Jest urodziwą kobietą, ale to jej głos bardziej przyciąga ludzi, Wyobraźnię rodaków przykuwają wartości, wyniesione przez nią z małego amerykańskiego miasteczka. Fascynacja jej osobą jest zjawiskiem wychodzącym poza politykę.
Gdy taka postać pojawia się na scenie politycznej, powstaje pokusa, aby przypatrzeć się zjawisku nazywającemu się Sarah Palin. To się robi przez odniesienie do przekształceń społecznych ostatniego półwiecza w amerykańskiej historii, i sięga się nawet dalej. Tak robi tygodnik „Time”, zamieszczając szkic socjologiczny, podkreślający nostalgię za dawniejszą Ameryką i akcentujący lokalny koloryt, co jest bardzo istotne w tym uczuciu.
Kiedy mówi ostrym głosem, o nosowym zabarwieniu, emanuje z niej znaczące przesłanie. Jest w tym olbrzymia sugestia, posłuchajcie: jestem tym, kim wy chcecie być, wspaniałym, przeciętnym Amerykaninem. Mówi o sobie, a w odbiorze społecznym powstają wyobrażenia inspirowane przygodami chłopca o nazwisku Huckleberry Finn, bohatera powieści Marka Twaina. Pochwała lokalnego kolorytu jest prawdziwa, pisze komentator, wszakże nie całkowicie.
Taką Ameryka nie była przez ostatnie stulecie, bo w tym czasie przyszła urbanizacja, z przedmieściami, jej nieodzownymi elementami. Jej kobieca postać wyraża prowincjonalną uczciwość, tę wartość, która wywodzi się z małego, amerykańskiego miasteczka. Tak uruchamia się narodowa wyobraźnia a w trakcie tego procesu następuje wcielenie amerykańskiego mitu. Ta kobieta ma osobowość złożoną z dwóch części, w jednej wyraża nostalgię za Ameryką małego miasteczka, w drugiej – demonstruje rzeczywistość klasy średniej.
Amerykańska nostalgia poszła szeroko, łącząc się z tym, co tkwi na południu, pisze komentator, dodając, że poczucie tego, co jest doskonale amerykańskie, nie jest wcale jednolite. Dwa wydarzenia burzą to poczucie. Po pierwsze, klasa średnia traci poczucie pewności i po drugie – zanika jednorodność kulturowa na przedmieściach (suburbia), które znamy z lat 1950. Przychodzi różnorodność rasowa a z nią feminizm, aborcja i inne pokrewne zjawiska, zagrażające najbardziej tradycyjnym rodzinom w małych miasteczkach.
Stąd konserwatyzm wybuchł z taką gwałtownością, z tak jednoznacznie silnym antykomunistycznym obliczem (Ronald Reagan). Jednak Partia Republikańska, tkwiąca jeszcze w atmosferze Wall Street, zaczęła absorbować uczucie nostalgii za inną atmosferą, tą z małego miasteczka, gdzie życie skupia się przy jednym, zasadniczym elemencie, którym jest zawsze główna ulica, zawsze Main Street. Biały kolor skóry i religijność, z Partii Republikańskiej, którą prowadził Reagan, są trwałym testamentem, zachowującym mit tej Ameryki, która istniała jeszcze przed narzucającymi się zmianami. Ten mit jest nadal snem o Ameryce, snem nadal istniejącym i to Sarah Palin jest jego mocnym wyrazem, najwidoczniej najnowszą, najświeższą afirmacją.
Tymczasem gdzieś indziej toczy się kryzys. Kryzys finansowy, największy od całych pokoleń, zagrażający całej współczesnej gospodarce, nie tylko amerykańskiej. Najpierw bank inwestycyjny (Lehman Brothers) bankrutuje, bez żadnego ratunku. Firmę maklerską, Merril Lynch, przed upadkiem ratuje inny wielki finansowy potentat, Bank of America, przez transakcję kupna za pięćdziesiąt miliardów. W artykule ABC News, specjalista od finansów powiada, że Ameryka przeżywa głęboką recesję, przed którą nie ma perspektywy szybkiego zakończenia. Siedemset milionów dolarów wyparowało z planów emerytalnych, z rządowych funduszy emerytalnych i z innych systemów. Ta suma stanowi równowartość rocznego zakupu ropy przez Stany Zjednoczone, na wielu rynkach, głównie bliskowschodnich – taką sumę podał John McCain w swym przemówieniu akceptującym nominację.
Władze federalne postanawiają przyjść na ratunek największej na świecie prywatnej firmie ubezpieczeniowej – American International Group, udzielając pożyczki w wysokości 85 miliardów. Informując o tym, dziennik „Washington Post” wyjaśnia, że to posunięcie jest wykorzystaniem nadzwyczajnych uprawnień danych administracji po Wielkim Kryzysie i oznacza nacjonalizację instytucji, tak jak wcześniej faktyczną nacjonalizacją było przejęcie Fannie Mae i Freddie Mac. Straty po sprzedaży, na rynku amerykańskim, hipotecznych kredytów poniżej podstawowej stopy oprocentowania (subprime mortgage) są powodem tego bankructwa. Od długiego czasu nie ma reklam z symbolem AIG na telewizyjnych ekranach. Ta plajta ma szerszy wydźwięk przez to, że posiadaczami krótkoterminowego zadłużenia tego giganta są instytucje na całym świecie. Poprzez taką pożyczkę administracja nabywa prawo do sprzedaży aktywów firmy AIG, anulowania wypłat jej dywidend oraz do wyznaczenia nowego prezesa, cała firma staje się zabezpieczeniem spłaty pożyczki udzielonej na dwa lata.
Powstaje jednocześnie „komitet ratowania świata” („committee to save the world”), jeśli posłużyć się terminologią, którą przypomniana dziennik „Washington Post” z czasów prezydentury Clintona. Tym razem wchodzą do niej inni finansiści, ale pozostaje nieformalną, nieoficjalną grupą. Nowymi finansowymi mędrcami są Henry Paulson – sekretarz skarbu, Ben Bernanke – przewodniczący Zarządu Rezerw Federalnych i Timothy Geithner – prezes Banku Rezerw Federalnych w Nowym Jorku. Ci ludzie od lat pracują w finansach, od lat też znają się. Ich głównym zadaniem jest ratowanie kraju przed kryzysem gospodarczym, opanowanie go i niedopuszczenie do kolejnego załamania. Ich działalność doprowadzi do zmian na giełdzie, do restrukturyzacji systemu Wall Street. Jeśli się im to nie uda, znikną miliony miejsc pracy, przepadną biliony dolarów a przede wszystkim nastąpi załamanie zaufania do kapitalizmu w skali światowej. Co na to Jeffrey Sachs i jego uczeń Leszek Balcerowicz?
Źródła:
– o przesłaniu republikańskiej kandydatki na wiceprezydenta – Sarah Palin: jestem tym, kim wy chcecie być, wspaniałym, przeciętnym Amerykaninem; lokalny koloryt; przemiany społeczne; nostalgia za Ameryką małego miasteczka; zagrożenie dla tradycyjnych rodzin; testament Partii Republikańskiej z czasów Reagana, za tygodnikiem „Time”, wydanie na 21 września, artykuł „Sarah Palin’s Myth of America” (opublikowany z datą 10 września), autor Joe Klein,
– o amerykańskim kryzysie finansowym: bankructwo Lehman Brothers, wyparowanie 700 miliardów dolarów, nacjonalizacja firmy American International Group, komitet ratowania świata, za 1) ABC News, wydanie na 15 września, artykuł „Meltdown in U.S. Financial System Pummels Stock Market”, autorzy Patrick Rizzo i Joe Bel Bruno (Associated Press); 2) dziennik „Washington Post”, wydanie na 17 września, artykuł „U.S. Seizes Control of AIG With $85 Billion Emergency Loan”, autorzy Dawid S. Hilzenrath i Glenn Kessler, str. A01; 3) „Washington Post”, wydanie na 19 września, artykuł „In Crucible of Crisis, Paulson, Bernanke, Geithner Forge a Committee of Three”, autorzy David Cho i Neil Irwin, str. A01.
Andrzej Niedzielski
