Prawie dwie trzecie dorosłych Polaków (63 proc.) nie działa w żadnej organizacji o charakterze obywatelskim - wynika ze styczniowego sondażu Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS).
Mniej więcej co szósty respondent (16 proc.) deklaruje, że poświęca swój wolny czas na działalność społeczną w tego typu organizacji, co dwunasty (8 proc.) działa w dwóch organizacjach, a co ósmy (13 proc.) w trzech lub więcej.
Według badań CBOS, w stosunku do roku 2012 ogólny poziom aktywności w organizacjach obywatelskich wzrósł o 5 punktów procentowych, co oznacza, że obecnie jest najwyższy od 1998 roku - zarówno pod względem odsetka zaangażowanych Polaków, jak i liczby dziedzin, w jakich działają.
W ciągu ostatnich czterech lat - jak podkreśla CBOS - nie zmienił się zasadniczo odsetek respondentów angażujących się w działalność jednej lub dwóch organizacji, przybyło natomiast tych, którzy są aktywni w co najmniej trzech dziedzinach (wzrost wskazań o 5 punktów procentowych).
W ocenie CBOS, podobnie jak ogólne zaangażowanie w pracę na rzecz innych, działalność Polaków w organizacjach obywatelskich jest dość istotnie zróżnicowana społecznie. Wiąże się m.in. z poziomem wykształcenia, pozycją zawodową, sytuacją ekonomiczną respondentów i ich gospodarstw domowych, a także z wiekiem badanych, wielkością zamieszkiwanej miejscowości oraz religijnością mierzoną częstością uczestnictwa w praktykach religijnych.
Ponadprzeciętną aktywnością społeczną w ramach organizacji obywatelskich charakteryzują się przede wszystkim kadra kierownicza i specjaliści wyższego szczebla (aż 68 proc. badanych z tej grupy deklaruje, że poświęca swój czas na działalność w co najmniej jednej organizacji), a także uczniowie i studenci (56 proc.) oraz pracownicy administracyjno-biurowi (50 proc.).
Według badań CBOS, istotnie częściej niż inni aktywną przynależnością do organizacji obywatelskich cechują się również osoby praktykujące religijnie kilka razy w tygodniu (53 proc.), badani z wyższym wykształceniem (53 proc.), o najwyższych dochodach per capita (52 proc.), mieszkańcy największych miast (49 proc.), respondenci w wieku od 18 do 24 lat (44 proc.) oraz dobrze oceniający swoją sytuację materialną (44 proc.).
Z badań CBOS wynika też, że ci, którzy najchętniej uczestniczą w działalności grup o charakterze obywatelskim, zwykle też wykazują większe zaangażowanie niż pozostali. Zgodnie z deklaracjami, w co najmniej trzech grupach lub stowarzyszeniach udziela się ponad jedna trzecia kadry kierowniczej i specjalistów wyższego szczebla (37 proc.) oraz praktykujących religijnie kilka razy w tygodniu (35 proc.), niemal jedna trzecia osób z wyższym wykształceniem (30 proc.) oraz około jednej czwartej mieszkańców największych miast (25 proc.), uczniów i studentów (24 proc.), osób o najwyższych dochodach per capita (23 proc.) oraz pracowników średniego szczebla, w tym techników (21 proc.).
Najniższy średni poziom zaangażowania w działalność organizacji obywatelskich wykazują przede wszystkim bezrobotni (średnia dla tej grupy wynosi 0,12 proc.), robotnicy niewykwalifikowani (0,32 proc.), osoby z wykształceniem zasadniczym zawodowym (0,53 proc.), badani niezadowoleni ze swojej sytuacji materialnej (0,62 proc.), pracownicy usług (0,67 proc.) i rolnicy (0,67 proc.).
Według CBOS kadra kierownicza i specjaliści wyższego szczebla, podobnie jak osoby z wyższym wykształceniem, istotnie częściej niż pozostali działają w organizacjach związanych ze szkolnictwem i edukacją, stosunkowo częściej angażują się w pracę grup charytatywnych pomagających dzieciom oraz osobom wymagającym wsparcia.
Najmłodsi badani (w wieku 18–24 lata), w tym głównie uczniowie i studenci, wyróżniają się aktywnością w związkach, klubach i stowarzyszeniach sportowych, a także organizacjach młodzieżowych (harcerstwo, kluby i stowarzyszenia uczniowskie lub studenckie itp.), w grupach artystycznych, jak np. chór, zespół taneczny czy teatralny, oraz towarzystwach naukowych.
Nieco starsi (od 25 do 34 roku życia) częściej niż pozostali angażują się w działalność ochotniczych grup ratowniczych oraz samorządów dzielnicowych, takich jak rady mieszkańców, z kolei osoby w wieku 35–44 lata znacznie częściej niż respondenci z pozostałych kategorii wiekowych angażują się w działalność komitetów rodzicielskich, rad rodziców czy fundacji szkolnych. Natomiast najstarsi badani (mający 65 lat i więcej), zwłaszcza emeryci, stosunkowo częściej niż pozostali aktywnie działają w klubach seniora oraz w organizacjach kościelnych i religijnych.
Zbiorczy wskaźnik zaangażowania w pracę społeczną - jak wyjaśnia CBOS - uwzględnia dwa wymiary aktywności – dobrowolną i nieodpłatną pracę na rzecz swojej społeczności lokalnej lub osób potrzebujących (dotyczy 20 proc. ogółu badanych) oraz omówioną wyżej działalność w organizacjach obywatelskich (37 proc.). Takie ujęcie pozwala na uchwycenie wszystkich społeczników, którzy w 2015 roku - według własnych deklaracji - poświęcali swoją pracę i czas dla dobra wspólnego.
Według badań CBOS, w ubiegłym roku co ósmy dorosły Polak (13 proc., tyle samo co cztery lata wcześniej)angażował się społecznie w pracę zarówno na rzecz swojej społeczności, jak i organizacji obywatelskich. Co czternasty (7 proc., tak jak w roku 2011) działał jedynie w środowisku lokalnym, a niemal co czwarty (24 proc., o 5 punktów procentowych więcej niż w 2011 roku) pracował wyłącznie w organizacjach obywatelskich.
W sumie - jak podkreśla CBOS - społecznicy stanowili w minionym roku ponad dwie piąte ogółu dorosłych obywateli (44 proc., o 5 punktów więcej niż w roku 2011), co oznacza, że wskaźnik zaangażowania w pracę społeczną po znaczącym spadku w 2007 roku systematycznie rośnie i obecnie przyjmuje wartość najwyższą od 2001 roku, czyli od początku monitorowania tej kwestii.
Sondaż CBOS został zrealizowany w dniach 7-14 stycznia tego roku na liczącej 1063 osoby reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.(PAP)
Zamieszczone na stronach internetowych portalu www.DziennikZwiazkowy.com materiały sygnowane skrótem „PAP” stanowią element Codziennego Serwisu Informacyjnego PAP, będącego bazą danych, którego producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa S.A. z siedzibą w Warszawie. Chronione są one przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Powyższe materiały wykorzystywane są przez Alliance Printers and Publishers na podstawie stosownej umowy licencyjnej. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, jest zabronione.
Ewa Malcher
