W historii Narodu Wybranego, jego walki o przetrwanie, zachowanie tradycji, wiary, walki o wolność jest pewne podobieństwo pomiędzy Żydami a Polakami - powiedział prezydent Andrzej Duda podczas czwartkowej uroczystości zapalenia świec chanukowych w Pałacu Prezydenckim.
"Chanuka to święto radości, rodziny i przetrwania" - podkreślił prezydent.
W uroczystości w Pałacu Prezydenckim obok prezydenta i jego małżonki Agaty Kornhauser-Dudy udział wzięli m.in. ambasador Izraela Anna Azari, Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich, prof. Szewach Weiss, pracownicy Kancelarii Prezydenta RP, przedstawiciele organizacji żydowskich, politycy i dziennikarze.
Pierwszą chanukową świecę zapalił prezydent.
Prezydent przypomniał, że Chanuka upamiętnia zwycięstwo Machabeuszy nad Grekami. Gdy Grecy zdobyli Jerozolimę, ich władca Antioch IV zabronił żydowskich obrządków i nakazał prześladowanie niestosujących się do zakazu, a w Świątyni Jerozolimskiej ustanowił kult Zeusa. Żydzi pokonali najeźdźców w grudniu 164 r. przed Chrystusem. Podczas ponownego uświęcenia Świątyni Jerozolimskiej wydarzył się cud - potrzebna do sprawowania obrządków oliwa paliła się przez osiem dni, choć przewidywano, że wystarczy jej zaledwie na jeden dzień. Dzięki temu można było wytłoczyć nowa porcję oliwy do lampki w przepisowy sposób. Od tamtej pory Żydzi, pamiętając o cudzie, zapalają w czasie Chanuki przez osiem dni chanukową świecę na chanukiji ustawianej przeważnie na parapecie okna w widocznym z ulicy miejscu.
"Jesteśmy w roku, który jest dla Polski niezwykle ważny - roku 100-lecia odzyskania niepodległości" - mówił Duda.
"W wielkiej historii Narodu Wybranego, jego walki o przetrwanie, jego walki o zachowanie tradycji, wiary, walki o wolność jest pewne podobieństwo pomiędzy Żydami a Polakami. Polacy też bardzo szanują swoją tradycję, bardzo szanują swoją wiarę, Polacy też nigdy tej wiary nie dali sobie odebrać. Biorąc pod uwagę to, że w tym względzie Polacy i Żydzi z całą pewnością są do siebie podobni, maja podobne spojrzenie na świat, podobne wewnętrzne przekonanie, że o wolność należy zawsze walczyć, że trzeba ją za wszelką cenę zachować - to jest jednoznaczna odpowiedź, dlaczego także Polacy żydowskiego pochodzenia walczyli o wolność Rzeczpospolitej. Walczyli, żeby była państwem niepodległym, dlatego wstępowali do Legionów, dlaczego walczyli o wolność Polski w wojnie 1920 roku" - mówił prezydent.
"Chciałbym, żeby to święto 100-lecia odzyskania niepodległości było świętem wspólnym, naszym, nas wszystkich razem, wszystkich tych, dla których Polska jest drogą, Polska niepodległa, Rzeczpospolita, którą ja nazywam i zawsze chciałbym nazywać Rzeczpospolitą Przyjaciół, w której razem mieszkamy i razem możemy się nią cieszyć" - dodał prezydent Duda.
"Święto Chanuka ma w sobie specyfikę uniwersalną, wartości uniwersalne" - powiedział prof. Szewach Weiss.
"To była walka między judaizmem i hellenizmem na podstawie monoteizmu. Nie można sobie wyobrazić historii świata, historii Europy (...) całego świata chrześcijańskiego, a może nawet muzułmańskiego jakby nie zwyciężyła ta wartość monoteizmu" podkreślił.
Prof. Szewach Weiss zwrócił uwagę, że Polaków i Żydów "dużo łączy". "W tych dniach to miejsce, pod waszym gospodarstwem, jest kapliczką pamięci, małą świątynią pojednania" - dodał.
Uroczystość uświetnił występ zespołu Vocal Varshe, który zaśpiewał pieśni po hebrajsku.
W kalendarzu żydowskim Chanuka rozpoczyna się zawsze 25. dnia miesiąca Kislew; w tradycyjnym kalendarzu jej obchody przypadają od listopada do grudnia.
Chanuka jest jednym z najradośniejszych świąt żydowskich, obchodzonym przez osiem dni. Każdego z nich po zapadnięciu zmroku Żydzi zapalają jedną świecę na chanukowym dziewięcioramiennym świeczniku - chanukiji. Na dziewiątym, pomocniczym ramieniu świecznika znajduje się szames - świeczka, od której płomienia odpala się kolejne. Nazwa święta pochodzi od czasownika chanach oznaczającego poświęcać, inaugurować.
Chanuka - jak podkreślają przedstawiciele Gminy Wyznaniowej Żydowskiej - to czas zadumy nad tradycją, ale również zabawy i radości, zwłaszcza dla najmłodszych. Najpopularniejszą zabawą chanukową dla dzieci jest tzw. drejdel, czyli czworoboczny bączek. Na jego ściankach znajdują się cztery hebrajskie litery: n, g, h, f/sz, które są pierwszymi literami zdania "Nes gadol haja szam", co oznacza "Cud wielki zdarzył się tam". Dzieci są także obdarowywane prezentami.
Tradycyjne potrawy chanukowe to m.in. przyrządzane na oleju na pamiątkę cudu placki ziemniaczane zwane latkes oraz nadziewane np. konfiturami pączki.(PAP)
Katarzyna Pilewicz
