Fenomen „Solidarności”
Chicago (Inf. wł.) Czternastego listopada w siedzibie Northeastern Illinois University przy 5500 North St. Louis Avenue w “Wietrznym Mieście” odbyło się uroczyste otwarcie wystawy “Fenomen Solidarności. Migawki z dziejów Polski, 1980 – 1981” przygotowanej przez Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej w sierpniu 2010 roku, z okazji trzydziestej rocznicy utworzenia NSZZ „Solidarność”.
Gościem honorowym otwarcia ekspozycji, którą można zwiedzać do 28 listopada był autor jej scenariusza, prezes IPN dr Łukasz Kamiński oraz dwaj pracownicy Instytutu: Karol Madaj i Tomasz Kozłowski. Konsulat Generalny RP reprezentował konsul generalny Zygmunt Matynia z małżonką Bożeną oraz wicekonsul Aleksandra Krystek.
W imieniu gospodarzy przybyłych na uroczystość gości powitała dr Janet Fredericks oraz rektor chicagowskiej uczelni dr Sharon Hahs, która wyraziła zadowolenie z faktu, że dzięki prezentacji wystawy młodzież będzie miała okazję zapoznać się z najnowszą historią kraju, pozytywnie zapisaną w procesie zmian, które dwadzieścia lat temu zaszły w Europie i na świecie.
Konsul generalny Zygmunt Matynia wspominając wydarzenia, o których opowiada wystawa podzielił się własnymi doświadczeniami, gdy jako asystent profesora na Uniwersytecie Jagiellońskim uczestniczył w tworzeniu zrębów uniwersyteckiej „Solidarności”. Nawiązując do zakresu prowadzonych przez Instytut badań, prezes Łukasz Kamiński podkreślił, że rocznie prowadzonych jest ponad tysiąc śledztw dotyczących przestępstw przeciwko narodowi polskiemu. Realizowane są liczne projekty naukowe i edukacyjne.
– Otwarta dzisiaj wystawa, to jedna z form takiej edukacji, która ukazuje wydarzenia niezwykle ważne dla historii Polski i całego świata – podkreślił prezes Łukasz Kamiński dziękując gospodarzom uczelni oraz przedstawicielom konsulatu za zaproszenie i współuczestniczenie w jej przygotowaniu.
Wystawa przygotowana została w polskiej i angielskiej wersji językowej. Przedstawia ważne wydarzenia od strajków sierpniowych 1980 r. po wprowadzenie stanu wojennego w grudniu 1981 r. Fotogramy i opisy ukazują drogę, która doprowadziła do powstania NSZZ „Solidarność”, relacje Związku z komunistyczną władzą i stosunek społeczeństwa do „Solidarności” na tle najważniejszych wydarzeń życia politycznego, społecznego i gospodarczego kraju.
Okolicznościowy wykład na temat powstania NSZZ „Solidarność” wygłosił Tomasz Kozłowski, pracownik Biura Edukacji Publicznej IPN, który przypomniał, że po fali strajków ekonomicznych w lipcu 1980 r. (największy zasięg przybrały one na Lubelszczyźnie) 14 sierpnia 1980 r. wybuchł strajk w Stoczni Gdańskiej. Powodem protestu było zwolnienie z pracy działaczki Wolnych Związków Zawodowych Anny Walentynowicz, na czele strajku stanął Lech Wałęsa. Strajk rozszerzył się na cały region, 16 sierpnia powstał Międzyzakładowy Komitet Strajkowy. Sformułowano 21 postulatów, w tym najważniejsze żądanie powołania niezależnych od władz związków zawodowych. 19 sierpnia MKS powstał w Szczecinie, a lista postulatów obejmowała 36 pozycji, także żądano wolnych związków zawodowych.
30 sierpnia właśnie w Szczecinie podpisane zostało pierwsze porozumienie. Parafowali je przewodniczący KMS Marian Jurczyk i szef delegacji rządowej Kazimierz Barcikowski. Dzień później Lech Wałęsa podpisał porozumienie w Gdańsku, które ze strony rządowej parafował wicepremier Mieczysław Jagielski. Obok spraw socjalnych i pracowniczych mówiło ono między innymi o powołaniu nowych, samorządnych związków zawodowych. Ostatnie z porozumień, kończących falę sierpniowych strajków w kraju, zostało zawarte w Jastrzębiu. Obok dotychczasowych zapisów zawierało ono deklarację władz o przejściu od 1981 roku na pięciodniowy tydzień pracy. W następnych tygodniach zawarto liczne porozumienia branżowe. 17 września w Gdańsku spotkali się przedstawiciele komitetów założycielskich nowych związków zawodowych z całego kraju i podjęli decyzję o utworzeniu jednego scentralizowanego, opartego na organizacjach regionalnych związku z siedzibą w Gdańsku.
Na wniosek Karola Modzelewskiego przyjęto nazwę Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. Został on zarejestrowany przez Sąd Wojewódzki w Warszawie 24 października. Solidarność od początku istnienia obok obrony praw robotników przyjęła sobie za cel kultywowanie pamięci o wszystkich najważniejszych buntach społecznych w okresie PRL-u. W rekordowo krótkim czasie udało się zbudować i odsłonić pomnik ku czci stoczniowców poległych w grudniu 1970 roku. W czerwcu 1981 roku został odsłonięty pomnik ku czci ofiar protestów 1956 roku w Poznaniu.
Otwarta wystawa nawiązuje również do papieskich wizyt w rodzinnym kraju Jana Pawła II oraz ukazuje kulisy działań władz komunistycznych, które w konsekwencji doprowadziły do wypowiedzenia wojny własnemu narodowi i wprowadzenie 13 grudnia 1981 roku stanu wojennego.
Wystawa w sierpniu i wrześniu br. prezentowana była w Woodrow Wilson Center w Waszyngtonie, a we wrześniu na Columbia University w Nowym Jorku. Na Northeastern University można ją zwiedzać do 28 listopada.
Tekst i zdjęcia:
AB/NEWSRP
(Zdjęcia są na stronie: www.newsrp.smugmug.com)
