Jubileuszowy Zjazd nauczycieli polonijnych w Bostonie

Zjazdy nauczycieli polonijnych i przedstawicieli komitetów rodzicielskich stały się integralną częścią funkcjonowania oświaty polonijnej w Stanach Zjednoczonych.

Jak do tego doszło?

W 1983 roku ówczesny prezes Kongresu Polonii Amerykańskiej Alojzy Mazewski mianował dr. Edmunda Osysko, pracownika naukowego Columbia University w Nowym Jorku, przewodniczącym Komisji Oświatowej przy Zarządzie Głównym Kongresu. W ciągu następnych kilkunastu miesięcy dr Osysko nawiązał kontakt z trzema głównymi organizacjami nauczycielskimi: Centralą Polskich Szkół Dokształcających w Nowym Jorku, Zrzeszeniem Nauczycieli Polskich w Ameryce (z siedzibą w Chicago) oraz Związkiem Nauczycielstwa Polskiego w Michigan (z siedzibą w Detroit). W rezultacie spotkań z przedstawicielami tych głównych ośrodków oświaty polonijnej powstał pomysł zorganizowania ogólnoamerykańskiego zjazdu nauczycieli polonijnych.

Pierwszy zjazd odbył się w maju 1985 roku. Było to nadzwyczaj ważne wydarzenie, które można należycie ocenić dopiero dzisiaj po upływie 23 lat. Od 1985 do 2008 roku zorganizowano 10 zjazdów i 2 sympozja metodyczne. Zamiast omówienia każdego spotkania z osobna zamieszczam kalendarz wszystkich spotkań.

Jak widać z powyższego kalendarium zjazdy odbywały się w różnych zakątkach Stanów Zjednoczonych i każdy z nich miał inny temat. Tematy zmieniały się zależnie od okoliczności i potrzeby chwili. Były więc zjazdy poświęcone polskim rocznicom historycznym, sprawom programowym i metodycznym, bohaterom polsko-amerykańskim, wreszcie, jak w przypadku omawianego X Zjazdu – 400-lecia rocznicy przybycia pierwszych Polaków na ziemię amerykańską do osady Jamestown w Wirginii.

Kto wybiera miejsce następnego zjazdu? – Zwykle w ostatnim dniu trwającego jeszcze spotkania zgłasza się organizacja nauczycielska (np. Centrala, Zrzeszenie) lub szkoła z propozycją zorganizowania zjazdu u siebie. Pozostali oddychają z ulgą i oklaskami akceptują zgłoszenie. W ten prosty sposób zarówno małe jak i duże ośrodki oświatowe mają szansę zaprezentować swoje zdolności organizacyjne a uczestnicy zjazdów poznają ciekawe miejsca na mapie Stanów Zjednoczzonych.

Na przestrzeni lat zmieniały się nie tylko miejsca i tematy zjazdów, ale również ich nazwy, co można prześledzić przeglądając kalendarz nauczycielskich spotkań. Od 2004 roku przyjęła się nazwa „Zjazd Nauczycieli Polonijnych i Komitetów Rodzicielskich” i chyba ona najlepiej charakteryzuje te spotkania.
Na każdym zjeździe powołuje się Komitet Wniosków, który zbiera i opracowuje wnioski do zrealizowania w ciągu dwóch następnych lat oraz wysuwa sugestie dla organizatorów następnego zjazdu. Jednym z ważniejszych wniosków pierwszego zjazdu było powołanie do życia kwartalnika dla nauczycieli polonijnych – Głosu Nauczyciela. Po każdym zjeździe Głod zamieszcza ważniejsze materiały zjazdowe, referaty, głosy dyskusyjne i wnioski uczestników.

Od siekiery do komputera
Na tegorocznym Zjeździe dominowały dwa tematy: przypomnienie wkładu Polaków w tworzenie historii i rozwój Stanów Zjednoczonych z okazji przypadającego w październiku 2008 roku 400-lecia przybycia pierwszych Polaków do Jamestown oraz wykorzystanie komputerów i internetu w szkolnictwie polonijnym.

Prof. James Pula przygotował ciekawą prezentację „Poles in Jamestown”, opartą na dostępnych źródłach pisanych i bogato ilustrowaną rycinami pochodzącymi z XVII i XVIII wieku. Polacy byli pionierami amerykańskiego przemysłu, a wytworzone przez nich produkty stanowiły pierwszy eksport z Nowego Lądu do Europy. Niemniej interesującą lekcję komputerową o Polakach w Jamestown opracowała i nagrała nauczycielka ze szkoły in. Jana Matejki w Waucanda, Illinois, Marta Zółtowska. Dodam, że konspekt tej lekcji został wydrukowny w “Głosie Nauczyciel” w numerze 4/2007, jesień 2007.

O sposobach wykorzystania technik komputerowych i internetu w nauczaniu dzieci i młodzieży oraz w zarządzaniu i administrowaniu polonijnych placówek oświatowych dyskutowano w czasie kilku spotkań. Zwrócono uwagę zarówno na pozytywne i negatywne aspekty nowoczesnej technologii w życiu społecznym, a zwłaszcza jej wpływ na młodzież. W dyskusjach stwierdzano, że szkoła polonijna powinna w miarę możliwości wykorzystywać nową technologię informatyczną w klasach szkolnych. Komputer, użyty jako środek wspomagający przekazywanie wiedzy i umiejętności uczniom, zwiększa efektywność działań edukacyjnych nauczyciela. Nie należy jednak zapominać o ubocznych, negatywnych skutkach procesu komputeryzacji. Prof. Jan Mazur w referacie „Wpływ internetu na stan i kulturę języka polskiego młodego pokolenia” zauważył, że procesowi komunikacji przez internet towarzyszy upadek etyki językowej, ubożenie słownictwa, pogorszenie się sprawności czytania i pisania, tolerancja dla bylejakości. Uczestnicy zjazdu zwiedzili również pracownię komputerową w szkole im. Jana Pawła II w South Boston.
Dużym zainteresowaniem cieszyły się spotkania z metodykami – autorką podręczników Małgorzatą Pawlusiewicz z Chicago oraz Magdaleną Szelc-Mays, Ireną Adamek i Bożeną Muchacką z Krakowa, poświęcone metodom nauczania w klasach od I do IV w szkole podstawowej.

Tłoczno było w sali, gdzie dyskutowano o potrzebie i ważności polonijnych matur, ich celowości, znaczenia i przebiegu w poszczególnych szkołach. Rozważano możliwość ujednolicenia egzaminu dojrzałości w polonijnych szkołach pod kątem tematyki i terminów. Ostatecznie jednak zdecydowano, że przebieg matur i dobór zagadnień maturalnych powinien zależeć od specyfiki danej szkoły. Głosowano za ich utrzymaniem, bo stanowià ważny etap w życiu polonijnego licealisty. Natomiast zaproponowano, aby świadectwa maturalne zostały ujednolicone i wydane pod patronateem Komisji Oświatowej Kongresu Polonii Amerykańskiej.

Bostoński zjazd.
X Zjazd Nauczycieli Polonijnych i Komitetów Rodzicielskich obradował w hotelu Marriott w dzielnicy Bostonu Quincy w dniach od 23 do 26 maja 2008 roku (od piątku do poniedziałku). Organizatorem była Polska Szkoła im. Jana Pawła II przy parafii Matki Boskiej Częstochowskiej w South Boston. Na czele Komitetu Organizacyjnego Zjazdu stanął kierownik tej szkoły Jan Kozak. Komitet miał nie lada zadanie, bo na X Zjazd przybyło 450 osób. Wśród nich znaleźli się: przedstawiciele 76 szkół polskich z 17 stanów; prezeski polonijnych organizacji nauczycielskich – Dorota Andraka z Nowego Jorku, Helena Żmurkiewicz z Michigan, Elżbieta Rudzińska z Forum Zachodniego Wybrzeża, Helena Ziółkowska z Chicago; kapelan Komisji Oświatowej ks. Piotr Żendzian z Nowego Jorku; kapelan Zrzeszenia Nauczycieli o. Władysław Gryzło z Chicago; organizator III Zjazdu w Waszyngtonie ks. Zygmunt Ostrowski (obecnie przebywający w Lombard, Illinois) oraz dyrektor katolickiego liceum w Łodzi ks. Tadeusz Bednarek.

Nie zawiodły bratnie organizacje nauczycielskie: z Anglii przybyła prezeska Polskiej Macierzy Zagranicą Aleksandra Podhorodecka, z Kanady przedstawicielka Związku Nauczycielstwa Polskiego w Kanadzie Zuzanna Stupak.

W dużej grupie gości z Polski znaleźli sie wykładowcy i profesorzy uniwersyteccy oraz przedstawiciele ministerstw, Senatu i organiacji współpracujących z Polonią.

Wykłady i prezentacje przygotowali m. in.: prof. Jan Mazur z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie; dyrektor Polonijnego Centrum Nauczycielskiego w Lublinie dr Joanna Wójtowicz; dr Irena Adamek i dr Anna Muchacka z Akademii Pedagogicznej w Krakowie; dr Magdalena Szlec-Mays z Uniwerystetu Jagiellońskiego w Krakowie. Do tego zacnego grona dołączył prof. James Pula z Purdue University w stanie Indiana z bardzo ciekawą, ilustrowaną opowieścią o Polakach w Jamestown.

Gośćmi X Zjazdu byli również: wicemarszałek Senatu Krystyna Bochenek; wicedyrektor Biura Polonijnego Kancelarii Senatu Romuald ¸anczkowski; wiceminister Ministerstwa Edukacji Narodowej Krzysztof Stanowski; dyrektor Biura Politycznego Ministerstwa Edukacji Narodowej Ligia Krajewska; przedstawiciel Ministerstwa Spraw Zagranicznych Andrzej Jesionowski; przedstawiciel Ambasady Polskiej w Waszyngtonie prof. Andrzej Rabczenko; konsul generalny z Nowego Jorku Krzysztof Kasprzyk; konsul honorowy z Bostonu Marek Leńniewski-Lass; pełnomocnik do spraw Polonii biskupa Zygmunta Zimowskiego i przedstawiciel Rodziny Szkół im. Jana Pawła II Zbigniew Gumiński; pracownicy Stowarzyszenia „Wspólnota Polska” Maria Piotrowicz i Kazimierz Dobrzański.

W programie X Zjazdu uwzględniono tematy z dziedziny historii i geografii. Sprawę obecności historii Polski w podręcznikach amerykańskich szkół na przykładzie sześciu wybranych pozycji omówił w swoim wystąpieniu prof. Andrzej Rabczenko z Waszyngtonu. Wiadomości o Polsce w tych podręcznikach są bardzo szczupłe, uproszczone, są błędy historyczne. Aby zmienić obraz historii Polski w amerykańskich podręcznikach – sugerował profesor – potrzebne są listy od rodziców i nauczycieli do wydawców z odpowiednimi poprawkami. Poinformował również, że od pewnego czasu odbywają się spotkania między polskimi i amerykańskimi historykami poświęcone temu problemowi.

Niejako uzupełnieniem tego tematu był referat „Znaczenie historii dla Polonii” przygotowany przez dyrektorkę szkoły im. Jana Pawła II w Lemont, Illinois, dr Jolantę Tatarę. Wywiązała się dyskusja, której konkluzja brzmi: nauczyciele powinni pokazywać uczniom, w czym Polska była inna (prawodawstwo, tolerancja religijna, rzeczpospolita narodów, itp) oraz należy zacząć świętować zwycięstwa, nie celebrować klęsk.

Interesującą lekcją pokazową o zabytkach UNESCO w Polsce przeprowadziła autorka podręczników geografii, nauczycielka szkoły im. Kolbego w Chicago Alicja Nawara. Tym razem uczniami byli nauczyciele. Dodam, że pani Alicja opracowała ten temat perfekcyjnie, bo w kwietniu zorganizowała konkurs geograficzny o zabytkach UNESCO dla nauczycieli. W październiku wystawę o tych zabytkach, sprowadzoną jej staraniem (oczywiście pod patronatem Zrzeszenia) będzie gościć Polskie Muzeum w Chicago.

Pokłosiem obchodzonego w 2007 roku Rokiem Conrada Korzeniowskiego była lekcja o tym pisarzu przeprowadzona na żywo przez gościa z Londynu Aleksandrę Podhorodecką. Lekcję wzbogaciły kopie oryginalnych ilustracji znajdujących się w Muzeum Polskim w Chicago.

Muzeum Polskie jest prawdziwą skarbnicą historii Polonii. Mogli się o tym przekonać uczestnicy IX Zjazdu w Houston (maj 2006) jak również ci, którzy mieli szczęście obejrze piękną prezentację „Fragmenty historii Polonii” przygotowaną przez szefową biblioteki Muzeum Małgorzatą Kot.
Historię i osiągnięcia polskiego szkolnictwa w metropolii chicagowskiej w latach 1952 – 2007, pokazane w systemie Power Point, z zainteresowaniem obejrzało grono uczestników z Chicago i innych ośrodków. Na zdjęciach z poszczególnych zjazdów i spotkań rozpoznawały się soby siedzące na sali. Posypały sie wspomnienia.

Znalazło się również trochę czasu na spotkanie redaktorek Głosu Nauczyciela z czytelnikami. Były wyrazy uznania, podziękowania jak również sugestie odnośnie zawartości następnych numerów. Najpopularniejsze są numery monograficzne z odpowiednimi materiałami i konspektami.

Ważną częścią każdego zjazdu są propozycje wydawnicze – rodzime i z Polski. Nowy podręcznik i ćwiczenia dla klasy I zaprezentowała Małgorzata Pawlusiewicz. Zastąpią one „Elementarz” Falskiego i ćwiczenia przygotowane kilka lat temu przez p. Małgorzatę, naszą „rodzimą” autorkę z Chicago. Następne nowości również rodem z Chicago to podręcznik (czytanka + ćwiczenia) dla klasy VII opracowany przez Annę Siek, Marię Slęzak i Annę Witowską-Gmiterek wydany w 2007 roku przez Zrzeszenie oraz „Geografia Polski” autorstwa Alicji Nawary. Swoje publikacje przywieźli przedstawiciele Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych z Polski. Zarówno stoiska z proponowanymi książkami jak i prezentacje autorskie cieszyły się dużym powodzeniem. Pedagodzy wymieniali poglądy dotyczące przydatności i wykorzystania podręczników, porównywali ceny, a autorom przekazywali sugestie zmian i poprawek w następnych wydaniach.

W Stanach Zjednoczonych działa 12 szkół imienia Jana Pawła II, X Zjazd organizowała szkoła im. Jana Pawła II, nic więc dziwnego, że odbył się panel „Szkoły Jana Pawła II”, wykład o „Rodzinie Szkół Jana Pawła II w Polsce” oraz lekcja komnputerowa „Dzieciństwo Lolka” w wykonaniu dzieci z klasy III też im. Jana Pawła II w Maspeth w stanie Nowy Jork. W dyskusji podkreślano potrzebę propagowania nauk Jana Pawła II wśród młodzieży szkolnej i konieczność przekazywania uczniom wartości chrześcijańskich.

Wykłady, warsztaty, panele dotyczyły wiele aspektów funkcjonowania polonijnej szkoły. W czasie, gdy nauczyciele zgłębiali tajniki efektywnego nauczania, dyskutowali o metodach i sposobach utrzymania uwagi uczniów w polskiej szkole w sobotnie poranki, toczyły się również ważne wykłady i dyskusje na temat współpracy dyrekcji i grona pedagogicznego szkoły z komitetem rodzicielskim. Podobnie jak podczas poprzednich zjazdów trwały dyskusje, jakie powinny być funkcje kierownika szkoły a czym powinien zajmować się komitet rodzicielski. Czasem odnosi się wrażenie, że tak naprawdę to współpraca zależy od dobrej woli obydwu stgron. Czasem kierownicy mają trudności z zaangażowaniem w działanie szkoły większej grupy rodziców i wykonują pracę za siebie i rodziców. W innych przypadkach komitety rodzicielskie ograniczają kompetencje kierownikówi uzurpując sobie prawo kierowania szkołą. Powstają konflikty i problemy. Szkoły borykają się z problemami natury prawnej i finansowej. Co należy robić, aby szkoły działały harmonijnie? Niestety, czas przeznaczony na dyskusje minął, przynajmniej na X Zjeździe. Na szczęście istnieją szkoły, gdzie istnieje harmonijna współpraca między rodzicami i nauczycielami. Najbardziej korzystają na tym uczniowie.