Choroba Alzheimera jest postępująca, a jej początki są niezauważalne. Co zrobić, gdy rodzic, małżonek czy znajomy nie pamięta dat, urodzin lub nie rozpoznaje bliskich mu osób?
Badania wskazują, że na chorobę Alzheimera choruje jedna na 20 osób po 65 roku życia.
Pierwszym etapem tej choroby jest okres, który nazywamy etapem bez zaburzeń funkcjonowania. Osoba, której choroba rozpoczęła się lata wcześniej, nie cierpi jeszcze na brak pamięci, orientacji, nie ma problemó z komunikacją, czy też z ocenianiem sytuacji.
Drugim etapem choroby Alzheimera są widoczne lecz niewielkie zaburzenia pamięci. Chory popełnia małe błędy lub doświadcza drobnych kłopotów związanych z pamięcią. Na przykład chora osoba zapomina o urodzinach, na które była zaproszona, gubi klucze lub nie pamięta listy zakupów. Rodzina i otoczenie może zauważyć te problemy, ale często nie wiąże ich z poważną chorobą.
Następnym etapem jest znaczne pogorszenie pamięci. W tej fazie choroby problemy z pamięcią zaczynają być dokuczliwe zarówno w domu, jak i w pracy. Osoba w tym stadium choroby zaczyna gubić się na znanych sobie trasach (np. w drodze do pracy), nie spełnia swoich obowiązków, robi błędy przy płaceniu rachunków, czy też zapomina imiona osób i nazwy przedmiotów. W tej fazie chorzy, mający wyżej wymienione objawy, kierowani są na badania neuropsychologiczne, które mierzą umiejętności kognitywne.
Badanie umiejętności kognitywnych, czyli testy neuropsychologiczne, to kliniczny wywiad oraz wykonanie obiektywnych testów, które mierzą pamięć długotrwałą i krótkotrwałą, umiejętność koncentracji oraz zdolność nauki nowego materiału. Testy neuropsychologiczne badają również, czy dana osoba jest w stanie podejmować świadomie i odpowiedzialnie decyzje finansowe lub związane z jej zdrowiem.
Bardzo często zdarza się, że rodzina martwi się, czy cierpiący na chorobę Alzheimera członek rodziny jest w stanie pójść do banku, wypisać czek lub podpisać ważny finansowy dokument. Zdarza się, że dorosłe dzieci widzą, jak rodzic wydaje pieniądze bez przemyślenia, czy też rozdaje rzeczy, które są mu potrzebne. W takich sytuacjach testy neuropsychologiczne są jedynym wyjściem, by ocenić czy dana osoba jest chora i czy jest w stanie zajmować się własnymi finansami, i funkcjonować bez pomocy.
Niestety, choroba rozwija się, a wraz z nią postępują problemy z pamięcią. W kolejnej fazie często powstają nieporozumienia, kłótnie oraz izolacja chorego od bliskich. Ten okres może przypominać symptomy depresji. Aby rozróżnić chorobę Alzheimera od depresji, warto skorzystać z usług neuropsychologa, który poprzez wywiad kliniczny i ewaluację wyników testów będzie w stanie skierować chorego do psychiatry albo polecić rehabilitację kognitywną.
Następny etap choroby zawiera wszystkie symptomy opisane powyżej, są one wzmożone i występują z nimi zaburzenia uwagi. Są one nasilone do tego stopnia, że osoba chora nie pamięta, czy jadła śniadanie, powtarza się, zaczyna oskarżać domowników o kradzież, wychodzi z domu bez celu. Kolejne objawy to zubożone słownictwo i problemy z brakiem precyzji. Nieprecyzyjność ruchów bardzo przeszkadza w codziennym życiu. Osoby w tej fazie zaczynają potrzebować pomocy w ubieraniu, gotowaniu, praniu, itp.; w żadnym wypadku nie powinny prowadzić pojazdów.
W dalszych fazach osoby chore nie rozpoznają członków swojej rodziny, mają bardzo ubogie słownictwo, przechodzą przez drastyczne zmiany emocjonalne i nie są w stanie funkcjonować samodzielnie. Ostatnim etapem jest moment, w którym osoba chora zaczyna cierpieć na problemy fizyczne, takie jak niewydolność serca, lub niewydolność oddechową.
Opieka nad chorymi na zespół Alzheimera jest trudnym zadaniem. We wcześniejszych fazach opiekunowie i najbliżsi walczą z niezgodą i krzykiem swoich podopiecznych, którzy nie są w stanie rozpoznać własnych symptomów i nie zdają sobie sprawy z postępów choroby. Później rodzina zmaga się z coraz poważniejszymi problemami w funkcjonowaniu chorego i nadchodząca utratą bliskiej im osoby.
Ewa Malcher
