Ogłaszając, że FBI bada nowe maile, które "wydają się mieć związek" ze śledztwem ws. serwera pocztowego Hillary Clinton, dyrektor James Comey wstrząsnął kampanią prezydencką, potencjalnie szkodząc notowaniom faworytki. W USA trwa dyskusja, czy musiał to zrobić.
Jak można się było spodziewać, republikanie chwalą, a demokraci krytykują dyrektora FBI Jamesa Comeya za to, że w piątek, na 11 dni przed wyborami prezydenckimi w USA, poinformował kongresmenów, że FBI weszła w posiadanie nowych maili, które "mogą mieć związek" z zamkniętym w lipcu dochodzeniem ws. używania przez Clinton prywatnego serwera pocztowego w celach służbowych, gdy była sekretarzem stanu.
W bardzo krótkim liście do kongresmenów Comey nie podał żadnych szczegółów, podkreślając, że FBI musi dopiero ocenić, czy nowe maile są ważne dla dochodzenia. Niemniej republikanie jak i wielu komentatorów natychmiast uznało, że "muszą być wystarczająco ważne", skoro Comey doszedł do wniosku, że musi podjąć tak nadzwyczajny krok, by wrócić do sprawy Clinton na niespełna dwa tygodnie przed wyborami, zauważył m.in. konserwatywny "Wall Street Journal". Szef krajowego komitetu Partii Republikańskiej Reince Priebus ocenił, że nowe informacje muszą być bardzo poważne, skoro Comey zdecydował się na wznowienie dochodzenia, a Clintn powinna zostać zdyskwalifikowana w wyścigu do Białego Domu.
Zdając sobie sprawę z burzy, jaką może wywołać, Comey już w piątek, w osobnej korespondencji do pracowników FBI wyjaśnił, że "czuł się zobligowany", by poinformować Amerykanów o badaniu nowych maili, gdyż na przesłuchaniach w Kongresie zapewnił wcześniej, że dochodzenie zostało zamknięte. Ale jeszcze raz podkreślił, że "w związku z tym, że nie znamy wagi tych nowych maili, nie chcę tworzyć żadnego mylnego wrażenia".
Czy więc Comey musiał w ogóle o nich teraz informować? Zdaniem liberalnego tygodnika "The New Yorker" Comey spotkał się z krytyką w Ministerstwie Sprawiedliwości, gdyż zerwał z wieloletnią praktyką, by nie komentować trwających dochodzeń, ani nie podejmować żadnych działań, które mogą wpłynąć na wybory. "Comey, który jest republikaninem nominowanym przez prezydenta Baracka Obamę cieszy się reputacją osoby uczciwej i niezależnej, ale jego najnowsze działanie wzbudza nadzwyczajne zaniepokojenie wśród osób z wymiaru sprawiedliwości, które postrzegają je jako potencjalnie wpływające na wynik wyborów prezydenckich i do Kongresu" - napisał tygodnik.
Ale inni komentatorzy, nie tylko konserwatywni, bronią Comeya, podkreślając, że musiał poinformować Kongres o potencjalnie ważnych dla dochodzenia mailach, by bronić swej instytucji przed zarzutami o stronniczość. Przypomina się, że gdy w lipcu Comey zamknął dochodzenie ws. Clinton bez postawienia jej żadnych zarzutów, był szeroko krytykowany przez Republikanów, że uległ presji administracji Obamy. Dyrektor FBI tłumaczył wówczas, że choć Clinton dopuściła się "skrajnego niedbalstwa", to nie ma żadnego dowodu na to, że złamała prawo, albo że hakerzy włamali się na jej konto.
Zdaniem "Washington Post" jeśli Comey nie powiedziałby Kongresowi przed 8 listopada, że FBI bada nowe maile w związku z dochodzeniem ws. Clinton, "to mógłby ponownie zostałby oskarżony o politycznie umotywowane zatajenie". Ale gazeta przyznaje, że czas ogłoszenia decyzji jest "niefortunny", bo może potencjalnie wpłynąć na demokratyczny proces wyborcy. "Nie da się uniknąć, że Comey tworzy chmurę podejrzeń nad Panią Clinton", która, jak uczy dotychczasowa historia tej sprawy, jest nieuzasadniona" - dodał "WP".
"Najwyraźniej Comey znalazł się w kropce" - ocenia z kolei w artykule redakcyjnym "New York Times". Odkrycie nowych maili postawiło go bowiem przed wyborem: albo nic nie powiedzieć, ryzykując, że zostanie za to potępiony w przyszłości, gdy sprawa wypłynie, albo wysłać do Kongresu w piątek swój "głęboko niesatysfakcjonujący", bo nie wyjaśniający o co chodzi list.
Reakcja demokratów i sztabu Clinton wskazuje jak bardzo obawiają się, że sprawa może im zaszkodzić. Owszem Clinton prowadzi w większości sondaży prezydenckich, ale ciągnący się w nieskończoność skandal z prywatnym serwerem umacnia powszechną krytyczną opinię o niej jako osobie nieuczciwej i stawiającej się ponad prawem. Zaledwie jedna trzecia Amerykanów uważa, że Clinton można zaufać. "To nadzwyczajne, że mamy do czynienia z czymś takim zaledwie 11 dni przez wyborami prezydenckimi" - nie krył frustracji szef kampanii John Podesta. "FBI ma święty obowiązek, by pozostać neutralną w sprawach politycznych" - apelowała z kolei szefowa krajowego komitetu demokratów Donna Brazile.
Sama Clinton, która wcześniej unikała dziennikarzy, niechętnie zabierając głos w sprawie maili, zwołała w piątek konferencję prasową i zaapelowała do Comeya, by jak najszybciej podał więcej szczegółów. Zapewniła, że jest spokojna, iż śledczy nie znajdą niczego, co mogłoby zmienić decyzję FBI z lipca, gdy po niemal rocznym dochodzeniu agencja uznała, że nie ma podstaw, by postawić jej zarzuty karne.
Ale jest bardzo wątpliwe, by sprawa została szybko wyjaśniona. Źródła rządowe podały, że chodzi o tysiące nowych maile należących do najbliższej współpracowniczki Clinton, Humy Abedin, które znaleziono w laptopie jej męża, byłego kongresmena Anthony'ego Weinera w ramach innego dochodzenia ws. wiadomości tekstowych wysyłanych przez Weinera do 15-letniej dziewczyny. Ich zbadanie zapewne zajmie więcej niż pozostające do wyborów 11 dni.
Z Waszyngtonu Inga Czerny (PAP)
Dyrektor FBI James Comey Fot. EPA/Michael Reynolds
Alicja Otap
