The Warsaw
Alaska zakupiona została od Rosjan na mocy uchwalonego przez amerykański Kongres oraz podpisanego przez prezydenta Andrew Jacksona w 1867 roku Traktatu o Alasce. Obszar ten funkcjonuje również jako 49. stan Stanów Zjednoczonych od 1959 roku. Zakup ziemi na północy, ponad terytorium Kanady, nie był przypadkowy i dowodzi jej wysokiej wartości strategicznej. Warto przyjrzeć się znaczeniu, jakie posiada Alaska we współczesnej geopolityce.
Zakup Alaski był jednym z jaskrawych dowodów na amerykański ekspansjonizm XIX wieku. Znane w amerykańskiej kulturze i uznawane w ówczesnej doktrynie politycznej zjawisko „American frontier” było niczym innym, jak falą rozrostu terytorialnego Stanów Zjednoczonych na kolejne obszary niezagospodarowanej dziczy kontynentu północnoamerykańskiego. Era masowych migracji i osadnictwa była szczególnie widoczna w czasie kadencji prezydenta Thomasa Jeffersona, kiedy od Francuzów zakupiono Luizjanę w latach 1803-1804. Dało to początek ekspansjonistycznej postawie znanej jako „Manifest Destiny”, która przeznaczała amerykańskich osadników do zasiedlenia całego kontynentu Ameryki Północnej.
Po wojnie amerykańsko-meksykańskiej (1845-1846) oraz amerykańskiej wojnie domowej (1861-1865) Stany Zjednoczone zdecydowały się na zakup Alaski. Jedną z przyczyn pozbycia się tego terytorium przez ówczesnego cara Rosji Aleksandra II była wojna krymska (1853-1856), w której Rosja poniosła porażkę. Sprzedaż Alaski miała zniwelować straty finansowe powstałe w wyniku wojny, a także podyktowana była obawą o przejęcie tego terytorium przez Wielką Brytanię. Amerykański sekretarz stanu William Seward negocjował z Rosjanami przejęcie ogromnego obszaru lądowego Alaski, wielkości mniej więcej jednej piątej pozostałego terytorium Stanów Zjednoczonych. Do zawarcia umowy doszło 30 marca 1867 r., kiedy USA odkupiły od Rosji terytorium Alaski za 7,2 mln USD (140 mln USD w 2021 r.). Zakup północnych terytoriów stał się ważnym krokiem rozwoju Stanów Zjednoczonych i sygnalizacją potęgi tego państwa w regionie Azji i Pacyfiku. Oznaczał również koniec wszelkich roszczeń wysuwanych przez stronę rosyjską w obszarze Ameryki Północnej. Pomimo tego, zakup Alaski spotkał się z częściową krytyką ówczesnego establishmentu amerykańskiego. Kupującym zarzucano, iż wydano pieniądze na zakup terytorium znajdującego się w tak niekorzystnym klimacie oraz niezawierającego żadnych zasobów naturalnych. Jak wiemy, krytycy zakupu Alaski mylili się.
Z punktu widzenia strategicznego, najważniejszymi właściwościami, które czynią Alaskę kluczowym miejscem na mapie, są: zasoby naturalne, położenie geograficzne oraz potencjał do rozwoju infrastruktury wojskowej. Nie bez powodu obszar ten w 1935 roku został nazwany „najbardziej strategicznym miejscem na świecie” przez generała Billiego Mitchella, uznawanego za ojca amerykańskich sił powietrznych.
Analizując bogactwo naturalne Alaski, warto wskazać przede wszystkim kluczowe złoża ropy naftowej, gazu, węgla oraz metali rzadkich. Szacuje się, że 13 procent nieodkrytej ropy i 30 procent gazu na całym świecie znajduje się w tym regionie wraz z wieloma innymi zasobami. Od 1959 r. wydobycie ropy na Alasce wyniosło ponad 180 miliardów dolarów, co stanowi prawie 85 procent budżetu tego stanu. Wskaźniki te mogą jednak być wyższe, gdyż z uwagi na fakt, iż 60 procent terytorium Alaski jest własnością federalną, w razie nagłego zapotrzebowania eksploatacja tych zasobów może znacząco wzrosnąć.
Położenie geograficzne Alaski pozostaje również w czołówce strategicznego działania operacyjnego Stanów Zjednoczonych. Patrząc na mapę, można dojść do wniosku, iż sam obszar Alaski oraz największy ośrodek miejski tego stanu, Anchorage, znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie centrum Półkuli północnej. Oznacza to, iż Alaska usytuowana jest w porównywalnej odległości od większości najważniejszych ośrodków strategicznych na świecie (w tym stolic większości rywalizujących ze Stanami Zjednoczonymi mocarstw). Bazując na ogólnodostępnych danych zawartych w internetowych mapach, obliczyć można, iż odległość z Anchorage do Pekinu wynosi 3970 mil, do Moskwy 4342 mile, do Tokio 3457 mil, do Warszawy 4577 mil. Daje to szerokie możliwości dotyczące reagowania sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych we wszystkich kluczowych obszarach światowej geopolityki. Obecnie stacjonujące Siły Departamentu Obrony na Alasce obejmują ponad 22 000 personelu Sił Powietrznych USA, Armii USA, Marynarki Wojennej USA i Korpusu Piechoty Morskiej USA oraz 4700 gwardzistów i rezerwistów.
Z wyżej wymienionych powodów Alaska funkcjonuje jako jeden z najbardziej kluczowych strategicznie obszarów terytorium Stanów Zjednoczonych. Wraz z perspektywą nowych możliwości związanych ze zmianami klimatycznymi oraz topniejącymi lodowcami na Biegunie Północnym, w niedalekiej przyszłości otwierać się będą nowe szlaki morskie w Arktyce. Szansa na trwałe połączenie Stanów Zjednoczonych, Rosji i dalej Chińskiej Republiki Ludowej za pośrednictwem morskiego korytarza północnego w Arktyce rosną wprost proporcjonalnie do ilości lodu tam topniejącego.
Odpowiedzią na nowe wyzwania, również w kontekście zaciętej rywalizacji Stanów Zjednoczonych z Chińską Republiką Ludową czy Federacją Rosyjską, jest ogłoszona w październiku 2022 roku nowa amerykańska strategia działań w Arktyce. Alaska zajmuje bardzo ważną rolę w planie administracji Joe Bidena, który widzi Arktykę jako miejsce rozszerzenia strefy amerykańskich wpływów, kluczowe dla obronności państwa oraz prognozujące w kontekście zacieśniania relacji ekonomicznych z partnerami z regionu Bieguna Północnego.
Rolą Alaski w nawiązaniu do najnowszej strategii arktycznej Białego Domu jest praca stabilizacyjna dotycząca zmian klimatycznych w Arktyce oraz budowa odporności na degradujące skutki ocieplenia klimatu Ziemi. Stan ten będzie odgrywał kluczową rolę w zakresie ochrony środowiska naturalnego Arktyki. Współpraca rządu federalnego z władzami stanowymi ma być oparta również na dążeniach do rosnących inwestycji w infrastrukturę oraz rozwoju rosnących sektorów gospodarczych. Stany Zjednoczone w nadchodzących latach planują zwiększenie eksploatacji i rozwój infrastruktury strategicznej. Aby promować rozwój gospodarczy, Biały Dom będzie wspierać rozrost bardzo potrzebnej infrastruktury na Alasce, która służy bezpieczeństwu żywnościowemu, stabilnym mieszkaniom, odporności na zmiany klimatu i potrzebom obrony narodowej zgodnie z wymogami.
Jednym z pierwszych celów realizowanych w zgodności z nową strategią są plany Departamentu Obrony USA na utworzenie elektrowni jądrowej w Bazie Sił Powietrznych Eielson. W zeszłym miesiącu Siły Powietrzne wystosowały zapytanie ofertowe dotyczące budowy 2,5-megawatowego mikroreaktora uzupełniającego obecną 20-megawatową elektrociepłownię węglową, która dostarcza energię do całej instalacji za pomocą przewodów napowietrznych. W następnych tygodniach i miesiącach spodziewać się należy podobnych zapytań ze strony pozostałych baz wojskowych Alaski.
Zarówno nowa strategia arktyczna, jak i działania podejmowane przez Waszyngton pozwalają zauważyć, iż region ten, wraz ze zmianami klimatu Półkuli północnej, będzie odgrywał coraz większą rolę w strategicznych działaniach amerykańskiej armii. Świadczą o tym zapisane w strategii plany wzmocnienia łańcuchów dostaw żywnościowych oraz realizacja przedsięwzięć skierowanych na cele obronne i wzmocnienie zaopatrzeniowe istniejących już w tym regionie baz wojskowych. Alaska daje również Stanom Zjednoczonym członkostwo w Radzie Arktycznej. Jest to narzędzie, które Waszyngton może wykorzystać w celu realizacji swoich dążeń ekonomicznych oraz prowadzenia dysput terytorialnych (w tym surowcowych). Znaczenie tego stanu objawia się również w położeniu, które gwarantuje ułatwiony dostęp do większości najważniejszych pod względem strategii polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych miejsc. Z tego powodu Alaska znajduje się w ścisłej czołówce pod względem liczby posiadanych baz wojskowych pośród wszystkich amerykańskich stanów. Dziś znaczenie kluczowej pozycji Alaski znajduje odzwierciedlenie w rozlokowaniu na Alasce czterech eskadr myśliwców piątej generacji — dwóch eskadr myśliwców F-22 Raptor w bazie Joint Base Elmendorf Richardson w Anchorage i dwóch eskadr F-35 Lightning II odrzutowców w bazie sił powietrznych Eielson w pobliżu Fairbanks. Najnowsza strategia Białego Domu dotycząca Arktyki dowodzi, iż Stany Zjednoczone dostrzegają możliwości, które otworzyć się mają w tym regionie i zamierzają realizować swoje cele przy znaczącym wykorzystaniu potencjału strategicznego Alaski.
Jan Hernik
jest absolwentem Ośrodka Studiów Amerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w teorii wpływu religii, rasy i pochodzenia etnicznego na wybór polityczny w amerykańskich wyborach prezydenckich. Jego zainteresowania badawcze obejmują także aktywność USA w regionie Indo-Pacyfiku. Obecnie jest w trakcie studiów podyplomowych z geopolityki i geostrategii na ANS oraz na Międzynarodowym Uniwersytecie Kaukaskim.
Niniejszy artykuł powstał w ramach działalności społeczno-misyjnej polskiego think tanku Warsaw Institute. Jeśli cenicie Państwo przygotowane przez naszych ekspertów treści, apelujemy o wsparcie finansowe naszej działalności realizowanej na zasadzie non-profit. Do regularnych darczyńców przysyłamy bezpłatnie anglojęzyczny kwartalnik The Warsaw Institute Review.Więcej informacji: www.warsawinstitute.org/support/Darowizny można dokonać bezpośrednio na konta bankowe:USD: PL 82 1020 4900 0000 8502 3060 4017EUR: PL 85 1020 4900 0000 8902 3063 7814GBP: PL 18 1020 4900 0000 8302 3069 6641PLN : PL 41 1020 1097 0000 7202 0268 6152SWIFT: BPKOPLPWDziękujemy!
Warsaw Institute to polski think tank zajmujący się geopolityką. Główne obszary badawcze to stosunki międzynarodowe, bezpieczeństwo energetyczne oraz obronność. Warsaw Institute wspiera Inicjatywę Trójmorza oraz stosunki transatlantyckie.
Warsaw Institute is a Polish think tank focusing on geopolitics. The main research areas are international relations, energy security and defense. The Warsaw Institute supports the Three Seas Initiative and transatlantic relations.
The Role of Alaska in U.S. Arctic Strategy
The United States formally took possession of Alaska through the Alaska Treaty, ratified by U.S. Congress and signed into law by President Andrew Jackson in 1867. The state was admitted as the 49th state of the United States back in 1959. Purchasing a vast area north of Canada was not just a folly, which proves how strategically important Alaska is. This text describes the role of Alaska in the geopolitical chessboard now.
The Alaska purchase was glaring proof of American expansionism during the nineteenth century. In United States history, the concept of the American frontier consisted in advancing borders that marked those lands that had been inhabited back then. A new era beckoned for mass migrations across the United States when President Thomas Jefferson negotiated a treaty to buy Louisiana from France in 1803–1804. At that time, what was known as "Manifest Destiny" was born––a cultural belief that American settlers were destined to expand across North America.
Following the Mexican-American War of 1845–1846 and the American Civil War (1861–1865), the United States decided to take possession of Alaska. As defeat in the Crimean War of 1853–1856 further reduced Russian interest in Alaska, Tsar Alexander II eventually offered to sell Alaska to the United States. He decided so to make up for the financial losses Russia had sustained in the war. The Russian tsar also believed the area would be difficult to defend in any future war from being conquered by Great Britain. William Seward, who served then as U.S. Secretary of State, was a chief negotiator in talks to purchase a vast Alaskan land that was about a fifth of the whole U.S. territory at that time. On March 30, 1867, the United States reached an agreement to purchase Alaska from Russia for a price of $7.2 million ($140 million in 2021). Taking possession of northern territories was a major step towards U.S. development, a sign of its might in the Asia-Pacific region. The Alaska purchase also put an end to Russian claims in North America. Despite that, some U.S. hardliners then regretted the deal. Many contended that the United States had acquired useless land whose climate was harsh and that held practically no natural resources. And yet they were wrong.
Strategically, Alaska's central position consists of its natural resources, military potential, and geographical location. Not incidentally, in 1935, General Billy Mitchell, a United States Army officer who is regarded as the father of the United States Air Force, referred to Alaska as "the most strategic place in the world."
Alaska has also large deposits of oil, gas, and rare earth minerals. Some 13 percent of the world's untapped oil reserves and 30 percent of the world's undiscovered gas reside in the U.S. state. Since 1959, Alaska has produced $180 billion worth of oil, or 85 percent of the state budget. These figures could grow––as the federal government holds 60 percent of Alaska's territory, the output might grow in case of sudden demand surges.
Where Alaska is located is also key to U.S. strategic operations. The whole territory of Alaska and its biggest city of Anchorage are both located near the center of the northern hemisphere. Alaska is located in comparable proximity to the world's most important countries––including those that compete with Washington. According to world maps available online, the distance between Anchorage and Beijing is 3,970 miles, Moscow––4,342 miles, Tokyo––3,457 miles, and Warsaw––4,577 miles. The U.S. Army could thus respond in all directions that now matter for world geopolitics. Department of Defense forces in Alaska include more than 22,000 U.S. Air Force, U.S. Army, U.S. Navy and U.S. Marine Corps personnel, and 4,700 guardsmen and reservists.
Thus, Alaska is a strategically important area of the United States. Receding ice in the Arctic Ocean could yield new trade routes in international waters close to the North Pole. The prospect of a maritime link in the Arctic between Russia, China, and the United States is growing as fast as ice cover is melting in the north.
In October 2022, the U.S. administration released a new Arctic strategy that seeks to tackle new challenges, including exacerbating threats from Russia or China. Alaska is central for the Biden administration that plans to increase its influence in the Arctic to ensure homeland security while coordinating shared approaches with North Pole partners.
In its updated Arctic strategy, the White House pledged to address any impacts from global warming-induced climate change and build resilience to it. This state of affairs will serve a pivotal role in the environmental protection of this region. The U.S. federal government is seeking to cooperate with local Alaskan communities by investing in infrastructure and supporting growing economic sectors. Washington is planning to invest in strategic infrastructure in the region. The United States pledged to support the development of much-needed infrastructure in Alaska that serves responsible development, food security, stable housing, climate resilience, and national defense needs as driven by requirements.
To pursue a new strategy, the U.S. Department of Defense is seeking to build a nuclear power plant at Eielson Air Force Base. Last month, the Air Force issued a request for proposals to construct a 2.5-megawatt micro-reactor at Eielson to supplement its current 20-MW coal-fired heat and power plant that delivers power across the installation on overhead wires. Other Alaska-based military facilities may follow suit.
Washington's updated white paper on the Arctic prompted speculation that Alaska could play a bigger role for the U.S. Army amid climate change in the far north. The U.S. administration seeks to ensure food security and invest in military presence by providing for homeland security and offering supplies to U.S. military facilities across the Arctic. Alaska also gives the United States membership in the Arctic Council, a tool that Washington could use to channel its geopolitical ambitions and settle territorial disputes, including those over resources. In addition, the state's geographical location means easy access to most strategic places around the world. Alaska is home to major U.S. military facilities, which puts it on the top list of all U.S. states in this respect. The importance of Alaska’s key position is today reflected in the Air Force positioning four squadrons of fifth-generation fighter jets in Alaska — two squadrons of F-22 Raptor jets at Joint Base Elmendorf Richardson in Anchorage and two squadrons of F-35 Lighting II jets at Eielson Air Force Base near Fairbanks. The updated U.S. Arctic strategy is proof that Washington has notched opportunities that opened up in Alaska to take most of its strategic potential.
Jan Hernikis a graduate of the American Studies Center at the University of Warsaw. He specializes in the theory of religion, race and ethnicity for political choice in the U.S presidential elections. His research interests also include US activity in the Indo-Pacific region.Currently, he is completing postgraduate studies in geopolitics and geostrategy at ANS and at the Caucasian International University.
