W dniach 25-28 sierpnia w Phoenix w Arizonie odbędzie się zjazd delegatów Związku Narodowego Polskiego (Polish National Alliance). Podczas obrad 48. Sejmu Związku Narodowego Polskiego (48th Quadrennial Convention of Polish National Alliance) zostanie wybrany zarząd. Już jednak wiadomo, że prezesem jednej z najstarszych organizacji bratniej pomocy w USA pozostanie Frank J. Spula.
Po niedawnych zmianach wprowadzonych do statutu ZNP-PNA – zgodnie z nowymi wymogami władz stanowych i federalnych dotyczącymi instytucji bratniej pomocy – urząd prezesa przestał być wybieralnym. Natomiast obowiązek przyjęcia do pracy najbardziej wykwalifikowanego kandydata na stanowisko prezesa spoczął na Biznesowej Radzie Dyrektorów (Business Board of Directors).
Historyczna chwila
Podczas swoich ostatnich obrad w dniach 12-14 sierpnia, w chicagowskiej siedzibie ZNP-PNA, Biznesowa Rada Dyrektorów zatrudniła na stanowisku prezesa Franka J. Spulę na trzyletnią kadencję. Frank Spula, mający świetne kwalifikacje i rozległe doświadczenie w branży ubezpieczeniowej, podpisał swój pierwszy kontrakt o pracy w charakterze prezesa ZNP-PNA, co było historyczną chwilą, bo – jak wiadomo – od powstania organizacji w 1880 r. prezes był zawsze urzędem wybieranym na Sejmie przez delegatów z wszystkich oddziałów organizacji z całego kraju.
Frank Spula jest 19. prezesem prezesem ZNP-PNA . Na ten urząd został po raz pierwszy wybrany w 2005 r. po śmierci Edwarda Moskala. Zanim został prezesem ZNP, przeszedł w polonijnej organizacji bratniej pomocy wszystkie szczeble kariery, pełniąc m.in. stanowiska dyrektora ds. sprzedaży i sekretarza krajowego. Od 2005 r. sprawuje też funkcję prezesa Kongresu Polonii Amerykańskiej. Jest również wydawcą „Dziennika Związkowego”, 111-letniej, najstarszej gazety w języku polskim, wydawanej nieprzerwanie oraz prezesem mediów związkowych, do których należy oficjalna organ ZNP-PNA ,,Zgoda” i firma Alliance Communications, prowadząca rozgłośnię radiową WPNA FM/AM. Urodzony w Chicago Frank Spula jest absolwentem DePaul University, gdzie studiował biznes i psychologię. Studia podyplomowe ukończył w LOMA Institute (Life Office Management).
Co nowego na Sejmie ZNP-PNA
Jak wyjaśnił nam prezes Spula, w ostatnich latach zmieniły się zasadniczo przepisy stanowe i federalne regulujące funkcjonowanie instytucji bratniej pomocy. Zgodnie z nowymi wymogami władz stanowych i federalnych owe instytucje muszą spełniać szereg kryteriów profesjonalnych, branżowych i finansowych. – Dlatego na 48. Sejmie poświęcimy sporo czasu kwestiom dalszej restrukturyzacji administracji oraz kontynuacji starań mających na celu sprostanie kryteriom przepisów stanowch i federalnych– podkreślił Spula.
Na 48. Sejmie ZNP-PNA będą między innymi wybierani pozostali urzędnicy kierujący organizacją, a więc: wiceprezes, którym teraz jest Marian Grabowski, sekretarz krajowy – obecnie Alicja Kuklińska, skarbnik krajowy – aktualnie Steve Tokarski.
48. Sejm ZNP-PNA odbędzie się w Phoenix w stanie Arizona w dniach 25-28 sierpnia.
W Sejmie ZNP-PNA weźmie udział 143 delegatów reprezentujących 18 dystryktów w Stanach Zjednoczonych. W rękach delegatów znajdzie się po raz kolejny przyszłość organizacji, która od 1880 roku zabezpiecza finansowo swoich członków i ich rodziny oraz dba o pielęgnowanie polskiego dziedzictwa narodowego poprzez m.in. sponsorowanie szkół języka polskiego, zespołów pieśni i tańca, stypendia na studia (przeznaczając na nie 250 tys. rocznie) oraz rozliczne kluby zainteresowań (np. szermierka, sport, taniec). ZNP-PNA prowadzi też Obóz Młodzieżowy w Yorkville i Polski Ośrodek Informacyjny „Amicus Poloniae”. Jest właścicielem najstarszej, ukazującej się nieprzerwanie polskojęzycznej gazety ,,Dziennik Związkowy” i rozgłośni radiowej WPNA AM/FM. Wydaje też periodyk ,,Zgodę”, który jest oficjalnym organem organizacji. ZNP zrzesza obecnie 120 tys. członków w 37 stanach, dysponuje kapitałem sięgającym 432 mln dolarów.
Jak powstał ZNP-PNA
Kolebką Związku Narodowego Polskiego była Filadelfia, gdzie garstka światłych Polaków rozumiała potrzebę stworzenia organizacji jednoczącej Polaków. Dlatego postanowiła wcielić w czyn sugestie Agatona Gillera – działacza powstańczego, dziennikarza, byłego członka Rządu Narodowego (konspiracyjny rząd polski działający w Warszawie podczas powstania styczniowego), który wypędzony z Galicji osiadł w Szwajcarii. Z Rappersville Agaton Giller słał do Ameryki, do organizatorów Związku Narodowego Polskiego, listy ze swoimi poradami, a później z pochwałami i wsparciem dla idei. Śledząc ze Szwajcarii wszystko, co działo się w Ameryce, wystąpił z listem o potrzebie utworzenia organizacji amerykańskiej Polonii.
,,Ponieważ więc emigracya jest i stanowi siłę wielką, której zaprzeczyć nie można, powinno więc być zadaniem dobrze zrozumianego patryotyzmu tak nią pokierować, ażeby sprawa ojczyzny największy z niej pożytek odnieść mogła” – pisał Giller do Polaków w Ameryce.
Agaton Giller dobrze rozumiał też rolę prasy polskiej. Uważał, że ,,dobra prasa polska w Ameryce stanie się najdzielniejszym czynnikiem życia publicznego. Bez dziennikarstwa i literatury życie wyższe, społeczno-polityczne, narodowe i religijne nigdzie już dzisiaj utrzymać się nie da”.
Powstanie ZNP zapoczątkowała prywatna rozmowa Juliana Lipińskiego z Juliuszem Andrzejkowiczem, kupcem od dawna osiadłym w Ameryce, na temat rozproszenia Polaków. Podczas następnego spotkania, w większym już gronie, postanowiono, że ta bardzo potrzebna organizacja ma nazywać się Związek Narodowy Polski. Ostatecznie dnia 15 (niektóre źródła podają 14) lutego 1880 roku zwołano zebranie, na którym obecni byli Juliusz Andrzejkowicz, Jan Popieliński, Juliusz Szajnert i Julian Lipiński.
Na pierwsze zebranie oprócz wymienionych przybyło około piętnaście osób i od razu dziesięć czy jedenaście podpisało deklarację członkowską. Juliusz Andrzejkowicz został wybrany prezesem, sekretarzem Juliusz Szajnert, kasjerem został Julian Lipiński. Do Agatona Gillera, do Szwajcarii, został wysłany list z prośbą o akceptację i następne rady. W odpowiedzi Agaton Giller przysłał list pochwalny, w którym wyraził najwyższe uznanie i całkowite poparcie dla nowej polskiej organizacji.
Przy jego pomocy 18 podobnych organizacji nawiązało rozmowy zjednoczeniowe, w wyniku których powstał ZNP. Na jego czele stanął Julian Andrzejkowicz.
ZNP powołał do życia szereg instytucji wydawniczych i oświatowych. Od 1912 roku jest właścicielem wyższej uczelni – Kolegium ZNP – w Cambridge Springs. Związek założył Bibliotekę Polską w Chicago, Dom Emigranta w Nowym Jorku. W 1910 roku z inicjatywy Związku wzniesiono pomnik Tadeusza Kościuszki w Waszyngtonie.
W latach 1912–1914 wspierał finansowo działalność Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych. W czasie I wojny światowej współpracował z Ligą Narodową i Komitetem Narodowym Polskim w Paryżu. W czasie II wojny światowej wspierał działania Rządu RP na uchodźstwie. W 1944 roku współtworzył Kongres Polonii Amerykańskiej. W 1968 roku wystąpił do Kongresu Stanów Zjednoczonych o uznanie granic na Odrze i Nysie Łużyckiej. W 1971 roku monitował o wszczęcie śledztwa w sprawie zbrodni katyńskiej.
Od końca XIX wieku ZNP jest największą polską organizacją samopomocy w USA z majątkiem sięgającym prawie pół mld. dolarów, zgromadzonym głównie z działalności ubezpieczeniowej. Władzę prawodawczą w ZNP sprawuje Sejm odbywający się co 4 lata, wykonawczą zaś zarząd na czele z prezesem oraz rada dyrektorów.
Alicja Otap[email protected]
Zdjęcia: arch. ZNP-PNA
Na zdjęciu głównym: Prezes Frank J. Spula po podpisaniu kontraktu wraz z uczestnikami obrad Biznesowej Rady Dyrektorów. Od lewej: Jeff Twardy, Alicja Kuklińska, Val Pawlos, Teresa Struziak-Sherman, Frank Spula, Marian Grabowski, Irene Hercik, Steve Tokarski i Wesley Musiał