Zabawy i gry kojarzą się nadal z uzupełnieniem lub urozmaiceniem zajęć w szkole lub przedszkolu, co oznacza, że pełnią rolę dodatku i nauczyciel sięga po nie głównie przy okazji świąt. Czy nauka byłaby równie efektywna, gdyby stały się one podstawą rozwoju językowego, a nie tylko ozdobą? Jak rodzice mogą zaangażować się w doskonalenie umiejętności dziecka? Poniżej znajdziesz kilka pomysłów na połączenie rozrywki z edukacją.
Albert Einstein nie mówił do czwartego roku życia. Podczas obiadu pewnego dnia powiedział do mamy: – Proszę, podaj mi sól. Ta zapytała go zaskoczona: – Skoro umiesz mówić, dlaczego nie robiłeś tego wcześniej?
–Do tej pory o nic nie musiałem prosić – odpowiedział.
Tworzenie sytuacji, w których dziecko może się wypowiedzieć, to ważny krok w budowaniu jego umiejętności językowych, ale też pewności siebie i zdolności krytycznego spojrzenia na otaczający świat. Zamiast udzielania bezpośrednich odpowiedzi, zadaj mu szereg pytań pomocniczych, które naprowadzą go na właściwy tok myślenia, dzięki czemu samo znajdzie rozwiązanie. Jeśli pyta w języku angielskim, a starasz się pielęgnować jego polszczyznę, reaguj w języku polskim. Bardzo często dzieci pyta się: „Jak nazwiesz samochód po angielsku?”. Badania wskazują, że dzieci nie są świadome systemów odrębnych języków, więc powyższe pytanie lepiej sformułować od razu w języku angielskim: „Co tam tak pędzi?”. Dziecko skoncentruje się na pędzącym samochodzie i nazwie to, co widzi. Bez względu na wiek dziecka warto unikać zdrobnień, budować pełne zdania i ogólnie zadbać o estetykę wypowiedzi, ponieważ stanowi to wzorzec dla młodego umysłu. Czytanie na dobranoc, kino, odtwarzanie piosenek i bajek jako tło podczas zabawy, angażowanie dziecka w sytuacje językowe w życiu codziennym – bodźce te (pośrednie i bezpośrednie) zaowocują w odpowiednim czasie. Dzieci nie potrafią myśleć abstrakcyjnie, więc wszystko, o czym mówimy, musi być realne i namacalne, dlatego najlepiej wykorzystywać konkretne wydarzenia jako kontekst.
Kategorie
Ustaw w szeregu 5 pojemników reprezentujących różne kategorie, np. owoce, warzywa, ozdoby, zabawki. Obok rozłóż rekwizyty. Zadaniem dziecka jest włożenie poszczególnych elementów do właściwych pojemników. Nie wyręczaj dziecka i pozwól mu chwycić przedmiot i samodzielnie włożyć – w ten sposób rozwijana jest motoryka. Pytaj: „Czym jest pomidor?”, a słysząc odpowiedź „Warzywo”, skoryguj metodą echa „Dobrze! Pomidor jest warzywem”. Zobaczysz, że po kilku takich korektach dziecko samo zacznie odpowiadać pełnym zdaniem, a nawet wyprzedzi twoje pytanie. Na karteczkach samoprzylepnych zapisz nazwy wszystkich przedmiotów stosowanych w zabawie lub poproś o to dziecko. Kolejnym zadaniem jest przylepienie karteczki do właściwego przedmiotu. Następnie usuń wszystkie przedmioty, a ćwiczenie powtórz z użyciem jedynie karteczek. Za prawidłowe dopasowanie dziecko można nagrodzić cukierkami lub po prostu kamykami, które będzie gromadzić w przezroczystym naczyniu, aby widzieć ich zwiększającą się liczbę, co wpływa na satysfakcję i motywację. Jest to przykład kilkupoziomowego ćwiczenia, które można modyfikować na wiele sposobów. Efektywność jest gwarantowana dzięki elementom ruchu, zastosowaniu realnych przedmiotów, wspólnej zabawie z rodzicem i nagrodzie.
Rymy
Przeczytaj dziecku przed snem np. wiersz Brzechwy. Następnego dnia w drodze do szkoły zacytuj jego część lub odtwórz wiersz w aucie. Kolejne spotkanie z utworem może być już bardziej rozbudowane – dziecko dostaje wydrukowany tekst z brakującymi wyrazami. Uzupełnienie luk może odbywać się poprzez wyszukanie właściwego słowa z rozsypanki wyrazowej lub zapisywaniu brakujących elementów podczas ponownego słuchania tekstu. W wierszach dla dzieci niemal zawsze występują rymy i jest to doskonały punkt odniesienia. Zacznij od rymów z wiersza, a potem wspólnie poszukajcie rymujących się wyrazów określających przedmioty w najbliższym otoczeniu lub cechy ludzi i zwierząt. Jako uzupełnienie lub powtórzenie ćwiczenia wytnij tekturowe puzzle, a na każdym zapisz wyraz. Zadaniem dziecka będzie takie połączenie puzzli, aby stworzyły całość pod względem konstrukcji, a jednocześnie wyrazy na nich zapisane rymowały się. Taki rodzaj zabawy wpływa na wyobraźnię i wzbogaca zasób słownictwa.
Piłka parzy
Zaprezentuj i zwizualizuj przeciwstawne cechy: chudy-gruby, wysoko-nisko itp. Wypowiadając wybrane określenie rzuć piłkę do dziecka, po czym ono odrzuca ją jak najszybciej dopasowując wyraz o znaczeniu przeciwstawnym. Zabawę można modyfikować na wiele sposobów i zawsze sprawia dzieciom dużo radości, jednak powinna być poprzedzona wprowadzeniem i przykładami.
Mózg dziecka do dziesiątego roku życia jest niezwykle plastyczny i zdolny za magazynowania i przetwarzania dużej ilości informacji. Mając tego świadomość można zbudować solidny fundament umiejętności na całe jego życie. Forma zabawy sprzyja nawiązywaniu i zacieśnianiu relacji, uprzyjemnia proces uczenia się i kształtuje pozytywne nastawienie do wielokulturowości. Wielojęzyczność w połączeniu z umiejętnościami interkulturowymi otwierają drzwi do dialogu międzynarodowego, który jest podstawą współczesnego handlu, polityki i nauki.
Ewa Malcher
