inżynier Włodzimierski, który swój czas dzieli pomiędzy biuro „polowe” na budowie i swoje biuro w śródmieściu przy 188 Randolph, jest jednym z najważniejszych mózgów, gdzie zbiegają się wszystkie arterie komunikacyjne. To polski inżynier i jego międzynarodowy personel musi przygotowywać, kontrolować i uzgadniać setki prac i projektów. Od inspekcji gruntu, cementu, szkła, stali konstrukcyjnej, materiałów budowlanych, drewna – do stałej inspekcji poszczególnych planów, koordynacji z wykonawcą generalnym i podwykonawcami oraz stałej łączności z architektami projektującymi poszczególne magazyny i pomieszczenia użytkowe".
Ogromny wysiłek
Inż. Mirosław Niedziński ze Zrzeszenia Polsko-Amerykańskich Inżynierów docenia rozmach budowy w Schaumburgu i wysiłek polskiego inżyniera. – To było przedsięwzięcie na ogromną skalę. Wystarczy przypomnieć, że musiało zostać zniwelowanych kilkadziesiąt hektarów. To przecież nie był prosty most czy pojedynczy budynek. To kwestia pracy kilku tysięcy ludzi. To sprawa zamknięcia ruchu na okolicznych drogach na wiele miesięcy, a nawet lat, by pojazdy uczestniczące w budowie miały swobodny przejazd. Koordynacja całej budowy, którą prowadził inż. Włodzimierski, to był naprawdę ogromny wysiłek. Można to porównać do zbudowania miasta w szybkim tempie. To nie tylko stawianie ścian, to budowa pełnego systemu kanalizacji, elektryczności, wewnętrznego systemu komunikacji. Jeszcze przez długi czas było to największe centrum handlowe na świecie. Ta etykietka mówi sama za siebie. Wielkie centrum, więc i wysiłek ogromny. Osoba, która była praktycznie odpowiedzialna za koordynację wszystkiego i planowe wykonanie całej budowy, musiała być kimś, kto miał za sobą wielkie osiągnięcia. Do tego dochodziła wykwalifikowana kadra, która mu pomagała. Jednak wiemy dobrze, że wszystko zależy od tego, jak wódz poprowadzi. I tutaj wódz nie zawiódł. Na każdej budowie najważniejsza jest koordynacja. Koordynacja dostaw materiałowych i koordynacja prac wszystkich wykonawców. Ze wszystkich powierzonych mu zadań inżynier Włodzimierski wywiązał się bez zastrzeżeń. Najlepszym tego potwierdzeniem jest fakt, że Woodfield Mall został oddany do użytku w terminie – ocenia chicagowski inżynier Niedziński.
Podobnie o inż. Włodzimierskim z dzisiejszej perspektywy mówi polska inżynier Barbara Kotecki z Chicago. – Jeśli inż. Włodzimierskiemu powierzono nadzór nad tak wielką budową, to znaczy, że otrzymał olbrzymi kredyt zaufania, który zawdzięcza wcześniejszym osiągnięciom. To nie tylko zaszczyt, że został głównym inżynierem prowadzącym, ale i dowód na to, że był wybitnym fachowcem, któremu można powierzyć nawet największe budowy, a taką był Woodfield Mall. Wiadomo, że takiego zadania nie powierzono by nikomu, kto by się nie wykazywał ogromnym doświadczeniem i wielką wiedzą. Możemy być z niego dumni. Zaledwie 43-letni polski inżynier miał już pełne przygotowanie do tego, by ogromne przedsięwzięcie doprowadzić do szczęśliwego końca. Centrum stoi do tej pory, wytrzymując próbę czasu i służąc do dzisiaj milionom klientów rocznie.
Największa atrakcja Illinois
Woodfield Mall stoi do dziś, jednak pozostaje już tylko największą galerią handlową w Illinois. W styczniu właściciele galerii przedstawili plan renowacji kompleksu za 13,8 mln dolarów. W planach jest m.in. wymiana płytek podłogowych na pierwszym piętrze pochodzących jeszcze z początków lat 70. XX w. oraz wyłożenie drugiego piętra dywanami, co przyczyniłoby się do obniżenia poziomu hałasu. Powstanie dodatkowa winda oraz ruchome schody. Wszystko dla polepszenia komfortu klientów.
W dniu otwarcia w Woodfield Mall działały 224 sklepy. Dzisiaj można tam naliczyć ponad 300 punktów handlowych. Ostatni raz Woodfield poddano renowacji 20 lat temu, gdy w 1995 r. otwarto 50 kolejnych sklepów, w tym 3-piętrowy Nordstrom.
Woodfield Mall – galeria, w której budowie znaczący udział miał polski inżynier Alex Włodzimierski, jest nadal największą atrakcją naszego stanu. Każdego roku odwiedza ją ponad 20 mln kupujących i turystów. Inżynier Włodzimierski zmarł w 2006 roku w Chicago.
Andrzej Kazimierczak
[email protected]
