Joanna Trzos
Rozmowa z Zenką Bańkowską, dyrektor zarządzającą ds. programowych Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”
Światowy Kongres „Kraj-Emigracja” to spotkanie środowisk polonijnych w Warszawie w dniach od 3 do 6 września organizowane przez Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. W Kongresie nawiązującym do spotkania w Watykanie w 1990 r., wówczas na zaproszenie Ojca Świętego Jana Pawła II, weźmie udział Frank Spula, prezes Kongresu Polonii Amerykańskiej i Związku Narodowego Polskiego. O Kongresie „Kraj-Emigracja” rozmawiamy z dyrektor zarządzającą do spraw programowych Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Zenką Bańkowską.
Joanna Trzos: Obszarów, którymi zajmuje się Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”, jest naprawdę wiele, ale chciałabym skoncentrować się w tej rozmowie na rozpoczynającym się w sobotę 3 września w Warszawie Światowym Kongresie „Kraj-Emigracja”. W zapowiedzi Kongresu pojawia się stwierdzenie, że będzie to wydarzenie bezprecedensowe, pod jakim względem?
Zenka Bańkowska: – Pierwsze spotkanie Kongresu „Kraj-Emigracja” odbyło się ponad 30 lat temu w Rzymie i było to wyjątkowe wydarzenie. Podkreślał to wtedy Ojciec Święty Jan Paweł II, wskazując, że do spotkania doszło w nowej sytuacji geopolitycznej. Wtedy spotkał się symbolicznie Wschód z Zachodem. Na zaproszenie Ojca Świętego Jana Pawła II, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, dyskutowano o możliwych relacjach Polaków mieszkających za granicą z Ojczyzną. Teraz ponad 30 lat później mamy znowu nową sytuację geopolityczną i niewątpliwie jest to moment, kiedy chcemy stworzyć przestrzeń do dyskusji o tym, jakie są wyzwania przed Polską. W tym właśnie kontekście stworzyliśmy przestrzeń do ponownego spotkania Wschodu z Zachodem. Ponad 30 lat temu na tym Kongresie było blisko 90 osób z 22 krajów, w tym roku będziemy mieć ponad 350 uczestników z 36 krajów. Wszyscy, z którymi jesteśmy w kontakcie, którzy się do nas wybierają, przedstawiciele Polonii i Polaków mieszkających poza granicami kraju, podkreślają, że będzie to okazja do rozmów o Polsce, o wyzwaniach, jakie stoją przed Polską w obliczu zmian geopolitycznych, ale chcą też poczuć się częścią wielkiej wspólnoty Polaków.
Nas, Polonię amerykańską, oczywiście cieszy fakt, że w Kongresie „Kraj-Emigracja” w Warszawie weźmie udział prezes Kongresu Polonii Amerykańskiej Frank Spula.
– Dla nas jest to też wielki zaszczyt. Cieszę się, że będziemy na Kongresie mieć liczną reprezentację ze Stanów Zjednoczonych, a także z Kanady.
Polska diaspora znajduje się w wielu krajach świata. Jak ważne dla Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” jest podtrzymywanie współpracy organizacji polonijnych z różnych krajów?
– To jest nasze DNA. To jest nasza misja i to stanowi podstawę wszystkich działań Stowarzyszenia. Podtrzymywanie polskości, kontaktów z Polską i budowanie tej polskości, poczucia bycia Polakiem – w zasadzie wszystkim naszym działaniom przyświeca właśnie ta idea.
Kongres „Kraj-Emigracja” w Warszawie odbywać się będzie pod patronatem honorowym prezydenta RP Andrzeja Dudy, a uroczysta inauguracja będzie miała miejsce 3 września na Zamku Królewskim. Z całą pewnością podnosi to rangę tego wydarzenia.
– Będzie to bardzo interesujące, pomijam samą spektakularność tego miejsca, ale mówiąc o polskości, to mówimy także o symbolach, a Zamek Królewski jest takim symbolem. Tak, inauguracja będzie też symboliczna w naszym odwołaniu do sytuacji ponad 30 lat temu. Podczas inauguracji Kongresu na Zamku Królewskim słowo wstępne 30 lat temu wygłosił marszałek profesor Andrzej Stelmachowski, ówczesny prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”. 32 lata później to słowo wstępne też będzie należało do obecnego prezesa Stowarzyszenia Pana Dariusza Piotra Bonisławskiego. Ponad 30 lat temu słowo wstępne w imieniu Polonii i Polaków wygłosił wtedy inżynier Orłowski, przedstawiciel środowiska kanadyjskiego, ale jednocześnie przedstawiciel Rady Konsultacyjnej Polonii Wspólnego Świata. W tym roku środowisko kanadyjskie będzie reprezentować prezes Kongresu Polonii Kanadyjskiej Pan Janusz Tomczak. Takich odwołań będzie więcej, bo chcemy w ten sposób pokazać ciągłość myśli historycznej. Będzie też wystąpienie inauguracyjne ministra spraw zagranicznych profesora Zbigniewa Rau. Podczas pierwszego dnia Kongresu w ogrodach warszawskiego Domu Polonii odbędzie się również spotkanie uczestników z pierwszą damą RP Agatą Kornhauser-Dudą. W niedzielę 4 września uczestnicy Kongresu spotykają się na mszy świętej w intencji Polonii i Polaków.
Jak ważna będzie część obrad Kongresu zaplanowana na 4 września w Sali Kolumnowej w Sejmie RP?
– Obrady, zgodnie z zapowiedzią, ma otworzyć Pani Marszałek Elżbieta Witek i odbędzie się dyskusja na temat wyzwań, jakie stoją przed Polską i miejsca Polski we współczesnym świecie. W dyskusji weźmie udział grono ciekawych gości, ekspertów, parlamentarzystów z Sejmu i Senatu oraz przedstawicieli Polonii. W dyskusji w Sejmie weźmie udział reprezentacja Polaków ze Wschodu, w tym przedstawicieli środowiska z Ukrainy. Także dyskusja o wyzwaniach stojących przed Polską z perspektywy wyzwań, jakie stoją przed środowiskami polonijnymi, wydaje się niezwykle interesująca. W sesji pod nazwą „Polska wobec zmian we współczesnym świecie” zaplanowano wystąpienie prezesa Kongresu Polonii Amerykańskiej Franka Spuli. Na zakończenie tego dnia zaprosimy wszystkich na koncert Zespołu Ludowego Pieśni i Tańca „Mazowsze” w Otrębusach.
Wspominała Pani wcześniej, że Kongres odbywa się w nowej geopolitycznej rzeczywistości, po rosyjskiej agresji na Ukrainę sprawa bezpieczeństwa w świecie nabiera szczególnego znaczenia.
– O nowej architekturze stosunków międzynarodowych i bezpieczeństwie w świecie po 24 lutego 2022 r., kiedy rozpoczęła się rosyjska inwazja na Ukrainę, uczestnicy Kongresu będą rozmawiać w trzecim dniu (5 września), kiedy obrady przeniosą się do Centrum Olimpijskiego. W panelu weźmie udział grono ciekawych ekspertów, ale stworzymy także przestrzeń dla samych uczestników, aby można było przedyskutować nową architekturę tych stosunków międzynarodowych.Panel poświęcony wyzwaniom dla polskiej polityki ochrony dziedzictwa będzie również ważny w kontekście bieżącej sytuacji wojennej w Ukrainie, ale nie chcemy tego tematu sprowadzać tylko do sytuacji na Ukrainie, bo są to wyzwania, które stoją przed wieloma środowiskami na Wschodzie i Zachodzie.Uczestnikami tego panelu będzie prezes i dyrektor wykonawczy Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce dr Iwona Korga, prof. Andrzej Nowak – Uniwersytet Jagielloński, dyrektor Zamku Królewskiego w Warszawie prof. Wojciech Fałkowski, dyrektor Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA Dorota Janiszewska-Jakubiak. Prowadzącym tej części będzie profesor Jan Wiktor Sienkiewicz historyk sztuki Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu i Rady Krajowej Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”.
W programie Kongresu znalazł się także interesujący panel poświęcony temu, jak skutecznie budować tożsamość w świecie nowych technologii. Czy może Pani przedstawić ekspertów, którzy wezmą w nim udział?
– „Tożsamość narodowa – wyzwania w epoce cyfrowej” – już ten pierwszy człon tytułu jest wystarczający, aby dyskutować, i to przez wiele godzin. Co to znaczy być Polakiem? Jak to rozumiemy? Co wpływa na budowanie tożsamości narodowej? Jak skutecznie budować poczucie tożsamości narodowej w świece nowych technologii? Wszyscy mówią, że jest dzisiaj trudno budować poczucie tożsamości narodowej, że jest trudno zaangażować młodzież. Znakomite grono ekspertów weźmie udział w tym panelu, w tym dyrektor Muzeum Historii Polski Robert Kostro, przewodniczący Senackiej Komisji Spraw Emigracji i Łączności z Polakami za Granicą Kazimierz Ujazdowski, a panel poprowadzi redaktor naczelny tygodnika „Do Rzeczy” Paweł Lisicki. Wydaje się to niezwykle ciekawą grupą osób, która stworzy pewną podstawę pojęciową do dyskusji z uczestnikami.
Czy uczestnicy Kongresu będą także poruszać sprawy gospodarcze?
– Zachęcimy ich do dyskusji na ten temat podczas panelu „Polski kapitał gospodarczy w świecie”. Nie jest to temat najczęściej dyskutowany na spotkaniach polonijnych, ale znowu odwołałam się do Kongresu sprzed 32 lat. Co to znaczy Polonia? – to tak naprawdę Polacy rozsiani po całym świecie, którzy są aktywni w różnych obszarach, w tym również gospodarczym, biznesowym. Do dyskusji będzie zachęcać reprezentacja z Polski i Polonii, w tym dr Piotr Moncarz – profesor na Uniwersytecie Stanforda, Krzysztof Drynda – prezes Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu, a prowadzącym będzie prof. Konrad Raczkowski – dyrektor Centrum Gospodarki Światowej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Myślę, że wiele tych tematów może zainteresować każdego, komu bliskie sercu są zagadnienia Polonii. W jaki sposób będzie można śledzić obrady uczestników Kongresu „Kraj-Emigracja” w Warszawie?
– Dla wszystkich zainteresowanych Kongresem szykujemy możliwie najpełniejszą relację w portalu dedykowanym temu wydarzeniu, streaming najważniejszych spotkań, debat, dyskusji i streszczenia poruszanych tematów. Zapraszamy wszystkich do odwiedzenia naszego portalu http://wspolnotapolska.org.pl/ oraz Polonijnej Agencji Informacyjnej, która jest naszym partnerem medialnym i będzie też prowadziła relacje na żywo.
Dziękuję bardzo za rozmowę.
Rozmawiała:
Joanna Trzos[email protected]
