Joanna Trzos
Niewykluczone, że jeszcze w tym roku, 27 grudnia, celebrowane będzie nowe święto państwowe, święto zwycięskiego powstania wielkopolskiego – powiedział PAP prezes Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 Tadeusz Musiał.
O ustanowienie nowego święta państwowego zabiegają wielkopolskie instytucje i stowarzyszenia zajmujące się edukacją i upowszechnianiem historii. 27 grudnia 1918 roku wybuchło powstanie wielkopolskie – największy na terenie zaborów zakończony zwycięstwem zryw niepodległościowy.
Prezes Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 liczy na to, że nowe święto przyczyni się do popularyzacji historii powstania, uświadomi też Polakom znaczenie zrywu Wielkopolan sprzed przeszło wieku. Tadeusz Musiał jest zdania, że powstańcy zasłużyli na uczczenie świętem ich wysiłku i dokonań.
Prezes Towarzystwa powiedział PAP, że czynione są intensywne zabiegi mające na celu ustanowienie święta jeszcze przed tegoroczną rocznicą wybuchu powstania.
Pomysł ustanowienia nowego święta państwowego to inicjatywa Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości, Fundacji Zakłady Kórnickie, Muzeum Narodowego w Poznaniu, poznańskiego oddziału IPN, Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918-1919 oraz Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Wielkopolski.
Do pomysłodawców akcji od czerwca wpływają deklaracje poparcia inicjatywy od osób indywidualnych z regionu i kraju oraz uchwały samorządów z całej Wielkopolski. Do tej pory petycję podpisali m.in. marszałkowie województw wielkopolskiego i lubuskiego, metropolita poznański, wojewoda wielkopolski i prezydent Poznania.
Po wakacjach apel o ustanowienie nowego święta przekazany ma zostać prezydentowi Andrzejowi Dudzie, premierowi Mateuszowi Morawieckiemu, marszałkom Sejmu i Senatu oraz parlamentarzystom.
"Robimy wszystko żeby nowe święto państwowe można było obchodzić już w tym roku. Na początku września pojedziemy do Warszawy z konkretnymi wnioskami. Liczymy na to, że czas od września do grudnia wystarczy, by parlament podjął stosowne decyzje" – powiedział PAP Tadeusz Musiał.
Jak dodał, na razie nie wiadomo, jak będą wyglądały tegoroczne, grudniowe obchody – niezależnie od tego, czy będzie to już święto państwowe. Wyjaśnił, że głównym problemem jest wciąż pandemia Covid-19.
Tadeusz Musiał wskazał, że nowe święto będzie wyrazem hołdu złożonego bohaterskim powstańcom.
"Zasługi powstańców są ogromne i nie ograniczają się wyłącznie do czasu zwycięskiej insurekcji. Ich rola w odbudowie ojczyzny odradzającej się po tylu latach zaborów jest bezsporna. Oddanie hołdu, czci bohaterom to jest pierwszy cel, który nam przyświeca" – powiedział.
Jak wyjaśnił, drugim głównym celem inicjatywy jest upowszechnienie wiedzy o powstaniu wielkopolskim i o znaczeniu tego powstania w historii odradzającego się kraju. Przyznał, że o powstaniu, poza Wielkopolską i sąsiednimi regionami, wie się wciąż zbyt mało.
"Gdyby 27 grudnia został ustanowiony świętem państwowym, byłaby to kapitalna okazja do rozszerzenia wiedzy o tym wydarzeniu. Dziś o powstaniu wielkopolskim mało się mówi w szkołach. Przypomnę, że kilka lat temu, przez pewien czas istniało zagrożenie usunięcia tego powstania z podstawy programowej z historii" - powiedział.
Prezes Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 przyznał, że na obecny stan wiedzy Polaków o znaczeniu powstania wielkopolskiego i o późniejszych chwalebnych czynach powstańców złożyło się wiele czynników.
"Powstańcy mieli tego pecha, jeżeli można tak powiedzieć, że bardzo wielu z nich brało udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Za to właśnie po 1945 roku ich rola była umniejszana, wielu było prześladowanych. Także dlatego o powstaniu i o powstańcach przez lata nie mówiło się wystarczająco dużo i głośno" – powiedział.
"Z powstaniem wielkopolskim jest jeszcze ten problem, że nie miało ono swoich twórców, którzy w różnych artystycznych formach przekazywaliby wiedzę o powstaniu. Zabrakło malarzy, poetów, literatów. Twórców, którzy, jak Leon Prauziński, Roman Wilkanowicz, upamiętniali powstanie można właściwie policzyć na palcach jednej ręki" - dodał.
Tadeusz Musiał podkreślił, że inicjatorom ustanowienia nowego święta zależy na tym, by w jego nazwie zaznaczono, że było to powstanie zwycięskie. "Chcemy zaznaczyć, że jest to jedno z naszych, bardzo nielicznych, zwycięskich powstań" - powiedział.
Prezes Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 zauważył przy okazji, że nie wszyscy historycy są przekonani do ogromnego znaczenia powstania wielkopolskiego.
"Są tacy, którzy uważają, że sprawa była przesądzona przed wybuchem powstania. Jest to nieprawdą - nie było pewne, że Wielkopolska zostanie włączona w granice odradzającej się Polski. Upowszechnianie wiedzy o powstaniu wciąż wymaga naprawdę żmudnej pracy, jest to dla nas zadanie także już po ustanowieniu nowego święta" – powiedział.
Od kilku dni pomysł ustanowienia 27 grudnia świętem państwowym można poprzeć poprzez stronę internetową powstanie.wmn.poznan.pl. Do tej pory zebrano przeszło 1 tys. podpisów, cały czas spływają kolejne. Do organizatorów przedsięwzięcia, mimo wakacyjnego czasu, wpływają też uchwały jednostek samorządu terytorialnego i rad pedagogicznych szkół różnego szczebla.
Powstanie wielkopolskie wybuchło 27 grudnia 1918 roku w Poznaniu. W pierwszym okresie walk, do końca roku, Polakom udało się zdobyć większą część miasta. Ostatecznie zostało ono wyzwolone 6 stycznia 1919 roku, kiedy przejęto lotnisko. Do połowy stycznia wyzwolono też większą część Wielkopolski.
Zdobycze powstańców potwierdził rozejm w Trewirze, podpisany przez Niemcy i państwa ententy 16 lutego 1919 roku. W myśl jego ustaleń, front wielkopolski został uznany za front walki państw sprzymierzonych.
Ostateczne zwycięstwo przypieczętował podpisany 28 czerwca 1919 roku traktat wersalski, w którego wyniku do Polski powróciła prawie cała Wielkopolska. (PAP)
