(Nowy Jork) – Wystawa Alina Szapocznikow: Sculpture Undone 1955-1972 w nowojorskim Museum of Modern Art jest pierwszą w Stanach Zjednoczonych obszerną prezentacją prac rzeźbiarki, uważanej za jedną z najbardziej oryginalnych postaci w polskiej sztuce powojennej.
Mimo że prace Szapocznikow znajdują się w wielu prestiżowych kolekcjach (m.in. w paryskim Centrum Pompidou, londyńskim Tate Modern i nowojorskim MoMA), jej sztuka, określana mianem post-surrealistycznej i proto-feministycznej, dopiero w ostatnich latach zyskuje światowy rozgłos. Obecna wystawa, której kuratorkami są Elena Filipovic (WIELS Centre d’Art Contemporain w Brukseli) i Joanna Mytkowska (Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie), stawia sobie za cel reinterpretację twórczości polskiej rzeźbiarki i wpisanie jej w szerszy międzynarodowy kontekst.
Towarzyszące ekspozycji sympozjum jest wspierane m.in. przez Instytut Kultury Polskiej w Nowym Jorku.
Wystawa w MoMA jest próbą kompleksowego, pogłębionego spojrzenia na twórczość niezwykłej, osobnej i do niedawna prawie nieznanej poza Polską artystki. Wątkiem przewodnim retrospektywy jest właściwa Szapocznikow gotowość do podejmowania artystycznego ryzyka. W wielu aspektach swoich poszukiwań polska rzeźbiarka była pionierką, a jej innowacje przyczyniły się do rozszerzenia pojęcia współczesnej rzeźby. Jej charakterystyczne formy i bardzo osobista narracja manifestują się w prowokacyjnych, nasyconych cielesnością obiektach, zajmujących trudny do zdefiniowania obszar pomiędzy surrealizmem, nowym realizmem i pop artem. Czerpiąc z dramatycznych osobistych doświadczeń, takich jak przeżycia wojenne czy walka z nieuleczalną chorobą, Szapocznikow stworzyła odrębny, fascynujący język wypowiedzi artystycznej. Dzięki takim pracom jak wykonane z żywicy poliestrowej odlewy fragmentów ciała, zamienione w przedmioty użytkowe takie jak lampy i popielniczki (za formę wyjściową do których służyło artystce własne ciało) czy rzeźbiarskie kolaże, w których zatopiono rodzinne fotografie, Alina Szapocznikow uznawana jest za prekursorkę sztuki feministycznej i konceptualnego podejścia do rzeźby.
Retrospektywa złożona z ponad stu obiektów – rzeźb, rysunków i fotografii – skupia się na pracach artystki z najbardziej eksperymentalnego, późnego okresu twórczości, któremu kres położyła przedwczesna śmierć w 1973 roku; wśród prac znajdują sie m.in. obiekty z cykli Torsy, Desery, Fetysze oraz najbardziej osobiste, późne rzeźby: Nowotwory i Zielnik.
Z okazji wystawy 5 października odbędzie się międzynarodowe sympozjum i dyskusja panelowa Alina Szapocznikow: A Symposium. Na spotkaniu w MoMA grupa kuratorów, badaczy i artystów będzie debatować o powojennej sztuce Europy Wschodniej i roli, jaką odegrała w niej Szapocznikow, oraz o rosnącym wpływie jej twórczości na młodsze pokolenie artystów wschodnioeuropejskich.
W sympozjum wezmą udział m.in. kuratorki Elena Filipovic i Joanna Mytkowska, artystki Paulina Olowska i Katarzyna Kozyra oraz krytyk i historyk sztuki Anda Rottenberg.
Wystawie towarzyszy także obszerna publikacja, wydana wspólnie przez nowojorskie Museum of Modern Art i belgijską oficynę Mercatorfonds.
Alina Szapocznikow urodziła się w 1926 w Kaliszu. Podczas wojny była więziona w gettach w Pabianicach i Litzmannstadt oraz w niemieckich obozach koncentracyjnych Auschwitz-Birkenau, Bergen-Belsen i Theresienstadt. Po wyzwoleniu studiowała rzeźbę najpierw w Pradze, a następnie w paryskiej École Nationale Supérieure des Beaux-Arts. Po powrocie do Polski w 1950 r. próbowała przystosować się do komunistycznej rzeczywistości – m.in. uczestnicząc w konkursach rzeźbiarskich na projekt pomników Stalina i przyjaźni polsko-radzieckiej; ostatecznie jednak zdecydowała się na emigrację.
Od 1948 roku związana była z historykiem i krytykiem sztuki Ryszardem Stanisławskim. Najbardziej produktywną dekadę swego życia (1963-73) spędziła w Paryżu, gdzie osiadła z drugim mężem, grafikiem i plakacistą Romanem Cieślewiczem. We Francji nawiązała kontakt z ruchem jednoczącym artystów spod znaku Nouveau Réalisme (należeli do niego m.in. Arman, César, Yves Klein, Niki de Saint Phalle i Jean Tinguely). Brała udział w kilku wystawach zbiorowych, doczekała się też dwóch prezentacji indywidualnych (w Brukseli w 1968 i w Genewie w 1971 roku). W 1962 jej prace pokazywane były w pawilonie polskim na Biennale Weneckim. W 1965 r. zdobyła prestiżową nagrodę Fundacji Copleya za asamblaż zatytułowany „Goldfinger”; jej pracę oceniało grono najsłynniejszych artystów XX wieku (Marcel Duchamp, Jean Arp, Max Ernst i Roberto Matta).
W 1969 r. zdiagnozowano u niej raka piersi, z którym walczyła do końca życia; mimo choroby do końca pozostała aktywna jako artystka. Zmarła 3 marca 1973 r., jest pochowana na cmentarzu Montmartre w Paryżu.
Wystawa będzie czynna do 28 stycznia 2013 r.
(Informacja prasowa)
