Zabójcze odchudzanie

Barbara przestała jeść, kiedy któregoś dnia Wiktor powiedział jej, że ma romans z sekretarką. Już od dawna podejrzewała, że nie jest dla niego tak atrakcyjna jak kiedyś. Tak, owszem, przytyło się jej kilka funtów, ale nadal mieściła się w swoje ubrania sprzed ślubu. W świadomości Barbary, zdrada męża miała uzasadnienie w jej wyglądzie. Postanowiła zatem upodobnić się do ideału kobiety szczupłej, wysportowanej i pożądanej przez każdego mężczyznę. Zapisała się na mordercze treningi do klubu sportowego, ćwiczyła dziennie po 3 godziny na domowej bieżni i dodatkowo wieczorami pływała w domowym basenie do momentu całkowitego wyczerpania. No i jedzenie – obsesyjnie liczyła kalorie, przeliczała kęsy jedzenia na wagę, sprawdzała czy już chudnie, po kilkanaście razy ważyła się na domowej wadze. Nawet bezkaloryczny kęs płatka ryżowego przyprawiał ją o potworne poczucie winy. Zrezygnowała nawet z ulubionej kawy, bo ta wydawała się zbyt kaloryczna.

Gdy głód nie dawał się opanować, wkładała kęsy jedzenia do ust i natychmiast wypluwała. Po trzech latach doszła do stanu całkowitego wyczerpania. Stanęła przed lustrem: wystające żebra, zapadnięta klatka piersiowa, sucha pergaminowa skóra. Ale to nie koniec. Barbara nie miała już sił, by ćwiczyć i pływać, ale jeść nadal nie mogła. Mąż ostrzegał, że to nienormalne, próbował nawet zapraszać ją do restauracji, ale i to nie pomagało. Barbara nikła w oczach… Któregoś dnia po prostu straciła przytomność. Zmarła w drodze do szpitala.

Anoreksja jest chorobą z kręgu zaburzeń odżywiania. Ciężko jest sobie wyobrazić, jak chory może bezwzględnie katować się głodówką, ale anoreksja to nie tylko sposób na schudnięcie. Problem jest o wiele głębszy niż prosty lęk przed otyłością; osoba chora ma poczucie złudnej kontroli nad swoim ciałem i tej wewnętrznej siły, która pozwala jej na rygorystyczne ćwiczenia i dietę.

Wyróżnia się dwa typy anoreksji: typ restrykcyjny, jak w przypadku Barbary, kiedy chora głównie głoduje i ćwiczy ponad siły oraz typ bulimiczny, w którym chora po spożyciu pokarmów zmusza się do wymiotów lub używa środki przeczyszczające.

Anorektyczna osobowość

Szacuje się że większość chorych na anoreksję to kobiety chociaż nie należy lekceważyć anoreksji u mężczyzn. Uważa się, że osoby z predyspozycją anorektyczną są inteligentne, przesadnie ambitne, uparte, perfekcjonistyczne, wrażliwe na krytykę, chłodne emocjonalnie i mają niskie poczucie własnej wartości.

W większości przypadków choroba rozpoczyna się w okresie dojrzewania, kiedy ciało zmienia swój kształt, nabiera kobiecości, powodując wzmożone uczucie niepewności co do własnej osoby i seksualności. W opisanym przypadku Barbara była już osobą dojrzałą, ponad trzydziestoletnią, choroba trafiła na podatny grunt, gdy dowiedziała się o niewierności męża co tylko potwierdziło jej wcześniejszą niewiarę w swoją wartość.

Konsekwencje

Chory w wyniku głodówki zazwyczaj ma poważnie problemy medyczne związane z wyniszczeniem organizmu, do których zaliczać się mogą: zmiany w układzie kostnym (osteoporoza); zmiany dermatologiczne, wysuszenie skóry, łamliwość włosów, skóra pokrywa się meszkiem; zmiany w układzie rozrodczym, dochodzi do zatrzymania cyklu menstruacyjnego, bezpłodności; zmiany w układzie pokarmowym, bóle brzucha, wzdęcia, zaparcia; zaburzenie układu krążenia i serca, co zresztą jest najczęstsza przyczyną śmierci osób z anoreksją, czyli zmniejszenie masy mięśnia sercowego, zmniejszony przepływ krwi, zaburzenia rytmu serca i obniżone ciśnienie krwi, powodujące omdlenia i zawroty głowy, związana z niedoborem witaminy B12 niedokrwistość złośliwa.

W przypadku psychiki, chory na początku choroby ma poczucie podobne do euforii, która jednak wraz z powolnym wyniszczeniem organizmu przechodzi w rozdrażnienie i apatię, co doprowadza do depresji, pojawiają się myśli samobójcze i próby ich realizacji. Wiele osób w zaawansowanej fazie anoreksji targa się na swoje życie.

Leczenie i psychoterapia

Nie istnieje cudowny lek na anoreksję. Zasadniczą rolę odgrywa tu psychoterapia. Polega ona na rozpoznaniu negatywnych emocji związanych z niedoskonałością ciała i wagi, i zastąpieniu ich zdrowym realistycznym podejściem. Ponieważ anoreksja to patologiczny sposób na radzenie sobie z przeciwnościami losu, w terapii szczególną rolę odgrywa nauczenie pacjenta sposobów walczenia ze stresem. Terapia ma także na celu budowanie poczucia własnej wartości, realistycznej samooceny i mechanizmów, które pozwalają na lepsze funkcjonowanie w relacjach z innymi ludźmi. W przypadku anoreksji wskazane jest, by terapia grupowa towarzyszyła terapii indywidualnej jako motywacja i wsparcie w procesie leczenia, by chora wiedziała, że nie jest z tym problemem sama i są inni, którzy przechodzą przez podobne piekło.

Rokowania

Kryterium określającym wyleczenie anoreksji jest utrzymywanie wagi nie mniej niż 15 proc. poniżej wagi typowej dla wieku i wzrostu oraz regularne miesiączkowanie. Szacuje się, że leczenie może trwać nawet do 5 lat i istnieje duże ryzyko nawrotów choroby. Nawroty mogą być związane ze zmianami w mózgu, które powodują zmniejszoną zdolność odczuwania przyjemności i zahamowanie pozytywnych uczuć związanych z jedzeniem, na przykład niewyczuwanie smaku spożywanych potraw. Przy wsparciu rodziny i rygorystycznej terapii szanse na wyleczenie są znacznie większe.

Katarzyna Pilewicz, LCPC, CADC

psycholog i psychoterapeutka licencjowana w stanie Illinois. Ukończyła Adler University w Chicago w dziedzinie psychologii klinicznej. Obecnie prowadzi badania doktoranckie w Walden University na temat wpływu psychologii pozytywnej na poprawe stanu psychiki człowieka. Członek American Psychological Association i PSI CHI. W swojej praktyce opiera się na holistycznym poglądzie o wzajemnym wpływie umysłu, ciała, i środowiska. W swojej klinice w Deerfield zajmuje się leczeniem młodzieży i dorosłych z problemami psychologicznymi pomagając w powrocie do wyższej jakości życia.