W dniach 29 czerwca-1 lipca 2019 roku Małgorzata Bruynseels reprezentowała Klub Ziemi Lubelskiej w obchodach 450. rocznicy Unii Lubelskiej w Lublinie. W gmachu Trybunału Koronnego z rąk Prezydenta Miasta Lublin, dr. Krzysztofa Żuka, Małgorzata Bruynseels otrzymała Medal Unii Lubelskiej w podziękowaniu za wieloletnią, społeczną aktywność na rzecz utrwalania tożsamości narodowej wśród Polaków w USA.
Ponadto wzięła udział w uroczystej mszy św celebrowanej w Archikatedrze Lubelskiej pod przewodnictwem abpa Stanisława Budzika, metropolity lubelskiego, z udziałem biskupów i arcybiskupów z Łotwy, Litwy, Białorusi oraz Ukrainy. W liturgii uczestniczyli marszałkowie Sejmu i Senatu RP oraz premier Mateusz Morawiecki wraz z członkami rządu, a także władze wojewódzkie i samorządowe, przedstawiciele parlamentów i delegacje zagraniczne, przedstawiciele Polonii z 40 krajów świata. Na mszy byli również obecni rektorzy lubelskich uczelni oraz Senat Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Homilię wygłosił Arcybiskup Gintaras Grušas, metropolita wileński.
Gdy 10 lat temu świętowano 440-lecie wydarzeń z 1569 roku, do Lublina przyjechali ówcześni prezydenci Polski, Litwy i Ukrainy. To wówczas Lech Kaczyński, Valdas Adamus i Wiktor Juszczenko wzięli udział m. in. w przemarszu przez centrum miasta i spotkali się z mieszkańcami. W niedzielę 30 czerwca 2019 r. wśród ,,najwyższych rangą urzędników państwowych” byli: marszałkowie Sejmu Marek Kuchciński i Stanisław Karczewski oraz Viktoras Pranckietis, przewodniczący Seimasu (litewskiego parlamentu), a także przedstawiciele Łotwy, Gruzji, Estonii i Białorusi. W imieniu prezydenta Andrzeja Dudy przyjechał szef jego gabinetu Krzysztof Szczerski. W Lublinie pojawił się również premier Mateusz Morawiecki, który uczestniczył we mszy św. w Archikatedrze Lubelskiej i w złożeniu kwiatów pod pomnikiem Unii Lubelskiej na Placu Litewskim. W dalszej części uroczystości stronę rządową reprezentował wicepremier Jacek Sasin.
Głównym punktem państwowych obchodów było uroczyste spotkanie Zgromadzenia Parlamentarnego Polska-Litwa oraz debata przewodniczących parlamentów z 11 krajów świata, które miało miejsce w Centrum Spotkania Kultur. Podczas tego spotkania podkreślano znaczenie Unii Lubelskiej jako epokowego wydarzenia, które na wiele lat określiło porządek polityczny i ład społeczny w Europie Środkowej. Dzięki niemu powstała bowiem Rzeczpospolita Obojga Narodów – podmiot polityczny, który stanowił rzadki przykład udanego kompromisu pomiędzy różnymi narodami, ziemiami, religiami, kulturami i językami. Państwo polsko-litewskie było wówczas wyjątkiem w Europie, gdzie standardem stawały się rządy absolutystyczne i zasad ,,czyj kraj, tego religia”. Rzeczpospolita była zaprzeczeniem tych tendencji, dlatego stała się atrakcyjna dla wielu ludzi. W jej granicach osiedlali się przybysze z państw ościennych, ponieważ gwarantowała im stabilność i bezpieczny rozwój. Unia Lubelska była zatem w pewnym sensie pierwowzorem Unii Europejskiej.
Razem tworzymy Unię i przez ostatnie 10 lat staliśmy przed wieloma wyzwaniami: emigracją, terroryzmem, kryzysem ekonomicznym, groźbą agresji i to przetestowało nasz sposób reagowania. Żaden kraj nie może stawić czoła światowemu zagrożeniu. Unia Europejska musi być silna i spójna – podkreślała Inãra Mũrniece, przewodnicząca Saeimy Republiki Łotewskiej, która stwierdziła nawet, że dzisiejsza wspólnota może się uczyć od Unii Lubelskiej.
Ocena tego dziedzictwa nie jest jednoznaczna. Były też błędy, których możemy uniknąć w przyszłości – mówił natomiast János Latorcai, wiceprzewodniczący węgierskiego Zgromadzenia Narodowego. Według Latorcaia te błędy, to np. dualizm władzy i liberum veto, które przeszkodziło w dalszym rozwoju i rozwinięciu nakreślonych wizji.
Małgorzata Bruynseels wzięła udział w spotkaniu z marszałkiem Senatu Stanisławem Karczewskim i marszałkiem Sejmu RP Markiem Kuchcińskim, którzy zaapelowali do Polonii o pomoc logistyczną w nowych inicjatywach, czego przykładem może być planowanie spokojnej starości w miejscowych domach seniorów. Przedstawicielka Polonii chicagowskiej spotkała się również z rektorem i dziekanem UMCS, gdzie zachęcano dzieci polonijne do studiów w Polsce.
Na dziedzińcu Zamku Lubelskiego odbyła się uroczysta sesja Rady Miasta Lublin, po której renesansowy korowód przemaszerował na Plac Litewski. Pod pomnikiem Unii Lubelskiej przedstawiciele rządów, regionu i Polonii złożyli kwiaty. Wieczorem na scenie na Placu Litewskim wystawiono widowisko teatralno-muzyczne ,,Klechdy Lubelskie”, nawiązujące do historii zawarcia Unii Lubelskiej, które ukazało życie ówczesnego miasta, w tym emocjonujące spory i negocjacje polityczne. W widowisku wzięli udział Lubelska Federacja Bardów oraz Poławiacze Pereł Improv Teatr. Całość wypełniła scenografia rodem z XVI w.
Przed Wydziałem Politologii UMCS (Plac Litewski) zorganizowano ponadto atrakcje dla najmłodszych. Był to piknik rodzinny ,,Lato na Placu Litewskim: Festiwal Dzieci”, organizowany przez Centrum Kultury w Lublinie. Stanowił wspólne, rodzinne świętowanie 450-lecia Unii Lubelskiej odbywające się w miłej i radosnej konwencji z historią w tle. W dniach 30 czerwca – 21 lipca 2019 r. na Placu Litewskim zaprezentowano wystawę ,,Od Unii Lubelskiej do Unii Europejskiej”, która prezentuje miejsce Lublina w kształtowaniu się europejskiej wspólnoty narodów. Miasto ukazane jest w szerszym kontekście polskiej drogi do demokracji i integracji z Europą. Zawarcie Unii Lubelskiej, rząd Daszyńskiego, opozycja lat 80. i Lipiec 1980, rola uczelni wyższych w budowaniu wielokulturowej tożsamości miasta i dzisiejszy Lublin, będący liderem współpracy międzynarodowej w regionie – to wkład Lublina w budowanie Europy. Wystawa prezentuje różne oblicza współczesnego Lublina, gdzie historia spotyka się z nowoczesnością, a tradycyjna kultura miesza się z awangardą.
W dniu 30 czerwca odbył się uroczysty koncert Filharmonii Lubelskiej i chórów ze Lwowa, Wilna, Rygi, Lublina, gdzie wykonano pięcioczęściową Mszę (Missa) skomponowaną przez Mikołaja Góreckiego, który wykształcił się, pracuje i mieszka w USA. Reprezentanci rządów 11 krajów wygłosili przemówienia o historycznym znaczeniu Unii Lubelskiej jako poprzedniczki Unii Europejskiej. Prezes Polskiej Poczty dokonał uroczystego odsłonięcia pamiątkowego znaczka pocztowego, zaprojektowanego z tej okazji.
Dnia 1 lipca w Bazylice oo. Dominikanów odbyła się msza św. połączona z modlitwą ekumeniczną. Do tego kościoła 450 lat temu w ulewnym deszczu konno dotarł król Zygmunt II August, który zaintonował ,,Te, Deum”. Modlitwa w bazylice na Starym Mieście w Lublinie miała charakter dziękczynny i ekumeniczny. Przewodniczył jej abp Stanisław Budzik, metropolita lubelski. Modlili się również inni biskupi, bp Jan Niemiec, biskup pomocniczy diecezji kamieniecko-podolskiej, prawosławny abp Abel, ks. inf. Andrzej Gontarek z Kościoła polskokatolickiego, ks. Grzegorz Brudny, pastor wspólnoty ewangelicko-augsburskiej oraz ojcowie dominikanie. Na zaproszenie wojewody lubelskiego – Przemysława Czarnka w obchodach wzięli udział również wojewodowie z całej Polski. Po liturgii złożyli oni wieńce przed pomnikiem Unii Lubelskiej na Placu Litewskim. W bazylice obecny był również marszałek Województwa Lubelskiego – Jarosław Stawiarski, wiceprezydent Lublina Mariusz Banach oraz Grzegorz Lech, dyrektor III LO im. Unii Lubelskiej w Lublinie. Po liturgii chór III LO Kantylena zaprezentował oratorium (Po)mosty autorstwa Piotra Selima.
Na Placu Litewskim odbył się też pokaz fontann multimedialnych, który odzwierciedlał historię Unii Lubelskiej i Miasta Lublina. Wojewoda lubelski ugościł przedstawicieli Polonii uroczystym obiadem w gmachu Urzędu Wojewódzkiego. W Instytucie Pamięci Narodowej Małgorzata Bruynseels miała okazję zaznajomić się z historycznymi filmami, wykonanymi przez młodzież podczas warsztatów plastycznych. Rektor Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej zaznajomił Polonię z systemem studiów dla obcokrajowców na tejże uczelni.
Prezes Stowarzyszenia Wspólnota Polska – Dariusz Śladecki, prezes Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej – Krystyna Romer-Patyra i prezes Towarzystwa Przyjaciół Grodna i Wilna Oddział w Lublinie – Tomasz Rodziewicz zostali uhonorowani Medalami Prezydenta Lublina za swoja długoletnią działalność na rzecz Polonii.
Wydarzenia obchodów 450. rocznicy Unii Lubelskiej pozostaną na długo w pamięci reprezentantki Klubu, wszystkich mieszkańców i gości Lublina. Były one również okazją do refleksji nad historycznymi wydarzeniami w Ojczyźnie, która choć tak daleko, jest zawsze bliska naszym sercom.
Tekst i zdjęcia:
Małgorzata Bruynseels
Klub Ziemi Lubelskiej w Chicago
Sekretarz d/s Komunikacji z Mediami
Webmaster: kzlchicago.weebly.com
Współpraca:
Dr Helena Błazińska
Katolicki Uniwersytet Lubelski im. Jana Pawła II
Dariusz Śladecki
Prezes Stowarzyszenia Wspólnota Polska
1 lipca 1569 r. na sejmie walnym w Lublinie podpisany został akt unii Wielkiego Księstwa Litewskiego i Królestwa Polskiego. Powołana w tej sposób Rzeczpospolita Obojga Narodów stała się jednym z najpotężniejszych organizmów politycznych ówczesnej Europy. W specjalnej uchwale podjętej niedawno przez posłów podczas 82. posiedzenia Sejmu podkreślono, że “polsko-litewska unia umożliwiła narodziny wyjątkowego systemu państwowości i była jednym z najważniejszych wydarzeń stulecia na kontynencie”.
www.sejm.gov.pl
Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 lipca 2018 r. (M.P. 2018 poz. 743) rok 2019 został ustanowiony Rokiem Unii Lubelskiej.
Obchody 450-lecia Unii Lubelskiej trwają od początku roku. Obejmują szereg wydarzeń kulturalnych i naukowych przypominających to historyczne wydarzenie, w tym koncerty, wystawy, spektakle teatralne i konferencje, a także gry miejskie, konkursy plastyczno-muzyczne, pokazy grup rekonstrukcyjnych czy akrobacje lotnictwa grupy wojskowej Biało-Czerwone Iskry odbywające się nad Placem Litewskim. W organizację wydarzeń w Lublinie aktywnie włączyły się parlamenty trzech państw (Polski, Litwy i Białorusi), miasta partnerskie i zaprzyjaźnione, w tym oczywiście Wilno, a także lubelskie szkoły i wyższe uczelnie oraz wiele instytucji naukowych i kulturalnych w kraju i za granicą. Biorąc udział we wspólnym świętowaniu Unii, mieszkańcy Lublina wybrali się w prawdziwą podróż w czasie. Inscenizacje, pokazy i rekonstrukcje historyczne, spotkania z kulturą litewską, dawną i współczesną – to tylko niektóre z atrakcji, jakie przygotowano w ciągu siedmiu dni świętowania. Po oficjalnych punktach programu pojawił się ,,Żywy obraz – Unia Lubelska”, czyli wydarzenie plenerowe o charakterze happeningu edukacyjno – kulturalnego, polegające na odtworzeniu przez modeli ubranych w kostiumy z epoki obrazu Jana Matejki ,,Unia Lubelska”.
Zdjęcia udostępnione przez Klub Ziemi Lubelskiej w Chicago
Ewa Malcher
