Reklama

Osobowość zależna

Katarzyna Pilewicz
11/10/2022 10:55 PM

Zaburzenia osobowości

Natalia od dziecka kurczowo lgnęła do matki, ale nie byłoby w tym nic podejrzanego, bo u małych dzieci często występuje lęk separacyjny, który z wiekiem przechodzi. Gdy jednak w wieku 16 lat, w przeciwieństwie do koleżanek, które wykorzystywały wszystkie środki, aby się uniezależnić i spędzać czas wolny poza domem, Natalia nadal kurczowo trzymała się matczynej spódnicy, sytuacja zaczęła być alarmująca.

Natalia szukała potwierdzenia i aprobaty w niemal wszystkich okolicznościach, zamęczała prośbami o porady i wymagała ciągłych potwierdzeń słuszności swoich decyzji. Gdy poznała Marka, rodzina odetchnęła z ulgą. Teraz w końcu przyszedł czas na usamodzielnienie. Nic bardziej mylnego, bo Natalia oplotła sobą chłopaka jak bluszcz. Narzuciła mu przejęcie odpowiedzialności, wymagała ciągłej opieki i aprobaty. Lęk przed utratą wsparcia był tak wielki, że Natalia nie umiała wyrazić swojego zdania, jeśli było ono inne od zdania męża. Zgadzała się na niekorzystne dla niej rzeczy tylko dlatego, by nie ryzykować niechęci ukochanego. A Marek powoli tracił szacunek i nadzieję, że będzie miał dojrzałą partnerkę.

Jak rozpoznać osobowość zależną

Główną cechą osobowości zależnej jest niedojrzałość emocjonalna i wszechwładna potrzeba bycia pod czyjąś opieką. Prowadzi to do zbyt pokornego i uległego zachowania wobec potencjalnego opiekuna z obawy przed odrzuceniem lub separacją. Podstawą jest przekonanie o niemożności funkcjonowania bez opieki drugiej osoby. Takie schematy obserwuje się już we wczesnej młodości i stopniowo mogą się one pogłębiać w dojrzałym wieku.Brak poczucia bezpieczeństwa wewnętrznego i przekonanie, że jest się niezdolnym do samodzielnego życia, bez wsparcia ze strony najbliższych pcha osobę zależną do poszukiwania opiekunów i autorytetów, którzy mają zapewnić jej ochronę i wsparcie. Osoba zależna będzie oplatać opiekuna jak bluszcz, zgadzając się na wszystko i narzucając się, aby tylko uniknąć porzucenia. To właśnie porzucenie napawa ją lękiem nie do zniesienia. Swoją pokorą i poddaniem chce zatrzymać opiekuna przy sobie, czym też może go od siebie oddalić. Jej zachowanie jest tak męczące, że po pewnym czasie sprawdza się najgorszy lęk – zostaje sama, bo partner nie może znieść niesamodzielności i ciągłego narzucania się. Osoby o cechach zależnych często przyciągają partnerów o cechach narcystycznych i pozostają w związkach, w których podstawą jest przemoc, kontrola, i władza.Do najpowszechniejszych symptomów osobowości zależnej należą: trudności z podejmowaniem niezależnych decyzji, pasywność, bezradność, brak umiejętności wyrażania swojego niezadowolenia, całkowity brak asertywności, unikanie odpowiedzialności, przytłoczenie lękiem o porzuceniu, cierpienie z powodu krytyki lub dezaprobaty, łatwe przyjmowanie i akceptowanie niewłaściwych zachowań wobec siebie.

Sprawdź, czy masz osobowość zależną. Gdy odpowiesz na trzy lub więcej pytań tak, oznacza to, że możesz mieć osobowość zależną i skonsultuj się z psychologiem:

1. Czy czujesz potrzebę, aby inni się Tobą opiekowali?2. Czy masz problemy z podejmowaniem codziennych decyzji?3. Czy wolisz, żeby inni byli odpowiedzialni za Twoje zadania?4. Czy bardzo często i wielu osób pytasz o radę?5. Czy masz problem z samodzielnym podejmowaniem decyzji?

Komplikacje spowodowane tymi cechami osobowości manifestują się w większej predyspozycji do depresji, nerwic, nadużywania alkoholu lub narkotyków i większą podatnością na przemoc fizyczną, emocjonalną i seksualną.

Leczenie

W przypadku zaburzeń osobowości ludzie zwykle nie szukają leczenia, bo nie zdają sobie sprawy, że dysfunkcyjna osobowość przynosi im cierpienie. Poszukują psychologa dopiero wtedy, gdy problem związany z ich osobowością zaczyna stawać się nie do zniesienia i nie potrafią już dłużej z nim walczyć. Często zapadają na różnego rodzaju nerwice i depresje i wówczas szukają pomocy. Dysfunkcja osobowości wiąże się z długotrwałym, nieadaptacyjnym sposobem myślenia i postrzegania siebie, ludzi i świata, którego źródła pochodzą z doświadczeń wczesnego dzieciństwa. To doświadczenia życiowe połączone z indywidualną wrażliwością na stres i subiektywną interpretacją wydarzeń kształtują schematy myślowe. Dlatego też psychoterapia jest najbardziej skutecznym sposobem leczenia. Celem terapii jest pomoc w przezwyciężeniu bierności i uczeniu się niezależności, by móc budować zdrowe relacje z innymi ludźmi i przezwyciężyć lęk przed odrzuceniem. Inne cele zakładają uczenie się asertywności i budowanie poczucia własnej wartości, która doda odwagi w podejmowaniu niezależnych decyzji.

Dr Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w trzech lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.