Po zaplanowanym na 28 maja wyroku ETPC ws. kontroli operacyjnej w Polsce będę chciał razem z szefem MSWiA Tomaszem Siemoniakiem ogłosić główne założenia reformy nadzoru nad służbami w naszym kraju – poinformował w środę szef MS Adam Bodnar.
Dodał, że być może stanie to jeszcze tego samego dnia, w którym ETPC ogłosi swój wyrok, czyli 28 maja.
Minister sprawiedliwości-prokurator generalny Adam Bodnar w środę po południu przedstawił w Senacie roczną informację o liczbie osób, wobec których była stosowana kontrola operacyjna.
Senatorowie pytali Bodnara m.in. o prace nad Kodeksem pracy operacyjnej, który ma wzmocnić nadzór nad służbami specjalnymi. O pracach nad takim projektem szef MS mówił m.in. przed miesiącem w Sejmie. „Czy już w rządzie toczą się prace nad projektem tego kodeksu i ewentualnie, kiedy moglibyśmy się pochylić, jako parlament, nad tym projektem” – pytał senator Marcin Karpiński (Lewica).
W odpowiedzi Bodnar wskazał, że w przyszłym tygodniu – 28 maja – Europejski Trybunał Praw Człowieka wyznaczył ogłoszenie wyroku w sprawie ze skargi piątki polskich aktywistów i adwokatów. „Sprawa dotyczy tego, czy mamy wystarczający nadzór nad stosowaniem podsłuchów i kontroli operacyjnej w Polsce. To nie jest sprawa typowa. Ponad rok temu odbyła się już rozprawa przed ETPC, dość długo czekamy na wyrok” – powiedział.
Chodzi o skargi złożone w ETPC jeszcze na przełomie 2017 i 2018 roku przez dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Warszawie mec. Mikołaja Pietrzaka oraz działaczy Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka i Fundacji Panoptykon – m.in. mec. Dominikę Bychawską-Siniarską. „W skardze złożonej przez mec. Pietrzaka wskazano, że niekontrolowana inwigilacja może doprowadzić do naruszenia tajemnicy adwokackiej, zatem godzi nie tylko w prawo do prywatności, ale także w prawa i wolności jego klientów” – poinformowała w 2022 roku Naczelna Rada Adwokacka.
„Spodziewam się, że ten wyrok będzie się wpisywał we wcześniejszą linię orzeczniczą Strasburga, gdzie Trybunał na różne sposoby analizował systemy prawne i praktykę w różnych państwach i wskazywał na niedoskonałości krajowych systemów nadzoru nad kontrola operacyjną” – powiedział w środę szef MS.
Bodnar poinformował senatorów, że z ministrem Siemoniakiem, który pełni także funkcję koordynatora służb specjalnych, jest umówiony w ten sposób, że gdy będzie ogłoszony ten wyrok ETPC, „będziemy chcieli – być może jeszcze tego samego dnia, może w ciągu kolejnych dni – ogłosić, jakie mamy główne założenia dotyczące reformy nadzoru nad służbami specjalnymi w kontekście stosowania różnych metod kontroli operacyjnej”. Szef MS ocenił, że wyrok ETPC „będzie prawdopodobnie dość krytyczny pod adresem polskiego prawa i praktyki”.
„Jeżeli tak się stanie, to ruszamy do prac legislacyjnych. Uważam, że to powinien być projekt rządowy, porządnie przedyskutowany i skonsultowany z wszystkimi interesariuszami i społeczeństwem obywatelskim, a następnie powinien być przedmiotem pracy parlamentarnej” – dodał szef MS.
Bodnar podkreślił, że tematyka kontroli operacyjnej „będzie dodatkowo wzmocniona tym, co się wydarzy w przyszły wtorek, czyli wyrokiem ETPC”. „Będzie to po prostu dodatkowy, potężny impuls do tego, aby taką debatę prowadzić” – ocenił minister.
Miesiąc temu informację statystyczną na temat kontroli operacyjnych minister-prokurator generalny przedstawiał w Sejmie. Tegoroczna informacja obejmuje również dane o stosowaniu systemu Pegasus. Z informacji tej wynika, że w latach 2017-2022 kontrola operacyjna przy użyciu Pegasusa objęła 578 osób. Najwięcej osób było objętych taką kontrolą w 2021 roku – 162. Pegasusa używały trzy służby: Centralne Biuro Antykorupcyjne, Służba Kontrwywiadu Wojskowego oraz Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego.
Podkreślał też wówczas, że jednym z najważniejszych wniosków debaty dotyczącej Pegasusa jest konieczność reformy służb specjalnych i wprowadzenia nadzoru nad nimi. W tej sprawie toczą się prace nad powstaniem Kodeksu pracy operacyjnej.
„W założeniu ma on rozróżniać pracę operacyjną od czynności operacyjno-rozpoznawczych. Ma to uporządkować pracę policji. Ma stosować jednolite nazewnictwo, a niejawna ingerencja, taka jak Pegasus, będzie uznana za nową metodę operacyjną” – informował wtedy Bodnar.
Według planów nowy kodeks ma też zapewnić gwarancje praw obywatelskich. „Po pierwsze, zgoda sądu na wszystkie czynności operacyjne. Po drugie, rozproszona kontrola sądowa: 11 sądów okręgowych w 11 różnych apelacjach. Po trzecie, sąd będzie rozstrzygał na posiedzeniu, na którym obecny ma być prokurator, przedstawiciel służb i nie będzie prowadzone postępowanie korespondencyjne. Sąd wydaje pisemną uzasadnienie w każdym przypadku: odmowa – zgoda. Wymóg informowania ex post, czyli jak się zakończy inwigilacja i te materiały do niczego nie doprowadziły, to osoba, która była poddana (inwigilacji), powinna być informowana” – mówił w kwietniu Bodnar. (PAP)
autor: Marcin Jabłoński
