70. rocznica masowych wywózek Polaków na Syberię
Chicago (Inf. wł.) – Prosimy Stwórcę, aby tym wszystkim znanym i nie znanym, waszym bliskim, waszym ojcom, braciom, siostrom, tym wyrzuconym z bydlęcych wagonów, pozostawionych w stepie, porzuconych w kurhanach śniegu, zasypanych w kopalniach, rozstrzelanych, zatopionych i zagubionych wynagrodził ich męczeństwo – powiedziała Barbara Kożuchowska prowadząca uroczystości upamiętniające 70 rocznicę rozpoczęcia masowych wywózek Polaków na Sybir zapraszając do uczczenia minutą ciszy ofiary tragicznych dla narodu polskiego wydarzeń sprzed siedemdziesięciu lat. 10 lutego to druga data, która po 17 września 1939 roku utkwiła głęboko w pamięci mieszkańców Kresów Wschodnich II Rzeczpospolitej.
Tego dnia, 70 lat temu, o świcie rozpoczęły się pierwsze masowe wywózki Polaków na Syberię. W pierwszym rzędzie ofiarą wywózki stało się ponad 220 tysięcy ludzi, głównie policjantów, sędziów, prokuratorów, działaczy samorządowych, leśników oraz właścicieli ziemskich i osadników wojskowych. Transportowani bydlęcymi wagonami trafiali w głąb ZSRR, w okolice Archangielska, Irkucka, Kołymy, do Kraju Krasnojarskiego, gdzie niedożywieni, chorzy pracowali w kopalniach, przy wyrębie lasów i innych katorżniczych zajęciach. Dwa miesiące po lutowej deportacji – 13 kwietnia – wywieziono kolejnych kilkaset tysięcy osób. Byli to głównie członkowie rodzin osób poprzednio „przesiedlonych”, w większości kobiety i dzieci. Tym razem transporty kierowano nie na północ, jak podczas pierwszej wywózki, tylko na południe azjatyckiej części ZSRR, do Kazachstanu. Trzecia deportacja w maju objęła kolejne 200 tysięcy Polaków skierowanych ponownie na Syberię. Ostatnia fala wywózek miała miejsce w czerwcu i lipcu i objęła około 300 tysięcy mieszkańców Kresów Wschodnich. Szacuje się, że w ciągu 6 miesięcy wywieziono w głąb Rosji około miliona dwustu tysięcy obywateli polskich.
Ponad 60% tej grupy stanowili Polacy, Ukraińcy i Białorusini 30% i Polacy narodowości żydowskiej około 10%. Zostali oni umieszczeni w ponad 130 obozach rozlokowanych głównie na Syberii i Kazachstanie. Szacuje się że z powodu katorżniczej pracy, niedożywienia, chorób, mrozu i wycieńczenia blisko połowa wywiezionych zmarła przed czerwcem 1941 roku. Gehenna zelżała dopiero po podpisaniu przez gen. Sikorskiego polsko-radzieckiej umowy wojskowej, na mocy której rozpoczęło się tworzenie polskich sił zbrojnych na terytorium ZSRR. Na polonijne uroczystości rocznicowe, które w minioną niedzielę odbyły się w „Wietrznym Mieście”, złożyło się nabożeństwo odprawione w godzinach przedpołudniowych w Jezuickim Ośrodku Milenijnym oraz okolicznościowa akademia.
Do wspólnej modlitwy w intencji ofiar Sybiru zaprosili zgromadzonych ojciec superior Stanisław Czarnecki oraz franciszkanin, zesłaniec ojciec Błażej Karaś, który na zakończenie Mszy świętej podzielił się z wiernymi własnymi przeżyciami. W nabożeństwie uczestniczyli członkowie Związku Sybiraków oraz weterani. Wartę honorową przy ołtarzu zaciągnął poczet sztandarowy. Po zakończeniu liturgii około 200 osób wzięło udział w okolicznościowej akademii, która o godzinie 1:30 po południu rozpoczęła się w salach „Orła Białego” w Niles. Po wprowadzeniu na salę pocztu sztandarowego i odśpiewaniu przez młodzież ze szkoły Gen. Władysława Andersa hymnu Sybiraków zgromadzeni minutą ciszy uczcili pamięć ofiar Golgoty Wschodu. Witając zgromadzonych prezes Związku Eugeniusz Chmielowski w krótkim wystąpieniu nawiązał do wydarzeń sprzed 70 lat, których był uczestnikiem.
Podkreślił, że głównym zadaniem organizacji od momentu powstania w 1992 roku jest głoszenie prawdy o tragedii Sybiru nie tylko wśród obcych, ale niestety także wśród swoich. Związek wydał dwie książki będące świadectwem prawdy o tragicznych losach narodu polskiego na Kresach Wschodnich II Rzeczpospolitej. Pierwsza pod tytułem „Przeznaczeni na zagładę” została wydana w 2004 roku w języku polskim. Druga pozycja wydana została w roku ubiegłym w języku angielskim pod tytułem: „The Mass Deportation of Poles to Siberia”.
Prezes podziękował za wyrazy pamięci skierowane do Związku między innymi przez Kierownika Urzędu Do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Janusza Krupskiego oraz wszystkich, którzy przyczynili się do zorganizowania uroczystości rocznicowych i wydania okolicznościowego pamiętnika. W gronie gości honorowych obecni byli między innymi: konsul generalny RP Zygmunt Matynia z żoną Bożeną, prezes Związku Narodowego Polskiego i Kongresu Polonii Amerykańskiej Franciszek Spula, prezes Wydziału Stanowego KPA w Illinois Kazimierz Chlebek, prezes Koła AK w Chicago Marian Prusek, prezes 5. Kresowej Dywizji Piechoty Mieczysław Bandur, honorowy prezes Związku Sybiraków Zygmunt Ścigała, przewodniczący Komitetu Budowy Pomnika Katyńskiego Wojciech Seweryn, przewodnicząca Obwodu ZHP w Chicago druhna Barbara Chałko oraz wielu innych.
Przed wspólną modlitwą, do której zaprosił zgromadzonych o. Błażej Karaś odbyła się artystyczna część wspomnieniowa przygotowana przez młodzież ze szkoły Gen. Władysława Andersa. W spektaklu słowno-muzycznym przygotowanym pod kierunkiem nauczycielek: Wiesławy Dziedzic, Marty Machnicy i Marii Słowik znalazły się wiersze, wspomnienia i pieśni. Po zakończeniu spektaklu młodzież wręczyła Sybirakom czerwone goździki. Ostatnim punktem programu artystycznego był mini recital aktora Andrzeja Słabiaka.
Zabierając głos konsul generalny Zygmunt Matynia poinformował o nadaniu grupie polonijnych Sybiraków Krzyży Zesłańców Sybiru. W gronie uhonorowanych znaleźli się: Henryk Margański, Teresa Myrabella, Bronisława Libelt i Antoni Chudzik. Krzyżami Zesłańców Sybiru honorowane są wszystkie osoby, które były na nieludzkiej ziemi. Akcja wręczania odznaczeń prowadzona jest od paru lat i w polonijnym środowisku „Wietrznego Miasta” dobiega końca. Tekst i zdjęcia: Andrzej Baraniak (zdjęcia dostępne na stronie: www.newsrp.smugmug.com)
