Toni Morrison, która jako pierwsza afroamerykańska obywatelka USA, otrzymała w 1993 roku literacką Nagrodę Nobla, zmarła w nocy z poniedziałku na wtorek w szpitalu w Nowym Jorku w wieku 88 lat - poinformował jej wydawca, firma Alfred A. Knopf.
Komunikat wydawcy zawiera przekazaną przez rodzinę Morrison wiadomość, że w chwili zgonu, który nastąpił po krótkiej chorobie, przy pisarce byli członkowie jej rodziny oraz przyjaciele.
Morrison urodziła się w 1931 roku w hutniczym mieście Lorain koło Cleveland w stanie Ohio jako Chloe Ardelia Wofford. Była drugim z czworga dzieci spawacza i służącej, w wieku 12 lat przyjęła chrzest w Kościele katolickim z imieniem Antonina (zdrobniale Toni). Dzięki swym wcześnie ujawnionym zdolnościom ukończyła szkołę średnią jako prymuska i w 1955 roku uzyskała na Uniwersytecie Cornell dyplom magistra literatury amerykańskiej. Potem pracowała dłuższy czas jako wykładowczyni na związanym tradycyjnie z Afroamerykanami waszyngtońskim Uniwersytecie Howarda, gdzie sama zaczynała studia.
W 1958 roku wyszła za mąż za jamajskiego architekta Harolda Morrisona, ale oboje rozstali się w sześć lat później, gdy Toni była w ciąży z ich drugim synem. Po rozwodzie zaczęła pracować jako redaktorka w różnych wydawnictwach, awansując pod koniec lat 60. na stanowisko starszego redaktora działu literatury pięknej w nowojorskiej oficynie Random House. Jak zaznaczają jej biografowie, odegrała tam znaczną rolę w promowaniu twórczości autorów afrykańskich i afroamerykańskich.
Przez cały ten czas Morrison aktywnie współpracowała ze środowiskiem literackim Uniwersytetu Howarda, ale jej debiut książkowy przypadł dopiero na rok 1970, gdy miała już 39 lat. Wydała wtedy powieść "Najbardziej niebieskie oko", podejmującą problem osamotnienia czarnoskórego dziecka w społeczeństwie o rasistowskich uprzedzeniach.
Pierwszy duży sukces czytelniczy przyniosła pisarce trzecia powieść - opublikowana w 1977 roku pod tytułem "Pieśń Salomonowa" saga ubogiej czarnoskórej rodziny z małego amerykańskiego miasteczka. Wysoką pozycję literacką Morrison ugruntowała jej piąta powieść "Umiłowana", która ukazała się w 1987 roku. Dzieło to, którego inspiracją były autentyczne losy Margaret Garner, zbiegłej niewolnicy i zdesperowanej zabójczyni własnego dziecka, zostało wyróżnione Nagrodą Pulitzera.
W uzasadnieniu swej decyzji o przyznaniu literackiej Nagrody Nobla Akademia Szwedzka napisała, że „w powieściach charakteryzujących się siłą wizji literackiej i poetyckich wartości Morrison przedstawia najważniejsze problemy amerykańskiej rzeczywistości”.
Równolegle z kontynuowaniem kariery pisarskiej Morrison prowadziła cały czas działalność akademicką, w tym od 1989 roku aż do przejścia na emeryturę w roku 2006 jako profesor humanistyki na Uniwersytecie Princeton.
W roku 2012 roku prezydent Barack Obama uhonorował ją Prezydenckim Medalem Wolności - jednym z dwóch najwyższych państwowych cywilnych odznaczeń Stanów Zjednoczonych. (PAP)
fot.Ian Langsdon/EPA/Shutterstock
Ewa Malcher
