Redakcja
Wystawa autorstwa Wojtka Sawy, artysty multimedialnego, reżysera i tłumacza, poświęcona dzieciom, które przeżyły II wojnę światową.
Polska opowieść, którą Wojtek Sawa nazwał „Ściana mówi” (The Wall Speaks) – jest opowieścią o byciu zakneblowanym przez wiele lat, a w pewnym sensie do dzisiaj. To opowieść w gruncie rzeczy uniwersalna i jest przykładem pozbawienia głosu i związanego z tym ciężaru.
– Przeżyły ją w sposób, który określam „kataklizmem podczłowieka”. Długo się zastanawiałem, co było istotą tego przeżycia. Nie był to holokaust, jak w przypadku Żydów, którzy podlegali planowej eksterminacji – zabijaniu za sam fakt bycia Żydem. Wobec Polaków hitlerowcy podejmowali świadome, celowe działanie idące w kierunku zepchnięcia tej nacji do roli podludzi – przez mordowanie elit, niszczenie kultury, tradycji, zakaz uczęszczania na uczelnie, do teatru czy opery itp. Skazano Polaków na status podludzi. Dlaczego to wydaje mi się tak ważne, w moim odczuciu to problem uniwersalny i objawiający się również dzisiaj. Traktowanie ludzi jako niezupełnie uprawnionych, żeby byli ludźmi w pełnym wymiarze, równoprawnymi – to widać i teraz, i nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale na całym świecie. Różne grupy ludzi są traktowane gorzej z różnych względów – przykleja się im jakiś stereotyp albo są w gorszej sytuacji, bo są emigrantami, nielegalnymi emigrantami, należą do mniejszości etnicznej, seksualnej, religijnej itd. – ci ludzie są w jakimś stopniu pozbawieni głosu, pozbawieni równouprawnienia.
Struktura wystawy
Wystawa składa się z kilku części. Naczelnym elementem są bardzo duże zdjęcia osób opowiadających swoją historię z okresu, gdy byli dziećmi lub bardzo młodymi ludźmi. Fotografie dopełnią także krótkie filmy z życia bohaterów ekspozycji. Ciekawym elementem są również leżące na podłodze cegły, na których zapisano przykłady pozbawiania ludzi głosu, nie tylko przez naszych ówczesnych wrogów, ale też aliantów.
– Chciałbym przypomnieć, że prezydent Roosevelt celowo zataił informacje np. o Katyniu, żeby nie psuć wizerunku Związku Sowieckiego. Problem przyklejania nam „gęby” został zainicjowany przez wrogów, a przez sojuszników przejęty i ta polska „gęba” tkwi w świadomości zachodniej do dzisiaj. Zależy mi, żeby widz podniósł taką cegłę z podłogi i chodził z nią przez jakiś czas po wystawie, dając sobie w ten sposób możliwość poczucia, jak wielkim ciężarem jest przyklejony fałszywy wizerunek. Na odwrocie cegły jest miejsce na napisanie swojego przeżycia – doświadczenia bycia potraktowanym stereotypowo, czyli jak człowieka subkategorii. Po wpisaniu swojej historii na cegłę, oczywiście anonimowo, proszę o umieszczenie jej w przygotowanej do tego konstrukcji, która finalnie stworzy ścianę, mur.
Wojtek Sawa w związku z wystawą współpracuje z amerykańskimi uniwersytetami, wydziałami sztuki i psychologii. Wystawie patronuje Konsulat RP.
– Liczę na to, że zagadnienia związane z naszymi polskimi przeżyciami sięgającymi wojny – których echa w żywy sposób żyją po dziś dzień i ciągle mają siłę oddziaływania nie tylko na sposób postrzegania nas w Stanach Zjednoczonych – przestaną być traktowane tylko jak polskie „podwórko” czy „piekiełko”, czy jak polska pretensja do świata. Liczę na to, że staną się zaproszeniem do dialogu, dyskusji o tym, co to znaczy być pozbawionym głosu, być zepchniętym do roli gorszego niż ten, który jest w głównym nurcie, który zawiaduje rzeczywistością. Jednym słowem – do uważnego i solidarnego popatrzenia na innych ludzi.
Ewa Uszpolewicz
Zdjęcia z projektu “ściana mówi” autorstwa Wojtka Sawy
***
Otwarcie wystawy Wojciecha Sawy The Wall Speaks - Ściana mówi
3 października 2013 roku o godz. 18.00
Wydarzenie pod patronatem i z udziałem konsulatu RP, Wydziału Sztuki, Psychologii i Muzyki Northeastern Illinois University.
Wystawie towarzyszyć będzie koncert, podczas którego zaprezentowane zostaną utwory W. Lutosławskiego, M. Ravela i J. Gołembiewskiego.
Northeastern Illinois University
Student Union Building
5500 N. St Louis Ave, Chicago IL
Zdjęcia z projektu “ściana mówi” autorstwa Wojtka Sawy
