16 cennych arrasów ze słynnej wawelskiej kolekcji króla Zygmunta Augusta zostało zdigitalizowanych. Pod koniec roku dzieła będzie można podziwiać na portalu Wirtualne Muzea Małopolski.
Realizatorzy projektu digitalizacji, czyli Zamek Królewski na Wawelu i Małopolski Instytut Kultury (MIK), chcieliby w najbliższych latach zdigitalizować całą kolekcję Zygmunta Augusta – obecnie liczy ona 136 arrasów.
Pierwsze zdigitalizowane tkaniny reprezentują przegląd wszystkich grup tematycznych – są wśród nich arrasy biblijne, np. „Dzieje Noego”, „Budowa wieży Babel”; tkaniny ukazujące krajobrazy, zwierzęta, rośliny; groteski; arrasy herbowe; naddrzwiowe, nadokienne, pokrycia krzeseł. Spora część z nich jest na co dzień niedostępna dla zwiedzających.
Magdalena Ozga, kierownik Działu Tkanin Zamku Królewskiego na Wawelu, zwróciła uwagę, że arrasy Zygmunta Augusta są jedną z najważniejszych kolekcji nie tylko w zbiorach Zamku Królewskiego na Wawelu, ale też w Europie.
Na poniedziałkowej konferencji prasowej Ozga podkreśliła, że obiekty są niezwykle delikatne – całkowicie zniszczyć je mogą woda, ogień, a światło nieodwracalnie niszczy barwniki arrasów. „Ważna jest ochrona tkanin przed światłem, a zwłaszcza przed promieniowaniem ultrafioletowym. Używamy więc specjalistycznych filtrów i przesłon, by zabezpieczyć je przed działaniem tego niszczącego czynnika, ograniczamy ilość światła w salach, w których są eksponowane i stosujemy specjalne, wyposażone w blokady UV źródła światła” – wyjaśniła kierownik Działu Tkanin w Zamku na Wawelu.
„Tkaniny nie są czymś, co zostało nam dane na zawsze. W czasie swojej historii wielokrotnie uniknęły cudem zniszczenia” – mówiła Ozga i przypomniała dzieje wawelskiego zbioru.
Zygmunt August, ostatni z dynastii Jagiellonów, ok. 1548 r. zamówił w Brukseli kolekcję tkanin. Do 1560 r. wszystkie znalazły się na Wawelu. Król wybrał najlepsze wówczas warsztaty tkackie, które wykonywały zamówienia dla wielu europejskich władców. Początkowo kolekcja liczyła 160-170 tkanin. Do naszych czasów dotrwało 136.
Tkaniny wykonane z kosztownych materiałów – wełny, jedwabiu z dużą ilością nici srebrnych i złotych – były pierwotnie wykorzystywane w czasie największych uroczystości na królewskim dworze. Po raz pierwszy zdobiły sale zamku w czasie trzeciego wesela ostatniego Jagiellona i Katarzyny Mantuańskiej w 1553 r. Przez kolejnych władców traktowane były jak cenne dziedzictwo, chronione i pokazywane w czasie najważniejszych uroczystości.
W 1795 r. kolekcja została zrabowana przez Rosjan i znalazła się w kilku różnych carskich rezydencjach w Moskwie i Petersburgu. Tkaniny powróciły do Polski po 1921 r., jednak nie wszystkie, kilkunastu nie udało się odnaleźć. Kilka arrasów uległo zniszczeniu – zostały pocięte i ze względu na stan zachowania nie mogą być pokazywane publiczności.
Lata międzywojenne tkaniny spędziły na Wawelu, ale wybuch II wojny światowej był początkiem długiej tułaczki zbioru. Tkaniny zostały ewakuowane najpierw do Rumunii, a później przez Francję i Anglię do Kanady. Quebec stał się ich przystankiem na dłużej, ostatecznie kolekcja wróciła na Wawel dopiero w 1961 r. „Właściwie od wtedy można ją oglądać w salach naszego zamku, ale ci, którzy nie mają takiej możliwości, będą to mogli zrobić na ekranie komputera” – podkreśliła Ozga.
Digitalizacja cennych i zróżnicowanych pod względem wielkości dzieł wymagała od zespołu Regionalnej Pracowni Digitalizacji (działającej w ramach MIK) opracowania nowej technologii digitalizacji. Obejmuje ona pozyskanie informacji o kolorze, rozmiarach i strukturze obiektów. Posłużono się techniką zbliżoną do tej stosowanej w geodezji i kartografii przy tworzeniu map wykorzystujących fotografię lotniczą: w zależności od rozmiarów obiektu wykonano od 60 do 120 zdjęć. Obiekty wielkoformatowe zeskanowano trójwymiarowo za pomocą skanera geodezyjnego, natomiast obiekty mniejsze – skanera strukturalnego światła białego. Dzięki pracy specjalistów obiekty będzie można oglądać w wersji 3D. (PAP)
Zamieszczone na stronach internetowych portalu www.DziennikZwiazkowy.com materiały sygnowane skrótem „PAP” stanowią element Codziennego Serwisu Informacyjnego PAP, będącego bazą danych, którego producentem i wydawcą jest Polska Agencja Prasowa S.A. z siedzibą w Warszawie. Chronione są one przepisami ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych. Powyższe materiały wykorzystywane są przez Alliance Printers and Publishers na podstawie stosownej umowy licencyjnej. Jakiekolwiek ich wykorzystywanie przez użytkowników portalu, poza przewidzianymi przez przepisy prawa wyjątkami, w szczególności dozwolonym użytkiem osobistym, jest zabronione.
Ewa Malcher
