Joanna Trzos
W 2023 roku ważne zmiany w sądownictwie, w podatkach i zakładaniu związków zawodowych
Od reformy wymiaru sprawiedliwości, poprzez nowe przepisy dotyczące czujników dymu, aż po kwalifikacje nauczycieli zastępczych – ponad 180 nowych praw wejdzie w życie w 2023 roku w stanie Illinois. Wiele z nich budzi kontrowersje. Warto zapoznać się z treścią regulacji, by skorzystać z ich zapisów, a w niektórych wypadkach uniknąć kar za niedostosowanie się do zaktualizowanych wymagań. Poniżej omawiamy niektóre z nowych ustaw, które wejdą w życie w 2023 roku.
W Illinois bez kaucji w ramach SAFE-T Act
Sędzia powiatu Kankakee Thomas Cunnington orzekł w środę, 28 grudnia, że Ustawa o Sprawiedliwości Przedprocesowej (Pretrial Fairness Act), będąca częścią kontrowersyjnej reformy sądownictwa SAFE-T Act, która całkowicie ma wyeliminować konieczność wpłacenia kaucji przez osoby aresztowane i oczekujące na proces sądowy w Illinois, jest niezgodna z konstytucją.
Sędzia rozpatrywał pozew złożony przez prokuratorów stanowych 65 powiatów Illinois. Po orzeczeniu o niekonstytucyjności zniesienia kaucji prokurator stanowy w powiecie Kankakee Jim Rowe stwierdził, że nowe prawo nie wejdzie w życie z dniem 1 stycznia na terenie powiatów, które je zaskarżyły. Powiat Cook nie przyłączył się do pozwu. Prokurator Generalny stanu Illinois Kwame Raoul zapowiedział apelację od orzeczenia sędziego Cunningtona. Jego zdaniem sprawa będzie miala swój finał w Sądzie Najwyższym stanu Illinois.
Zadowolenie z orzeczenia sędziego z Kankakee wyrażają stanowi Republikanie, którzy zarzucali Demokratom, że po 1 stycznia przepisy umożliwią groźnym przestępcom automatyczne wyjście z aresztu.
Na początku grudnia gubernator J.B. Pritzker podpisał serię poprawek do SAFE-T Act (Safety, Accountability, Fairness and Equity-Today) – ustawy już wstępnie realizowanej w Illinois.
Zmiany rozszerzają listę przestępstw, które zezwalają prokuratorom wnioskować do sędziego o zatrzymanie podejrzanego w areszcie. Wyszczególniają również, co i jak udowodnić mają prokuratorzy, aby sędzia przychylił się do wniosku o pozostaniu podejrzanego w areszcie. Poprawki precyzują też między innymi, że policja może aresztować za włamania (breakins) i wtargnięcia na cudzą posesję (trespassings), a sędziowie mogą wydawać nakazy aresztowania za niestawienie się w sądzie.
Poprawka o prawach pracowniczych
Kontrowersyjna poprawka o prawach pracowniczych (Workers Rights Amendment) została zatwierdzona ponad 50-procentowym poparciem w listopadowych wyborach. Poprawka do konstytucji stanowej gwarantuje pracownikom rządowym prawo do organizowania się i zbiorowych negocjacji warunków zatrudnienia. Zwolennicy twierdzą, że zapewni to pracownikom drogę w kierunku zabezpieczenia lepszych płac, godzin i warunków pracy. Zapobiegnie również przyjęciu przez stanowych ustawodawców prawa „right-to-work”, które pozwoliłoby pracownikom niezrzeszonym, a objętym umowami związkowymi nie płacić składek. Krytycy twierdzą, że nowe przepisy prowadzą w prostej linii do podwyżek podatków, które będą konieczne, by sprostać rosnącym żądaniom związków.
Podwyżka płacy minimalnej w Illinois
Wraz z początkiem stycznia 2023 r. w Illinois wejdzie w życie podwyżka płacy minimalnej do 13 dol. za godzinę. Inna jest stawka dla osób, które nie ukończyły 18 lat i pracują mniej niż 650 godzin rocznie – od nowego roku będą otrzymywać wynagrodzenie minimalne w wysokości 10,5 dol. za godzinę. Płaca minimalna pracowników otrzymujących napiwki wynosi 7,80 dol.
W 2019 r. demokratyczny gubernator J.B. Pritzker podpisał ustawę, która zapewnia ścieżkę do wprowadzenia w Illinois minimalnego wynagrodzenia w wysokości 15 dol. do 2025 roku, a dla pracowników otrzymujących napiwki do 9 dol. W związku z tym podwyżki o dolara zaplanowano również w 2024 r. i 2025 r.
Zwolennicy wzrostu stawki płacy minimalnej argumentują, że pomaga obniżyć poziom ubóstwa i stymuluje gospodarkę. W związku z brakiem działań na poziomie federalnym stany i miasta coraz częściej podnoszą płacę minimalną, co z niezadowoleniem przyjmuje sektor biznesowy. Federalna stawka minimalna za godzinę pracy od 2009 roku wynosi 7,25 dol.
Odmrożenie podwyżki podatku od benzyny
Wraz z 1 stycznia 2023 r. odmrożona zostanie podwyżka stanowego podatku od sprzedaży paliwa. Podatek ten miał od 1 lipca 2022 r. wynieść dodatkowe 2,2 centa od sprzedaży galona benzyny, ale podwyżka została zamrożona do 31 grudnia 2022 r. Posunięcie to było częścią uchwalonego na początku 2022 roku budżetu stanowego i miało na celu złagodzenie odczuwalnych kosztów wysokiej inflacji. Wraz z początkiem 2023 r. podwyżka podatku od benzyny zostanie odmrożona, a to oznacza większe wydatki dla kierowców. W 2023 r. w życie wejdą dwie podwyżki stanowego podatku od benzyny, po których stawka wzrośnie z 39,2 do 45 centów od sprzedaży galona.
W lipcu powróci stanowy podatek na żywność
Stanowy jednoprocentowy podatek od sprzedaży artykułów spożywczych w lipcu 2022 roku został zawieszony na cały rok fiskalny do 1 lipca 2023 r. Według urzędników stanowych pozwoli to podatnikom w Illinois zaoszczędzić w sumie do 400 milionów dol. Zawieszenie podatku dotyczy artykułów spożywczych, z wyjątkiem dań kupowanych w sklepach gotowych do spożycia. Zwolnieniem podatkowym nie są objęte napoje alkoholowe, produkty z marihuaną, napoje bezalkoholowe i słodycze.
Detektory dymu z 10-letnimi bateriami
Od 1 stycznia w domach i mieszkaniach w stanie Illinois obowiązkowe będą detektory dymu (smoke detectors) wyposażone w szczelne baterie o żywotności 10 lat (10-year sealed battery). Osobom, które 90 dni po wejściu w życie nowego prawa, w dalszym ciągu będą miały w domach zainstalowane detektory z regularnymi (removable) bateriami, grozić będzie kara w wysokości 90 dolarów.
Nowe przepisy nie dotyczą domów, które mają detektory dymu podłączone na stałe do instalacji elektrycznej. Detektory dymu z wymiennymi, regularnymi bateriami, które zostały zainstalowane w domach przed 1 stycznia 2023 r., mogą pozostać w użytku do upływu 10 lat od daty ich produkcji, jeżeli funkcjonują prawidłowo.
Z raportów Illinois Fire Safety Alliance wynika, że większość przypadków śmierci w wyniku pożarów w domach miała miejsce w budynkach, w których nie działały detektory dymu. Więcej informacji na temat bezpieczeństwa przeciwpożarowego dostępnych jest na stronie Illinois Fire Safety Alliance (https://www.ifsa.org/smoke-alarm-law#:~:text=In%202017%2C%20Public%20Act%20100,a%2010%2Dyear%20sealed%20battery).
Zakaz dyskryminacji ze względu na źródło dochodu
Ustawa Illinois Human Rights Act została zmieniona, aby zapobiec dyskryminacji przy transakcjach na rynku nieruchomości ze względu na źródła dochodu. Źródła dochodu są zdefiniowane w ustawie jako „legalny sposób, dzięki któremu osoba utrzymuje siebie i osoby pozostające na jej utrzymaniu”. Zakaz ma zapobiec dyskryminacji ze względu na rządowe dochody, takie jak świadczenia Social Security i programy pomocy publicznej.
Ofiary kradzieży samochodów i carjackingu nie zapłacą kary
Ustawa HB 03772 zapewnia, że osoby, których samochody zostały skradzione, nie będą ponosić odpowiedzialności za naruszenia przepisów drogowych, mandaty i opłaty, gdy ich pojazdy przejadą na czerwonym świetle lub przekroczą prędkość. Aby otrzymać zwrot opłat nałożonych po zgłoszeniu kradzieży lub carjackingu, właściciel lub przedstawiciele właściciela lub najemcy pojazdu muszą przedstawić dowód, że przestępstwo zostało zgłoszone organom ścigania w odpowiednim czasie. Opłaty za odholowanie i przechowywanie pojazdu mogą zostać zwrócone maksymalnie do 1000 dol.
Zniżka w rejestracji pojazdów dla seniorów
Aby zapewnić seniorom oszczędność, ustawa HB 05304 obniża opłatę za rejestrację pojazdów dla seniorów z 24 dol. do 10 dol. Zniżką objęte będą osoby o niskich dochodach – informuje Biuro Sekretarza Stanu Illinois.
Praca społeczna za niezatrzymanie się przed szkolnym autobusem
Na mocy ustawy SB 03793 praca społeczna (community service) została dodana do kar za niezatrzymanie się przed autobusem szkolnym, który sygnalizuje, że wsiadają lub wysiadają uczniowie. Na pracę społeczną mogą zostać także skazani kierowcy za przekroczenie prędkości o 20 mil na godzinę lub więcej w strefie szkolnej lub podczas poruszania się po drodze na terenie szkoły publicznej lub w miejscu, w którym uczniowie przechodzą jezdnię w drodze do i ze szkoły.
Nowe zasady kształcenia młodych kierowców
Zgodnie z ustawą HB 04716 zakres kursów dla początkujących kierowców opierać się będzie na krajowych standardach administracyjnych dotyczących szkolenia nastolatków (Novice Teen Driver Education and Training Administrative Standards). Zastąpi to obecną strukturę, która wymaga od Stanowej Rady Edukacji, w porozumieniu z Biurem Sekretarzem Stanu, przyjęcia standardów dla osób poniżej 18 roku życia.
Teraz krajowy kurs dla początkujących kierowców dla nastolatków zostanie dostosowany do wymagań dotyczących licencji i edukacji stanu Illinois, „w tym godzin lekcyjnych i godzin spędzonych za kierownicą oraz poznawczych, fizjologicznych i psychologicznych aspektów bezpiecznej obsługi pojazdu silnikowego i wyposażenia pojazdu silnikowego”. Zgodnie z ustawą wytyczne zostały opracowane we współpracy z Krajową Administracją Bezpieczeństwa Transportu Drogowego (National Highway Transportation Safety Administration). Stanowi ustawodawcy liczą, że nowo przyjęte krajowe standardy dotyczące kierowców doprowadzą do bezpieczniejszej jazdy wśród młodych kierowców i zobaczymy spadek wypadków samochodowych w nadchodzących latach.
Orzeczenie o niepełnosprawności
Ustawa SB 03216 zmienia zapis Illinois Vehicle Code i w celu dodania, że licencjonowany fizjoterapeuta „może zweryfikować, czy dana osoba jest niepełnosprawna”.
Made In Illinois
Aby zachęcić mieszkańców Illinois do wspierania stanowej gospodarki, ustawa SB 03609 obniża opłaty rejestracyjne za samochody osobowe i małe pickupy, jeśli zostały wyprodukowane w Illinois.
Usprawnienie identyfikacji osób zaginionych
Ustawa SB 03932 wymaga od koronera lub lekarza sądowego powiadomienia FBI, jeśli nie będą mogli zidentyfikować ciała albo szczątków ludzkich w ciągu 72 godzin od odkrycia. Ustawa nawiązuje do śmierci Jelani Day. Ciało 25-letniego studenta Illinois State University zostało wyłowione na początku września 2022 r. z rzeki Illinois po tym, jak zaginął 25 sierpnia.
Elektroniczny nakaz ochrony
Aby lepiej chronić ofiary przestępstw, ustawa SB 03667 pozwala złożyć wniosek o nakaz ochrony, oprócz opcji osobistej, w dowolnym momencie przez e-mail lub online. Wymaga również, by powiaty o liczbie ludności powyżej 250 tysięcy oferowały możliwość przesłuchania zdalnego.
Bezpieczne przygotowywanie żywności
Ustawa HB 0209 zakazuje używania rękawic lateksowych przy obsłudze i przygotowywaniu żywności, a także przez ratowników medycznych. Nowe prawo ma pomóc osobom, które mają alergię na lateks. Jej źródłem są najczęściej rękawiczki lateksowe.
Dyskryminacja ze względu na fryzurę
Ustawa SB 03616 pod nazwą Crown Act (Create a Respectful and Open Workplace for Natural Hair) jest rozszerzeniem prawa antydyskryminacyjnego, które weszło w życie w 2021 r. i dotyczyło szkół. Nowe prawo zmienia zapisy Illinois Human Rights Act i dotyczy dyskryminacji w miejscu pracy ze względu na fryzurę związaną z rasą, np. warkocze, dredy i dredloki. Ustawę Crown jako pierwszy stan w kraju przyjęła Kalifornia.
Pomoc kobietom w pokryciu kosztów leczenia
Ustawa HB 05254 wymaga, aby plany ubezpieczeń zdrowotnych pokrywały niezbędne z medycznego punktu widzenia zabiegi terapii hormonalnej dla kobiet, które przeszły zabieg chirurgicznego usunięcia macicy (histerektomię) i tym samym weszły w menopauzę. Nowe prawo ma zapobiegać osteoporozie i innym schorzeniom.
Inna ustawa, HB 04271, wymaga, by regulowane przez stan prywatne ubezpieczenia pokrywały niezbędne z medycznego punktu operacje zmniejszania piersi.
Urlop po poronieniu
Illinois rozszerza definicję żałoby po poronieniu i nieudanych procedurach medycznych związanych z płodnością. Ustawa SB 03120 pozwala kobietom, które poroniły, urodziły martwe dziecko lub mają inną diagnozę wpływającą na nieudaną ciążę na wzięcie 10 dni bezpłatnego urlopu. Z podobnych dni wolnych z powodu żałoby będą mogli także skorzystać małżonkowie, rodzeństwo, dziadkowie. „Pracownicy, którzy doświadczają śmierci bliskiej osoby lub innego rodzaju strat, takich jak poronienie czy nieudana adopcja, powinni mieć możliwość przeżywania żałoby bez obawy o utratę pracy” – powiedziała p.o. dyrektora Departamentu Pracy Illinois Jane Flanagan.
Dostęp do leków zapobiegających zakażeniu HIV
Celem ustawy HB 04430 jest prewencja HIV w stanie Illinois, dlatego od 1 stycznia 2023 r. osoby, które chcą skorzystać z profilaktyki przedekspozycyjnej (pre-exposure prophylaxis) tzw. PrEP, nie muszą już udawać się do lekarza, ponieważ farmaceuci mogą wypisywać recepty na PrEP. Zwolennicy ustawy twierdzą, że niektóre osoby narażone na zarażenie się wirusem HIV mogą czuć się bardziej komfortowo, dowiadując się o ryzyku i skutkach ubocznych PrEP od farmaceuty niż od lekarza. Illinois Public Health Association szacuje, że tylko jedna na cztery osoby, które są w grupie wysokiego ryzyka zakażenia się wirusem HIV, ma obecnie receptę na PrEP. Terapia PrEP polega na przyjmowaniu przez osobę niezakażoną HIV tabletki zawierającej dwa leki zapobiegające zakażeniu się wirusem HIV. Lek można przyjmować bez przerwy albo doraźnie, „na żądanie”.
Uhonorowanie członków służb w Illinois
Na mocy ustawy SB 03459 rodziny poległych członków służb Illinois, którzy zmarli w czasie stanowej lub federalnej służby czynnej, otrzymają flagę stanową stanu Illinois.
Lekcje na temat przechowywania broni
W ramach ustawy HB 05193 w szkołach w Illinois zostaną wprowadzone lekcje na temat bezpiecznego przechowywania broni.
Więcej nauczycieli na zastępstwo
Aby pomóc w złagodzeniu niedoboru nauczycieli w całym stanie, na mocy ustawy HB 04798 studenci college’u zapisani na kierunek związany z edukacją, którzy mają co najmniej 90 punktów (credits), w 2023 roku mogą rozpocząć nauczanie zastępcze, zanim uzyskają dyplom.
Milwaukee Avenue Polish Heritage Corridor Act
Z dniem 1 stycznia 2023 r. w życie wchodzi ustawa HB 05581 pod nazwą Milwaukee Avenue Polish Heritage Corridor Act. „Polski korytarz” wzdłuż Milwaukee Ave. zaczynać się będzie przy Sangamon Street w rejonie River West, a kończyć na poziomie Greenwood Road w Niles na północno-zachodnich przedmieściach. To właśnie tą trasą, wzdłuż ulicy Milwaukee, przemieszczali się na przestrzeni ostatnich 150 lat polscy imigranci i Amerykanie polskiego pochodzenia wraz ze swoimi biznesami. Pomysłodawcą inicjatywy był Daniel Pogorzelski, historyk, działacz polonijny i obecnie komisarz powiatowy w wydziale gospodarki wodnej w metropolii chicagowskiej (Metropolitan Water Reclamation District of Greater Chicago, MWRD). Wsparcia w procesie tworzenia i akceptacji projektu ustawy udzielili polscy działacze i organizacje, m.in. Polsko-Amerykańska Izba Handlowa (PACC).
Pełna lista wszystkich nowych praw w Illinois wchodzących w życie 2023 roku dostępna jest na stronie https://www.ilga.gov
Opracowała: Joanna Trzos
