Lęk przed zmianą

Strach przed zmianą jest jednym z najczęstszych ludzkich lęków. Zmiana jest trudna dla każdego, bo jest w jakimś sensie niewiadomą. Gdy przygotowujemy się do niej, tak naprawdę nie wiemy, co ona nam przyniesie. Możemy jedynie mieć nadzieję, że będzie to zmiana na lepsze. Pod znakiem zapytania stają wówczas nasze podstawowe potrzeby. Czy będziemy nadal akceptowani i kompetentni? Czy utrzymamy kontrolę nad naszym życiem? W obliczu zmiany wielu z nas po prostu zawraca i nie próbuje dalej. Dlatego tak trudno jest rzucić palenie, schudnąć, czy wywiązać się z postanowień noworocznych. To właśnie lęk przed zmianą trzyma ludzi w niezdrowych związkach czy w znienawidzonych zawodach. Bo co nas czeka, jeśli dokonamy zmiany? Może trafimy jeszcze gorzej? To nasze nerwicowe myślenie blokuje nas przed ruszeniem do przodu i spróbowaniem czegoś lepszego – dokonaniem zmiany! Jak się zmienić? Nie wystarczy kupić cudownego DVD z nagranym motywacyjnym monologiem, który wmawia nam, że zmiana jest na wyciągniecie ręki. Nie wystarczy uczęszczanie na różnej jakości szkolenia i warsztaty, inwestowanie czasu, energii i oczywiście pieniędzy w obietnicę łatwego, magicznego, szybkiego i bezbolesnego zwrotu w stronę szczęśliwości. Nic bardziej mylnego, bo zmiana jest zwykle powolna, frustrująca i bolesna. Poza tym zmiana wiąże się z pokonaniem lęku, przezwyciężeniem własnych demonów, włożeniem wysiłku, uczeniem się na błędach, niepowodzeniach, rozczarowaniach i upadkach. Jakikolwiek będzie cel twojej zmiany – czy to stanie się lepszym partnerem, osiągnięcie celów zawodowych, zmiana wizerunku samego siebie, podniesienie poczucia własnej wartości, kontrolowanie złości czy nauczenie się bardziej efektywnego walczenia ze stresem – zmiana będzie trudna i wymagająca wysiłku. Koło zmiany Trans-teoretyczny model zmiany, w kształcie koła, opracowany przez dwóch naukowców – Prochaskę i DiClemente mówi, że istnieje pięć etapów, przez które przechodzi się, by dokonać zmiany. W wielu wypadkach jednak trzeba przejść te etapy parę razy by dokonać stałej zmiany. 1. Prekontemplacja. Na tym etapie nikt jeszcze nie myśli o zmianie na poważnie. Czasem przychodzą do głowy pewne pomysły, że może warto byłoby coś zmienić lub znajomi i przyjaciele delikatnie podszeptują, że ten partner nie jest najlepszym wyborem, lub że warto byłoby zrzucić parę kilo. Ale my nie poczuwamy się do jakiejkolwiek zmiany na tym etapie. Komentarze innych postrzegamy jako niewinne uwagi, które może mają w sobie część prawdy, ale nie mogą wpłynąć na żadną zmianę, bo my po prostu lubimy taki stan rzeczy. 2. Kontemplacja. Na tym etapie zaczynamy aktywnie myśleć, że zmiana jest potrzebna. Niestety ten etap może trwać w nieskończoność. To właśnie na tym etapie dopadają nas wątpliwości i lęki. To tutaj zmierzamy się z barierami, a jedną z najcięższych jest bagaż, jaki ciągniemy za sobą od dzieciństwa. Bagaż to niskie poczucie własnej wartości, perfekcjonizm, strach, złość i potrzeba przypodobania się innym. To on powoduje, że myślimy, czujemy i zachowujemy się jak skrzywdzone dziecko. Bagaż sprawia, że reagujemy na świat niekorzystnie i sabotujemy własne wysiłki w stronę pozytywnej zmiany. W drodze do zmiany nie pomagają nam również nawyki, które dyktują, jak reagujemy na świat. Jeśli na przestrzeni lat ukształtowaliśmy złe nawyki, na przykład walczenie ze stresem za pomocą alkoholu, winienie partnera za własne błędy, oczernianie innych, stosowanie przemocy itp., to trudno będzie je po prostu zastąpić nawykami zdrowymi. Do barier zaliczamy również negatywne emocje, jak lęk, złość, frustrację, smutek i beznadzieję. Wielu ludzi nie będzie nawet przystępować do zmiany z lęku przed negatywnymi emocjami. Środowisko, czyli nasze otoczenie to następna potencjalna przeszkoda. Najbliżsi i przyjaciele znają nas takimi, jakimi jesteśmy teraz i dla nich zmiana może wydawać się niepotrzebna. Mogą nieświadomie przeszkadzać nam w osiąganiu zmiany, bo chcą utrzymywać przewidywalny stan rzeczy, jak do tej pory. 3. Przygotowanie. Na tym etapie zmiany przygotowujemy się psychicznie i fizycznie na konkretną akcję. Potrzeba jest nam motywacja. Teraz wyrzucamy papierosy z domu czy ustalamy wizytę u psychologa. 4. Akcja. Nasze lęki idą na bok. Teraz po prostu robimy to, co postanowiliśmy wcześniej. Konkretne zmiany wchodzą w życie. Ćwiczymy. Zaczynamy dietę. Rzucamy palenie. Składamy wypowiedzenie. Wystawiamy walizki za drzwi. 5. Utrzymanie zmiany. Ostatni i najtrudniejszy etap – ciągłe dążenie w kierunku utrzymania zmiany. Skupiamy się zazwyczaj na pierwszym kroku, czyli rozpoczęciu zmiany, ale to utrzymanie jej jest najtrudniejsze. Dlatego wiele diet upada, wraca się z powrotem do palenia papierosów, czy pozwala wrócić niewiernemu partnerowi. Bariery, które wcześniej blokowały nas przez rozpoczęciem zmiany teraz wracają z podwójną siłą, by udowodnić nam, że zmiana nie jest konieczna, bo po co się męczyć, skoro stare nawyki i negatywne emocje to coś, co dobrze znamy. Na tym etapie potrzebne jest wsparcie, motywacja i determinacja, by zmianę utrzymać. A jeśli zawrócimy z obranej drogi to pamiętajmy, że możliwe jest przechodzenie tych etapów od początku. Czasem trzeba dać krok do tyłu, by ruszyć prawdziwie do przodu. Katarzyna Pilewicz Ph. D, LCPC, CADC doktor psychologii i specjalista od uzależnień. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Doktorat obroniła w Walden University zajmując się wpływem psychologii pozytywnej na poprawę stanu psychiki człowieka. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych w dziedzinie psychologii i higieny psychicznej w amerykańskim wydaniu Magazynu „Polonia” i w “Dzienniku Związkowym” w Chicago. Prowadzi swoją klinikę w dwóch lokalizacjach na przedmieściach Chicago, gdzie prowadzi psychoterapię dla młodzieży oraz dorosłych z problemami natury psychologicznej, pomagając w powrocie do wyższej jakości życia. 405 Lake Cook Rd., Suite 203, Deerfield, IL, 60015 911 N. Plum Grove Rd., suite C, Schaumburg, IL, 60173 Tel. (847) 907 1166 Email: [email protected] www.psychologicalcounselingcenter.com Psychological Counseling Center prowadzi konsultacje i porady dla osób zmagających się z problemami natury psychologicznej. Pomożemy zredukować stres, lęki i depresję. Wskażemy właściwe rozwiązania. Ukierunkujemy cię na odnalezienie siebie i twojej drogi życiowej. Po konsultację dzwoń: (847) 907-1166. Nowa grupa dla rodziców:  POZYTYWNE RODZICIELSTWO. W komfortowej atmosferze, pełnej poufności i wzajemnego wsparcia omawiamy trudne sytuacje i problemy, by znaleźć proste rozwiązania. Zrozum zachowanie swojego dziecka! Działaj na jego korzyść! Program oparty jest na zasadach nauk Alfreda Adlera. Po informacje dzwoń: (847) 907-1166   fot.Pexels.com